Uyghur aptonom rayonidiki xitayche "sotsi'alistik yéngi yéza" da Uyghur déhqanlirining kirimi chiqimini qapliyalmaydu

• Muxbirimiz welining bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Xelq'arada uchur wastiliri her yili béyjingda échilidighan ikki chong yighinda muzakire qilinidighan "sotsi'alistik yéngi yéza qurush" dégen témidiki tepsiliy melumatlargha intayin ehmiyet bérip kelmekte. B b s agéntliqi bu yilmu, ikki chong yighinda sözlen'gen "yéza" siyasetliri we uninggha a'it mulahizilerni tunushturdi. Uningda bayan qilinishiche, xitay hökümitining yéngi yéza qurush dégini bir quruq xiyal bolup qalghan.

Wén jabawning "yézilarda eng töwen turmush sewiyisige kapaletlik qilishni emelge ashurush" dégini xelq'araliq ölchemdin köp yiraqta

Hazir béyjingda échiliwatqan ikki chong yighinda, xitayning bash ministiri wén jabaw yene "yéza mesilisi" ni köp qétim tilghan alghan. B b s ning bayan qilishiche, xitay hökümitining "yéza mesilisi" yaki "déhqanlar mesilisi" dégen atalghusini xitay jem'iyitide hemme adem "namratliq mesilisi" dep chüshinidu. Buninggha izahat ketmeydu. Wén jabaw bultur ikki chong yighinda "yigirme besh ölkidiki 2133 nahiyide eng töwen ölchemdiki turmush sewiyisige kapaletlik qilish emelge ashti" dégen idi. Bu yilqi ikki chong yighinda bergen doklatida yene "bu yil yézilarda eng töwen ölchemdiki turmush sewiyisige kapaletlik qilish emelge ashurulidu" dep tekrarlighan. Mutexessislerning tehlil qilishiche, gerche xitay hökümitining ölchimi boyiche, yézilarda yilliq kirimi 683 yu'en'ge, her künlük kirimi 2 yu'en'ge yetmigenler "namrat" dep atalsimu, emma bu xelq'araliq ölchem buyiche her künlük kirimi bir amérika dollirigha, yeni 7.74 Yu'en'ge yetmise namrat dep qarilidighan ölchemdin téxi köp yéraq. Wén jabawning bu yil otturigha qoyghan ölchimi yenila müjmel.

"Sotsi'alistik yéngi yéza qurush" siyasiti emeliyette déhqanlarni weyranchiliqqa uchratmaqta

B b s ning bayan qilishiche, xitayda "déhqanlarni namratliqtin qutuldurush" dégen kommunist emeldarlirining birxil "siyasiy uyuni" bolup qalghan. "Déhqanlarni namratliqitin qutquzush" dégen meblegh barliki jayda kommunist emeldaliri alidighan "nep" bar. Ular mushundaq sheklidiki "déhqalarni namratliqitin qutuldurush" siyasitini menggü dawamlashturushni arzu qilidu. Xitay penler akadémiyisi tetqiqatchilirining éytishiche, eger déhqanlarni namratliqitin qutuldurush" dégen namda 20 milyon déhqan'gha buyrup bérilidighan pulni, her bir déhqanning qoligha 1000 yu'endin berse, ulargha biwaste nep tégetti. Hazirqi emeliy ehwalgha nezer sélinidighan bolsa, xitay hökümitining "yéza igilikini zamaniwiylashturush" dégini bir "quruq xiyal. Hökümetning hazirqi "yéza igilikini zamaniwiylashturush" siyasiti emeliyette yézilardiki 3 yüz milyon éshinchi emgek küchining ihtiyajigha hergiz mas kelmeydu". Béyjing uniwérsitétidiki iqtisadshunas réng linfuning mulahize qilishiche, "sotsi'alistik yéngi yéza qurush" dégen "kona öylerni chéqip ornigha yéngi öy sélish" tinla ibaret bolup qalghan, emeliyette bu, déhqanlarni yer- we makandin mehrum qaldurup weyranchiliqqa uchratmaqta. Yézilarda amalsiz qalghan déhqanlar sheherlerge kirse, ular sheherlerde yene ish heqqini kéchiktürüsh" ke duch kelmekte.

Uyghur aptonom rayonidiki xitayche "sotsi'alistik yéngi yéza" da Uyghur déhqanlirining kirimi chiqimini qapliyalmaydu

Xitay hökümitining "sotsi'alistik yéngi yéza qurush", "yéza igilikini zamaniwiylashturush" dégen siyasetlirining netijisi qandaq boliwatqanliqi heqqide qeshqer yéziliridiki melum bir xitay kadirning bayan qilishiche, Uyghur yézilirida aptonomiye qanuni bar, heqqiy aptonomiye alliqachan emelge éship bolghan, yézilarda déhqanlarning kirimi nahayiti yuquri, barghansiri örlewatidu, ‏- deydu bu xitay yéza emeldari, emma u konkrét sanni éytip bérishni ret qildi. Uning éytishiche, ‏-‏ yézilarda bir nechche ming yu'enlik kirim dégen héch gep emes. Yézilarning iqtisadiy sewiyisi etraptiki qazaqstan, hindistan dégendek döletler bilen bir sewiyidimu emes, ulardin köp yuquri. Bu jaydiki kishilik huquq toghrisida héchqandaq bir döletning eyiblesh heqqi yoq.

Emma qeshqer yéziliridiki Uyghur déhqanlirining bayani bu xitay kadirning bayanigha tamaman oxshimaydu. Melum bir Uyghur ayal déhqanning bayan qilishiche, Uyghur déhqanlirining yilliq kirimi özining yilliq tériqchiliq we turmush chiqimini qapliyalmaydu, ular qerz élip tériqchiliq qilip, kéler yiligha nahayiti teste ulishidu. (Weli)