Xitay diniy zatlargha éghir derijide ziyankeshlik qiliwatidu

"Jonggogha yardem bérish" jem'iyiti, amérikining téksas shtati midland shehiridiki bir xristyan diniy teshkilat. " Jonggogha yardem bérish jem'iyiti"ning re'isi pop fu shichyu charshenbe küni amérika dölet mejliside ötküzgen muxbirlarni kütüwélish yighinida mundaq didi:

"Xitay hökümiti, bu yil 6 - aydin béri xitayning her qaysi jayliridiki ottura- bashlan'ghuch mektep oqughuchilirini xurapatliqqa qarshi turush qesemnamisigha imza qoyghuzdi. Yer asti diniy jem'iyetning din tarqatquchiliri arqa- arqidin qolgha élinip, qamaq jazasi bérildi, emgek bilen özgertish lagirlirigha heydeldi. Bezi diniy kesplerge oqughuchi qolbul qilish bir yilliq toxtitildi. Xitay dölet kabinti diniy ishlar idarisining shtati küpeytilip, 450 milyon yü'en jerimane yighiwaldi. Fu shichyu, xitay hökümitining yuqiriqi herikiti, xitay kompartiyisi merkiziy teshkilat bölümi we merkiziy teshwiqat bölümining bu yil 5 - ayda tarqatqan até'izm terbiyisini kücheytish toghrisidiki mexpiy höjjiti bilen munasiwetlik, dep körsetti.

Fu shijyu, muxbirlarni kütüwélish yighinida kompartiyining " merkiziy teshwiqat 2004 (13)nomurluq höjjitining köpeytilgen nusxisini metbu'at sahesige tarqatti. Bu höjjet bu yil 5 - ayning 28 - küni xitayning her qaysi ölke, aptonom rayon, biwaste qarashliq sheherlerdiki partkom teshkilat bölümi, teshwiqat bölümi, medeniyet idarisi we ma'arip nazariti qatarliq organlargha tarqitilghan.

Höjjetning mezmunida mundaq diyilgen. "Ati'izim terbiyisi we tetqiqatini kücheytish, ati'izim neziriyisining telim-terbiye teshwiqatini, dölet ma'aripining asasi mezmuni süpitide ching tutup, xudasizliq teshwiqat we terbiyisini ammiwi metbu'atning kündilik xizmitige aylandurush kérek. Shundaqla xurapatliq we bid'etchilikning éghir xewpliri qatarliq mesililer üstide tetqiqat élip bérish lazim. Fu shichyu yuqiriqi höjjet heqqide mundaq deydu: "yuqiriqi siyaset, xitayning yéqindin béri keng kölemde élip bériwatqan tor betlerni taqash, kishilerni qolgha élish, oxshimighan köz qarashtiki mejmu'elerni pichetlesh herikiti bilen munasiwetlikdek qilidu."

Dindarlargha qaritilghan ziyankeshlik köp qatlamliq we köp tereplimilik heriket

Xelq'ara kishilik hoquq organlirining, shundaqla chet'eldiki Uyghur teshkilatlirining qattiq tenqidige uchrawatqan mesililerning biri. Xitayning Uyghur aptonom rayonidiki diniy siyasiti.

Bu yil Uyghur aptonom rayonida jama'et xepsizlik nazariti, her qaysi jaylardiki j x idarisi we chigra éghizlirigha uqturush chüshürüp, shexsiy yol bilen hej qilishqa mangghan Uyghurlarning pasportini yighiwélishqa buyrughan. Bu munasiwet bilen yéqinda hejge mangghan 30 nechche Uyghurning pasporti torghat éghizida tartiwélin'gha'idi. Jonggogha yardem bérish jem'iyitining re'isi fu shichyumuxbirlarni kütüwélish yighinida, xitay hökümitining diniy zatlargha ziyankeshlik qiliwatqanliqi heqqide toxtulup, xitaydiki bir yer asti xristyan diniy jem'iyitining popi sey juxwa, diniy ζ'ornal chiqarghanliqi sewebidin bu yil 11 - séntebirdin mexpiy qolgha élin'ghanliqini bildürdi.

Fu shichyuning körsitishiche, xitay jama'et xewpsizlik ministirliqi bu diloni " dölet qurulghandin béri yüz bergen chet'eldiki diniy küchlerning eng chong singip kirish weqesi" dep atighan. Fu shichyu mundaq deydu: "siz bu höjjetke qarisingiz, asasliqi axbarat, metbu'at we intérnet tor betliride ati'izim teshwiqati élip baridighan mexsus bet échishni, ali mektep, pen-téxnika sépidikiler, shundaqla ijtima'iy penler akadémiyisining ati'izim teribiyisi élip bérishini telep qilghan. Bu keng kölemlik, köp qatlamliq we köp tereplimilik ati'izim teshwiqat herikiti bolup, meqsiti atalmish fé'odal xurapatliqqa zerbe bérshtur."

Xitay hökümiti bu yilning bashliri xotendiki ataghliq diniy zat abdul'ehed mexsumni qanunsiz diniy mektep échip, bala terbiyilesh bilen eyiplep qolgha alghan. Abdul'ehed mexsum, 1930 - yillardiki Uyghur milliy azatliq herikitining ataqliq rehbiri memtimin bughraning jiyeni idi.

Diniy étiqat erkinligi jehette hichqandaq ilgirlesh bolmidi

Fu shichyu, xitay kompartiyisining xurapatliqqa bergen éniqlimisi öz ihtiyajigha köre belgilen'gen. Shunga xitayda nurghun diniy pa'aliyetler zerbe bérish nishanigha kirgüzüldi, dep körsetti. Beziler xitayda xu jingtaw- wénjyabaw guruhi hakimiyet üstige chiqqandin kéyin bezi xelqperwer heriketlerni élip bardi, dep qaraydu. Biraq fu shichyu, xitayning diniy étiqat erkinlikini cheklesh siyasitide hazirgha qeder hichqandaq özgirish bolmidi, dep körsetti.

Fu shichyu mundaq deydu: héchqandaq ilgirlesh bolmidi, eksinche keynige chékindi. Men igiligen melumatlargha qarighanda, yéqinqi 4 ay ichide 400 yer asti diniy jem'iyetning din misyunirliri, katolik jem'iyitining popliri qolgha élindi, nezerbend qilindi yaki qamaq jazasigha höküm qilindi." Fu shichyu, her qaysi sahelerdiki amérikiliq zatlarni bush hökümitige téléfon qilip yaki xet yézip, xitayda kishilik hoquqning yaxshilinishi üchün küch chiqirishqa chaqirdi.

Ati'izim terbiyisining nishani Uyghurlargha qaritilghan

Fu shichyu, peyshenbe küni amérika dölet mejliside xitaydiki diniy étiqat erkinlikining ehwali heqqide guwaliq berdi. Fu shichyuning ashkarilishiche, xitay kompartiyisi xitayning gherbiy we chégira rayonlarda ati'izim terbiyisini kücheytishni alahide tekitligen.

Fu shichyu mundaq deydu : "bolupmu kompartiyining höjitide xitayning gherbiy we chégira rayonlardiki partiye mekteplirini, memuri inistitutlarni shu jaylarning köp millet, köp xil dinlar mewjut bolup turushtek emiliyiti bilen birleshtürüp, yerliktiki rehbiri kadirlargha qaritilghan ati'izim terbiyisini kücheytish kérek, dep yazghan." Xitay kompartiyisining höjjitidiki xitayning gherbiy we chigira rayonlar, asasliqi Uyghur aptonom rayonni közde tutidiken..

Xitay hökümiti Uyghur aptonom rayonida musulman oqughuchilar, kadirlar we dölet shtatidiki ziyalilarning namaz oqushini, meschitke bérishini, roza tutushini cheklep kéliwatidu. Igilishimizge qarimghanda, xitay hökümiti Uyghur aptonom rayonining jenubidiki asasiy qatlam kadirlirini bu yilqi ramizan jeryanida her küni heqsiz ziyapetke orunlashturghan. (Erkin)