Qeshqerdiki héytgah meschitining imami jüme damolla haji kim?

• Ixtiyari muxbirimiz kamil tursunning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Qeshqer héytgah meschitining imami jüme damolla 2006 – yili 15 – öktebirde. Kanada CBC radi'osining muxbiri Anthony Gemain qeshqerdiki waqtida uni ziyaret qilghanda u xitay hökümitining diniy siyasitini maxtighan. AFP

Yéqinqi yillardin beri gherb axbarat wastilirining Uyghurlar heqqide bergen xewer maqalilirida Uyghurlarning diniy hoquqlirining xitay da'irliri teripidin depsende qilin'ghanliqini, ularning diniy ibadet jehette boghuliwatqanliqini otturigha qoyup kelmekte.

Xitay dölet ishliri mehkimisining yéqinda élan qilghan doklatidimu 2006 yili chet'el axbarat wastilirining xitay heqqidiki melumatlirining 30din 40% giche köpeygenliki eskertilgen, emma doklatta chet'el axbarat wastiliridiki bu melumatlarning köpining mes'uliyetsizlik bilen yézilghanliqi we xitayning dölet ehwalini chüshenmeydighan ademlerning qolidin chiqqanliqi shundaqla pütünley ijabiy bolmighan xewerlerning köp salmaqni teshkil qilidighanliqi ilgiri sürülgen.

Xitay hökümitining diniy sahediki wekili hésablan'ghan Uyghur rayunining qeshqerdiki héytgah meschitining imami bolghan jüme damolla haji bolsa, gherb axbarat wastilirigha bergen bayanatlirida xitay kompartiyisining islam dinini qollap-quwwetlewatqanliqi we Uyghur dini zatlirining nahayiti keng diniy erkinliktin behrimen boliwatqanliqini, gherb axbarat wastilirining bu nuqtini nezerdin saqit qilmasliqini telep qilip kelmekte.

Uyghur musulmanliri heqiqeten keng diniy imkaniyetlerdin yetküche behrimen boliwatamdu ? Uyghur rayonidiki mezgilide diniy we siyasi pa'aliyetliri üchün birqanche qétim xitay türmiliride yatqan ablet nur ependi ziyaritimizni qobul qilip, jüme damolla hajining kanada axbarat wastilirigha bergen "sherqi turkistan térrorchiliri dölet qurushni xam xiyal qilip, Uyghurlarni qutratmaqta, Uyghurlarning döliti bar u bolsimu, xitay xelq jumhuriyitidur, musulmanlar üchün padishahning emiri wajip, shunga Uyghur musulmanliri xitay hökümitining emir permanlirigha qet'i boysunushi kérek", dégen'ge oxshash sözliri hemde jüme damolla hajining nesebnamisi we a'ile shejerisi, shundaqla xitay hökümitining bésimlirigha uchrighan diniy zatlarning islamgha yat bolghan sözlerni teshwiq qilishning ornigha, ularning süküt qilishi heqqide toxtaldi.