Қизилсу областидики йеңи диний бәлгилимә вә нөвәттики диний вәзийәт


2005.09.06

Қизилсу қирғиз аптоном областиниң һөкүмәт тор бетидә елан қилинған хәвәрдә көрситилишичә, һөкүмәт хатип-имамларниң салаһийитини қайта тәкшүрүп бекитиш хизмитини, областлиқ бирликсәп вә диний ишлар органлири вә ислам җәмийитиниң һәмкарлиқида, пүтүн областтики бир шәһәр вә 3 наһийиниң һәммисидила елип баридикән.

Биз хитай һөкүмитиниң бу йеңи бәлгилимисини немә мәқсәт билән елип бармақчи болғанлиқи тоғрисида мәлумат игиләш үчүн областлиқ вә наһийилик бирликсәп вә диний ишлар органлириға телефон қилған болсақму, лекин вақит пәрқи түпәйлидин телефонни алидиған киши чиқмиди.

Биз йәнә, атуш шәһәрлик һөкүмәт ишханисиға телефон қилдуқ. Бу йәрдики нөвәтчи хадим һөкүмәттин уларға техи бу уқтурушниң чүшмигәнликини, өзиниң буниңдин хәвәрсиз икәнликини ейтти.

Кенишкиси йоқ диний өлималарниң диний тәлим бериш һоқуқи болмайдикән

Қизилсу области чиқарған мәзкур тәкшүрүп бекитиш хизмити бойичә, һөкүмәт бу йәрдики барлиқ диний өлималардин язмичә вә йүз туранә параңлишиш усули билән имтиһан алидикән һәмдә бу иккила имтиһандин өткәнләрни, шулар қарашлиқ районлардики амминиң пикригә асасән, йеза-базарлиқ бирликсәп диний ишлар ишханиси вә наһийә, шәһәр дәриҗилик бирликсәп диний ишлар органлири тәстиқлайдикән. Шундақла юқириқи синақларниң һәммисидин өткән өлималар ахирида йәнә, областлиқ бирликсәп хизмәт рәһбәрлик гурупписиниң тәстиқидин өтиши керәк икән. Андин областлиқ ислам җәмиийити даимий һәйити , имтиһан вә тәстиқлашлардин өткән диний өлималарға диний өлималиқ лаяқәт кенишкисини тарқитип беридикән. Бу тәкшүрүшләрниң бирәрсидин өтәлмигәнләргә лаяқәтлик кенишкиси берилмәйдикән һәмдә уларниң диний тәлим- тәрбийә бериш һоқуқи болмайдикән.

Германийидики шәрқий түркистан учур мәркизи имтиһан мәзмунлириниң, хитай тарқатқан "шинҗаңниң тәрәққияти" намлиқ ақ ташлиқ китаб вә "шинҗаң тарихи" китаблиридин елинидиғанлиқини билдүрди.

Бу һәқтә зияритимизни қобул қилған түркийидә диний пәнләр бойичә докторлуқ унванини алған атавулла шаһяр әпәнди, хитай һөкүмитиниң дин билән сиясәтни бағливалмаслиқи керәкликини көрсәтти.

Хитай лаяқәтлик дәп қариған имамларни мааш билән тәминләйду

Бизниң қизилсу области тәвәликидә улап урған телефонлиримизниң бири, үстүн атуш йезисидики мәлум бир уйғур кишиниң өйигә уланди. У бизгә, өзиниң буниңдин анчә хәвириниң йоқлиқини, әмма һөкүмәтниң бу йәрдики имамларни өзлириниң дегини бойичә иш қилғузуш үчүн, лаяқәтлик дәп қариған имамларға мааш беридиғанлиқини ейтти.

Атавулла әпәнди, мәсчиткә кириш үчүн яш чәклимиси қоювелишниң ислам диниға хилап бир әһвал икәнликини билдүрди. Мәсчиткә киргүчиләргә яш чәклимиси қоюш вә диний паалийәтләрни чәкләшкә охшаш хитай һөкүмити йолға қоюватқан бир қатар сиясәтләр ислам диниға ят әһваллар болсиму, лекин бу йәнила уйғур елидики ислам диниға етиқад қилидиған мусулманлар олтурақлашқан җайларниң һәммисидә йолға қоюлмақта. Шундақла бу йәрдики хәлқләр амалсиз һалда буниңға бойсунушқа мәҗбур болмақта. (Пәридә)

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.