Gérmaniyide Uyghurlar heqqide yézilghan "dozaxqa qéchish" namliq eser élan qilindi

• Ixtiyari muxbirimiz ekremning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Gérmaniyidiki heptilik meshhur siyasiy zhornal "eynek" ning 7 - ayning 10 - künidiki sanida "dozaxqa qéchish" namliq bir eser élan qilindi.

Eserning aptori zhurnalist xawké gos ependi bolup, bu uning Uyghurlar heqqide yazghan tunji esiri emes. Xawké gos ependi ilgiri mezkur zhurnalgha "burzhu'a inqilabchi" namliq esiri bilen Uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanimni tonushturghan idi. Uning Uyghurlar mesilisini asasi téma qilghan eserliri barghanséri köpeymekte.

"Dozaxqa qéchish" namliq bu eserde, gu'antanamodiki tutqunluq hayatini axirlashturup, albaniyige yerleshken ababekri qasim qatarliq besh neper Uyghurning hayat sergüzeshtiliri mezmun qilin'ghan. Ularning xitay zulumidin qéchip merkizi asiya jumhuriyetlirige chiqqanliqi we bu yerdin afghanistan'gha qandaq kirip qalghanliqi, néme seweblerdin amérika armiyisige esirge chüshüp qalghanliqi tepsili chüshendürülgen. Bu besh neper Uyghurning gu'antanamodiki tutqunluq hayatida béshidin ötküzgen külpetliri bilen birge, hazirqi arzu - isteklirimu bayan qilin'ghan.

Mezkur eser qarimaqqa besh neper Uyghurning sergüzeshtisini bayan qilghandek tuyulsimu, uningda nahayiti muhim bolghan bir qanche mesile yorutup bérilgen. Mesilen: bu Uyghurlarning 1997 - yili yüz bergen "5 - féwral ghulja weqesi" ge qatnashqanliqi. Bu weqening néme sewebtin yüz bergenliki. Nöldin töwen 20 gradus soghuqta xitay da'irilirining namayishchilargha su chéchip, az dégende 10 ademning ölüshige we 196 ademning méyip bolushigha sewebchi bolghanliqi, ularning shuningdin kéyinki hayatining qachqunluq teqdirige mehkum qilin'ghanliqi qatarliq uzun bir tarixi sergüzeshte izahlan'ghan. Shundaqla, ularning xitay hökümiti éytqandek, herqandaq shekildiki térrorluq bilen alaqisining bolmighanliqi, Uyghurlarning xitaydin bashqa düshmini yoqluqi, Uyghurlarning birdin bir meqsiti, 1949 - yili xitay kommunistlirigha tartquzup qoyghan igilik hoquqini eslige keltürüshtin ibaret ikenliki sherhilen'gen.

Gérmaniye hökümitining bu Uyghurlarni qobul qilishta selbiy mu'amilide bolghanliqini eyibligen. "Gérmaniye özining soda shérikining chishigha tégip qoyushtin ensiridi" déyish arqiliq, gérmaniye hökümitining insan heqliri mesilisige sel qarighanliqigha naraziliq bildürgen. Yawrupa sherqiy türkistan birlikining bash katipi erkin zunun ependi: "biz gu'antanamodiki qalghan Uyghurlarning gérmaniye teqsim qilinishini ümid qilimiz" dédi.