2 – Nöwetlik dunya Uyghur qurultiyi axirlashti


2006.11.27
duq-qurultay-300.jpg
Yighindin kéyinki xatire. Resimni dunya Uyghur qurultiyi teminligen.

11 – Ayning 24 – küni daghdugha bilen bashlan'ghan 2 – nöwetlik d u q, barliq programmilirini orunlap, Uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanim bashchiliqidiki yéngi rehberlik apparatini turghuzup chiqqandin kéyin, 11 – ayning 26 – küni kech yépilish murasimi ötküzdi.

Bu qétimqi qurultaygha 15 dölettin kelgen 59 neper resmiy wekil ishtirak qildi. Qurultayda sherqiy türkistan milliy herikitining stratégiyisi tüzilish bilen bille, qurultayning teshkili qurulmisida özgirish boldi. Bu qétimqi qurultaygha Uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanim wekillerning toluq awazda testiqlishi bilen qurultay re'isi bolup saylandi.

Töt kün dawam qilghan qurultay jeryanida yene, d u q ning her qaysi döletlerdiki tarmaq teshkilatliri toluq wezipilendürüldi we wekillerning yéngi pilan – programmiliri boyiche bir üch yilliq xizmet pilani testiqlandi. Wekiller bir dek halda, bu qétimqi qurultayning muhajirettiki Uyghur milliy herikiti tarixida dewir bölgüch ehmiyetke ige bir hadise bolghanliqini tekitleshti.

Gérmaniye da'irilirining tebrikliri we xitay da'irilirining tosqunluqi

Bu qétimqi qurultayni gérmaniye bash ministéri anjila merkil xanim tebrik mektubi yollap, qurultayni tebriklidi. Bu gérmaniye dölet rehberlirining tunji qétim Uyghur siyasiy teshkilatlirini qollash ipadisini bildürüshi bolup hésablinidiken. Gérmaniye ichki ishlar minintirimu, bu qétimqi qurultaygha tebrik mektubi yollap, qurultayning ghelibilik chaqirilishigha tilekdashliq bildürgen. Shuning bilen birge, her qaysi döletlerning gérmaniyidiki bash elchiliridin bolup 50 tin artuq orun tebrik mektupliri yollighan. Eksinche, xitay konsulliri gérmaniye hökümet binasigha kélip, hökümet da'irilirige d u q qatnashmasliq we rabiye qadir xanim bilen körüshmeslik heqqide tewsiyilerde bolghan. Germaniye hökümet da'iriliri buningdin ghezeplen'gen we 24 – noyabir küni myunxéndiki xitay bash konsuli yang famililik xitayning ismini atap turup, myunxén kechlik gézitide "xitay jasusliri hökümet binasida" serlewhilik naraziliq bayanlirini élan qilghan.

26 – Noyabir küni échilghan yépilish murasimida, d u q re'isi rabiye qadir xanim aldi bilen nutuq sözlep, sherqiy türkistan milliy herikitini rawajlandurushni muraji'et qildi. Uning arqidin d u q ning sabiq re'isi erkin aliptékin ependi nutuq sözlep, rabiye qadir xanimni we yéngi rehberlik hey'itini qizghin tebriklidi. Axirida naxsha – usul bilen qurultay ghelibisini tebriklesh pa'aliyetliri élip bérildi.

Yighindin kéyinki namayish

duq-qurultay1.jpg

11 – Ayning 27 - küni d u q re'isi rabiye qadir xanim bashchiliqidiki yéngi rehberlik hey'iti 15 dölettin kelgen 59 wekilning we yüzligen gérmaniye Uyghurlirining hemrahliqida, myunxéndiki xitay konsulxanisi aldida heywetlik namayish ötküzüp, d u q ning iradisini namayen qildi. Bu qétimqi namayishta Uyghurche, xitayche, gérmanche, türkche, rusche tillarda "xitaylar wetinimizdin chiqip ketsun, weten bizning, Uyghurlargha musteqilliq" dégendek nechche onlighan témilarda jarangliq shu'arlar towlinip, xitay konsulxanisi aldini lerzige saldi.

Namayishchilar qollirida xitayning insan heqliri depsendichilikige qarshi mezmunlardiki her xil wiwiskilarni we ay – yultuzluq kök bayraqlarni kötürishiwalghan idi. Gérmaniye puqraliri we muxbirlar namayishni küchlük diqqitige aldi. Gérmaniye saqchi da'iriliri namayishchilar bilen xitay konsuli terep arisida toqunush yüz bérip qalmasliqi üchün alahide jiddiy halette turdi.

Bu qétimqi namayish heqqide d u q ning mu'awin re'isi qehriman ghojamberdi ependi pikir bayan qilip, bu namayishtin we bu qétimqi qurultaydin memnun bolghanliqini izhar qildi. Dunya Uyghur qurultiyining bash katipi dolqun eysa ependi, bu qétimqi qurultayning we qurultaydin kéyin élip bérilghan bu namayishning ehmiyiti heqqidiki pikirlirini bayan qilip ötti.

Bu qétimqi namayishta, namayishchilar d u q ning re'isi, Uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanimning bigunah qolgha élin'ghan perzentlirini we hüseyin jélil qatarliq bigunah tutqunlarni qoyup bérishni telep qilip, küchlük shu'arlar towlidi. Namayish axirlashqanda, sidiq haji rozi ependi namayishchilargha nutuq sözlep, Uyghur wetinining musteqilliqi yolida élip bériwatqan bu küreshni adaqqiche dawamlashturushqa muraji'et qildi. (Ekrem)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.