Dunya Uyghur qurultiyi amérika hökümitini béyjinggha bésim ishlitishke chaqirdi

• Muxbirimiz eqidening bu heqtiki melumati
• Download story audio

2 – Awghust küni, merkizi gérmaniyidiki dunya Uyghur qurultiyi bayanat élan qilip, amérika hökümitining xitaygha " térrorchiliqqa zerbe bérish nami bilen, Uyghur musulmanlirini basturmasliq" heqqide heydekchilik qilishini teshebbus qildi.

Xitay da'iriliri démokratik heriket bilen térrorizmni ayrip qarishi kérek

Biz héchqachan térrorluq heriketliri bilen emes belki siyasiy pa'aliyitimiz arqiliq öz erkinlikimizni, dölitimiz sherqiy türkistan jumhuriyiti ni eslige keltürmekchimiz. Biz xitayning ichki siyasitige arilishishni xalimaymiz, bizning telep qilidighinimiz peqet özimizge tégishlik bolghan siyasiy hoquqtin ibaret.

Dunya Uyghur qurultiyining bayanatchisi dilshat rishit, amérikining, bolupmu béyjing da'irilirining démokratik siyasiy heriket bilen térrorluq herikitini bir - biridin qet'i ayrip qarash mesilisige nisbeten heydekchilik qilishini tekitlep mundaq dédi:

Xitay hökümiti choqum démokratik heriket bilen térrorchiliq heriketlirini ayriwélishi kérek. Chünki, bizning élip bériwatqinimiz tinchliq we démokratiye asasida élip bériliwatqan pa'aliyet hergizmu térrorizm pa'aliyetliridin emes.

Dilshat bu heqte tepsiliy toxtilip "11 - séntebir weqesidin kéyin, béyjing da'iriliri, xelq'ara térrorchiliqqa hemde islam radikalirigha qarshi küreshni bahane qilip, Uyghur xelqining siyasiy pa'aliyetlrini térrorchiliq katégoriyisige kirgüzüp, ularning kishilik hoquqigha dexli - terüz yetküzdi. Diniy erbablarni xalighanche qolgha aldi, '1000 adem xata qolgha élinsa élinsun, emma birnimu qoyup bérishke bolmaydu' dégen siyasiti astida nechche on minglighan Uyghurni qamaqqa tashlidi, yüzligen ademni her xil jinayetler bilen eyiblep, ölümge mehküm qildi" dédi.

Dilshat réshit yene mundaq dédi:

Xitay hökümiti térrorizmgha zerbe bérish dégen bahanada millitimizning diniy erkinlikini depsende qilip, étiqadimizni tosup, insanlarni xalighanche tutup, soraqsiz ölüm jazasi bérip, xelqimizning insan hoquqini depsende qiliwatidu. Sherqiy türkistanda térrorizmgha qarshi heriket élip barduq dep, dölet térrorizm siyasiti yürgüziwatidu.

D u q erkinlikni qolgha keltürüsh istikidin waz kechmeydu

Dilshat yene "béyjing da'iriliri, diniy étiqad bilen idé'ologiye jehette tazilash élip bérip, Uyghurlarning siyasiy pa'aliyetlirini basturdi. Bolupmu chet'ellerde Uyghurlarning siyasiy teshkilatlirini xelq'aragha térror teshkilati qilip körsitip, mezkur teshkilatlarni yalghuz qaldurushtek rezil niyitini ishqa ashurush, dölet ichide bolsa zorawanliq bilen qattiq basturush élip bérish wastilirini ishletti" dédi.

Dilshat rishit sözide, "xitay hökümiti Uyghurlarning yalghuz diniy étiqadini basturupla qalmastin, ulargha idé'ologiye jehette tazilash herikiti élip bérip, xelqning söz qilish erkinliki bilen metbu'at erkinlikini boghdi" dep körsitip, dunya Uyghur qurultiyining siyasiy, démokratiye we erkinlikni qolgha keltürüsh istikidin hergiz waz kechmeydighanliqini, özlirining xelq'ara qanun - ehdinamilerge boysun'ghan halda öz dölitini eslige keltürüsh üchün élip bériwatqan pa'aliyitini dawamlashturudighanliqini bildürdi.

Biz peqet dölitimiz sherqiy türkistan jumhuriyitini eslige keltürmekchimiz

Uyghurlarning tarixidin, ezeldin béri, sherqiy türkistan dölitining bir musteqil dölet ikenlikini köriwilishqa boludighanliqini bildürgen dilshat rishit : "1944 - yili qurulghan sherqiy türkistan jumhuriyitining bir musteqil dölet bolup tonulghanliqini, 2 - dunya urushidin kéyin mezkur jumhuriyetning rusiye we xitaydin ibaret ikki chong kommunist döliti otturisdiki kélishimning qurbanigha aylinip, béyjing teripidin monopol qilin'ghanliqini" tekitlidi.

Dilshat rishit: "biz héchqachan térrorluq heriketliri bilen emes belki siyasiy pa'aliyitimiz arqiliq öz erkinlikimizni, dölitimiz sherqiy türkistan jumhuriyiti ni eslige keltürmekchimiz. Biz xitayning ichki siyasitige arilishishni xalimaymiz, bizning telep qilidighinimiz peqet özimizge tégishlik bolghan siyasiy hoquqtin ibaret" dédi.

Dilshat rishit axirida: "eger béyjing hökümiti Uyghurlarning siyasiy erkinliki we siyasiy hoquqini tonusa dunya Uyghur qurultiyi ning wekilliri sherqiy türkistan jumhuriyiti mesilisi heqqide béyjing hökümiti bilen siyasiy di'alog élip bérishni xalaydu" dep körsetti.

Xitay elchixanisining qarishi

Biz amérikidiki xitay elchixanisining axbarat élan qilish merkizige téléfun urup, dilshat rishitning yuqirida tekitligenliri heqqide qandaq inkasta boluwatqanliqi heqqide éniq bir melumat almaqchi bolduq.

Mezkur bölümning xadimi, özining bu heqte héchqandaq inkas bildürelmeydighanliqini éytip, bizning elchixana bayanatchisi bilen körishishimizni buyrudi hemde uning téléfun nomurini éytip berdi. Biraq bu téléfon bizning söz qaldurup qoyushimizni hawale qildi, biz héchqandaq jawabqa érishelmiduq.

Emma, xitayning amérikida turushluq bash elchixanisining bayanatchisi, 3 - mart küni amérika awazi radi'osi muxbirining ziyaritini qobul qilip: "jonggo, térrorchiliqning zerbisige uchrighan bir dölet, az sandiki sherqiy türkistanchilar shinjangni jonggodin ayrip élip chiqip kétish meqsidige yétish üchün, jonggo chégrisi ichide térrorluq heriketliri bilen shughullinip, nurghun gunahsiz xelqning ölümini we zor iqtisadiy ziyanlarni meydan'gha keltürdi" dégen. U yene: "jonggoni térrorchiliqqa qarshi turush bahanisida Uyghurlargha zerbe berdi we ularni basturdi déyishning héchqandaq asasi yoq" dep tekitligen. (Eqide)