"Хәлқниң вәкиллири" йиғин ачсила, һөкүмәт сақчилири хәлқни бастурамду?

2-Март күни, тйәнәнмен мәйданида бир аял сақчилар тәрипидин сорақ қилинғандин кейин машиниға селип елип кетилгән. AFP

Б б с ниң хәвәр қилишичә, мәмликәтлик сиясий кеңәшниң чоң йиғини җүмә күни бейҗиң шәһиридә алди билән башланған. Сәнши өлкилик сиясий кеңәшниң рәиси лю әпәндиниң сөзи билән ейтқанда, бу йиғинда 'сотсиялистик йеңи йеза қуруш' дәп аталған дөләт сиясити музакирә қилинидикән.

Тәйвән мәсилиси бу қетимқи икки чоң йиғинниң бир муһим ноқтиси

Хәвәрдә баян қилинишичә, һазир хитайда чириклик наһайити еғир болғачқа, байлар билән намратларниң оттурисидики пәрқ, мәсилән: йеза аһалилириниң йиллиқ оттуричә кирими 400 америка доллири әтрапида болсиму, әмма шәһәр аһалилириниң оттуричә йиллиқ кирими 1000 америка доллиридин юқири болуштәк бундақ наһайити чоң пәрқ мәвҗут болуп туруватқанлиқи үчүн, йезиларда ғәзәплик қаршилиқлар кәң көләмдә әвҗ алмақта. Буниң үчүн һөкүмәт бу қетимқи икки чоң йиғинда деһқанларниң йәрлирини қоғдаш, мәҗбурий селиқлардин хали қилиш , маарип, давалиниш саһәлирини яхшилаш җәһәтләрдә қоллинидиған тәдбирләрни музакирә қилидикән.

Хәвәрдә баян қилинишичә йәнә, хитайда бултур мушундақ икки чоң йиғинда 'дөләтни парчилашқа қарши туруш қануни' дегән бир қанун мақулланған иди. Бу йил бейҗиңда йәнә икки чоң йиғин ечилиш алдида турғанда, тәйвән президенти чен шуйбйән 'дөләтни бирликкә кәлтүрүшни бикар қилиш' қарарни җакарлап җиддий муназирә қозғиди. Шуниң үчүн тәйвәнниң асасий қанун ислаһати елип беришини вә мустәқиллиқ елан қилишини тосаш ‏- хитайниң һазир қилидиған җиддий иши болуп қалди. Буму бу қетимқи икки чоң йиғинниң бир муһим нохтиси.

Йиғинни "қоғдаш" қа 10 миңдин артуқ сақчи сәпәрвәр қилинған

'Хәлқара бирләшмә агентлиқи' (UPI ) ниң хәвәр қилишичә, хитай сақчилири йеқиндин буян бейҗиңда, болупму тйәнәнмен мәйданида җиддий һәрикәт қилишқа башлиған. Хоңкоңда чиқидиған 'алма гезити' хитайниң җамаәт хәвпсизлик миниситирлиқи бу қетимқи икки чоң йиғинни қоғдаш үчүн 10 миңдин артуқ сақчини сәпәрвәр қилғанлиқини ашкарилиған.

Хәвәрдә ейтилишичә, җамаәт хәвпсизлик миниситирлиқи җәмийәт аманлиқини сақлаш идарисиниң башлиқи шүху 'хәлқниң вәкиллири' йиғин ачсила, һөкүмәт сақчилири хәлқни бастурамду? дегән суалдин өзини қачуруш үчүн 'бу қетим сақчиларниң һечқандақ қаратмилиқи йоқ, мәхсус юқириға әрз ейтип кәлгән кишиләргә қаритилған яки башқа мәлум бир хил әһвалға қаритилған әмәс, пәқәт җәмийәтниң муқимлиқини сақлаш үчүнла' дәп чүшәнчә бәргән болсиму, әмма әмәлийәттә хитай сақчилири бурунқидәкла бейҗиңға дәрд ейтқили келидиған дөләт пуқралирини чәкләш, сиясий көз қариши һөкүмәт билән охшаш болмиған кишиләрни бастурушни давамлаштурмақта.

Буниңдин бир нәччә ай бурун, 16 ‏- нөвәтлик коммунистик партийә мәркизи комитетиниң 4 ‏- омумй йиғини ечилиш алдида, хитай сақчилири мәркәзгә дәрд ейтқили кәлгән пуқралардин 36 миң кишини тутқун қилған иди. Бу қетимқи икки чоң йиғин һарписида, хитай сақчилири йәнила бейҗиң шәһири ичидә намрат чирай көрүнгәнлики адәм болса тутуп шиҗиңсән тәнтәрбийә мәйданиниң йәр асти қәвитигә солашқа башлиған. Мушу икки йиғин ечилиш алдида, сиясий өктичи зиялий люшавбо, җаң зухуаларниң туралғуси нәзәрбәнт астиға елинған. Уларниң сиртқа чиқип әркин паалийәт елип бериши чәкләнгән. Сиясий паалийәтчи хуҗя қатарлиқ кишиләр буниңдин бир ай бурунла из-дерәксиз йоқалған.

Хитай һөкүмити өзи чиқарған бәлгилимиләргә өзи хилаплиқ қилмақта

'Әмгәкчиләр хәвири' журнилиниң франсийидә турушлуқ хадими сәй чуңгониң б б с мухбириниң зияритини қобул қилғанда баян қилишичә, һазир хитайда мәмликәтлик ишчилар уюшмиси җиддий кризис ичидә турмақта. Хитай һөкүмити 'инақ җәмийәт қуруш' дегән шоарни оттуриға қойғанда ишчиларға бәргән вәдисиниң һечқайсида турмиған болсиму, әмма мәмликәтлик ишчилар уюшмиси баштин ахир өзиниң қанунида бәлгиләнгән 'ишчиларниң һоқуқи вә мәнпәәтини қәтий қоғдайду" дегән баш принсипқа хилаплиқ қилип, әмгәкчиләр билән капиталистлар отурисидики туқунушларниң һәммисидә һөкүмәткә яки капиталистларға ярдәмлишип хәлқниң ғәзипини бастуруш ролини ойнап кәлмәктә. Шуниң үчүн пүтүн хәлқ ишчилар уюшмисини ишчилар үчүн хизмәт қилмайдиған уюшма, хушамәтчи, чомақчи дәп мәсхирә қилиду. Бу әпәндиниң мулаһизә қилишичә, хитайдики ишчилар уюшмилириниң буниңдин кейинки биридин-бир чиқиш йоли ялғанчилиқтин өзини азат қилиштин ибарәт. (Вәли)