Әйдиз бимарлири хитай вә уйғур елидә зор кәмстишләргә дуч кәлмәктә

• Мухбиримиз меһрибанниң бу һәқтики толуқ мәлумати
• Download story audio

Йеқинда хитайда елип берилған бир қетимлиқ тәкшүрүштин мәлум болушичә, һазир хитайда, HIV вируси билән юқумланғучилар зор дәриҗидә кәмстишләргә дуч келиватқан болуп, көп сандики кишиләр өзлириниң улар билән биллә ишләшни халимайдиғанлиқини очуқ ашкарә билдүридиған болған. Бу хил кәмситиш әһвали уйғур елидиму интайин еғир болмақта.

HIV Вируси барлар вә уларниң кәмситилиш дәриҗиси

Йеқинда, хитай сиясий қанун университети хитайдики 10 чоң шәһәрдәHIV мәсилиси һәққидә мәхсус тәкшүрүш елип барған болуп, тәкшүрүш нәтиҗисидин мәлум болушичә, HIV вируси билән юқумланғучилар билән биллә ишләшни халимайдиғанлар % 52, HIV вируси билән юқумланғучиларни ишқа елишни халимайдиғанлар% 55 ни игилигән.

Америка авази радиосида берилгән бу һәқтики мәлуматта көрситилишичә, хитайда, 1985 ‏- йили тунҗи қетим әйдиз кесили байқилип, 20 нәччә йилдин буян, хитай нопусиниң йеримидин көп санни игиләйдиған кишиләр әйдиз бимарлирини вә шундақла HIV вируси билән юқумланғучиларни кәмситиш позитсийисидә болуп кәлгән.

Улар очуқтин ‏-очуқ өзлириниң әйдиз бимарлири билән ишләшни халимайдиғанлиқини билдүрүп кәлгән. Сәһийә мутәхәссислириниң мәлум қилишичә, хитайдики бу хил һаләтниң шәкиллиниши һөкүмәтниң тәшвиқат хизмитиниң бәк кечикип башланғанлиқидин йәни әйдиз һәққидики уқум вә алдини елиш чарә ‏-тәдбирлириниң кечиккәнликидин вә йетәрлик болмиғанлиқидин икән.

Мутәхәссисләр, "хитай тәшвиқатта кечикти" дәйду

Бу һәқтә америка мәриләнд университетиниң медитсина профессори, америка ‏- хитай әйдиз бирләшмисиниң рәиси җав йүчи " хитай һөкүмитиниң әйдиз мәсилиси һәққидә очуқ ‏- ашкарә тәшвиқат қиливатқанлиқиға техи узун вақит болмиди. Әмәлийәттә улар 2001 ‏- вә 2002 ‏- йилидин башлап тәшвиқ қилишқа башлиди. Та-һазирғичә, тәшвиқат қилиш даирисиму йетәрлик кәң болмиған. Шуңа һазир хитайда, нурғунлиған кишиләр, әйдиз кесилигә болған чүшәнчиси хата болуп, "әйдиз " дегән гәпни аңлиған заман, қорқуп, чирайида қан қалмайду. Бу бәкму әпсуслинарлиқ бир иш " дәп билдүрди.

Профессор җав йүчи ханим сөзидә йәнә мундақ бир мисални оттуриға қойди: һазир хитайниң хенән өлкисидә қан сетиш һәрикити пүтүнләй мәни қилинған. Көп сандики деһқанлар йеза -игилик ишлири билән шуғуллинишқа башлиған. Лекин уларниң базарларға апирип сатмақчи болған қуғун - тавуз вә сәй көктатлирини һечким алмайдикән. Чүнки кишиләр бу деһқанлардин өзигә әйдиз кесилиниң юқуп қелишидин бәкму қорқудикән.

Бимарларниң уйғур елидики кәмситилиш әһвали тоғрисида сөһбәтләр

Зияритимизни қобул қилған уйғур елидики бир зиялий аял һазир уйғур елидиму әйдиз бимарлирини вә әйдиз вируси билән юқумланғучиларни очуқ ‏-ашкарә кәмситидиған әһвалниң наһайити еғир икәнликини тәкитләп, бир қисим HIV вируси билән юқумланғанларниң кишиләрниң кәмситиш қилмишлириға чидиялмай, өзини өлтүрүвалғанлиқи тоғрисида сөзләп бәрди.

Зияритимизни қобул қилған бу зиялий аял көплигән кишиләрниң әйдиз кесилини бир түрлүк паскина җинси кесәл дәп қарайдиғанлиқини, әйдиз кесилигә болған чүшәнчисиниң хата вә интайин кәмчил икәнликини тәкитләп өтти.

Уйғур елидики әйдиз мәсилиси һәққидә узун йил тәтқиқат елип бериватқан нив йоруктики медитсина тәтқиқатчиси муһәммәт имин әпәнди әйдиз бимарлириниң башқилар тәрипидин түрлүк кәмстишләргә дуч келиватқанлиқи тоғрисида тохтилип өтти. (Меһрибан)