Eydiz bimarliri xitay we Uyghur élide zor kemstishlerge duch kelmekte

• Muxbirimiz méhribanning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Yéqinda xitayda élip bérilghan bir qétimliq tekshürüshtin melum bolushiche, hazir xitayda, HIV wirusi bilen yuqumlan'ghuchilar zor derijide kemstishlerge duch kéliwatqan bolup, köp sandiki kishiler özlirining ular bilen bille ishleshni xalimaydighanliqini ochuq ashkare bildüridighan bolghan. Bu xil kemsitish ehwali Uyghur élidimu intayin éghir bolmaqta.

HIV Wirusi barlar we ularning kemsitilish derijisi

Yéqinda, xitay siyasiy qanun uniwérsitéti xitaydiki 10 chong sheherdeHIV mesilisi heqqide mexsus tekshürüsh élip barghan bolup, tekshürüsh netijisidin melum bolushiche, HIV wirusi bilen yuqumlan'ghuchilar bilen bille ishleshni xalimaydighanlar % 52, HIV wirusi bilen yuqumlan'ghuchilarni ishqa élishni xalimaydighanlar% 55 ni igiligen.

Amérika awazi radi'osida bérilgen bu heqtiki melumatta körsitilishiche, xitayda, 1985 ‏- yili tunji qétim eydiz késili bayqilip, 20 nechche yildin buyan, xitay nopusining yérimidin köp sanni igileydighan kishiler eydiz bimarlirini we shundaqla HIV wirusi bilen yuqumlan'ghuchilarni kemsitish pozitsiyiside bolup kelgen.

Ular ochuqtin ‏-ochuq özlirining eydiz bimarliri bilen ishleshni xalimaydighanliqini bildürüp kelgen. Sehiye mutexessislirining melum qilishiche, xitaydiki bu xil haletning shekillinishi hökümetning teshwiqat xizmitining bek kéchikip bashlan'ghanliqidin yeni eydiz heqqidiki uqum we aldini élish chare ‏-tedbirlirining kéchikkenlikidin we yéterlik bolmighanliqidin iken.

Mutexessisler, "xitay teshwiqatta kéchikti" deydu

Bu heqte amérika merilend uniwérsitétining méditsina proféssori, amérika ‏- xitay eydiz birleshmisining re'isi jaw yüchi " xitay hökümitining eydiz mesilisi heqqide ochuq ‏- ashkare teshwiqat qiliwatqanliqigha téxi uzun waqit bolmidi. Emeliyette ular 2001 ‏- we 2002 ‏- yilidin bashlap teshwiq qilishqa bashlidi. Ta-hazirghiche, teshwiqat qilish da'irisimu yéterlik keng bolmighan. Shunga hazir xitayda, nurghunlighan kishiler, eydiz késilige bolghan chüshenchisi xata bolup, "eydiz " dégen gepni anglighan zaman, qorqup, chirayida qan qalmaydu. Bu bekmu epsuslinarliq bir ish " dep bildürdi.

Proféssor jaw yüchi xanim sözide yene mundaq bir misalni otturigha qoydi: hazir xitayning xénen ölkiside qan sétish herikiti pütünley men'i qilin'ghan. Köp sandiki déhqanlar yéza -igilik ishliri bilen shughullinishqa bashlighan. Lékin ularning bazarlargha apirip satmaqchi bolghan qughun - tawuz we sey köktatlirini héchkim almaydiken. Chünki kishiler bu déhqanlardin özige eydiz késilining yuqup qélishidin bekmu qorqudiken.

Bimarlarning Uyghur élidiki kemsitilish ehwali toghrisida söhbetler

Ziyaritimizni qobul qilghan Uyghur élidiki bir ziyaliy ayal hazir Uyghur élidimu eydiz bimarlirini we eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghuchilarni ochuq ‏-ashkare kemsitidighan ehwalning nahayiti éghir ikenlikini tekitlep, bir qisim HIV wirusi bilen yuqumlan'ghanlarning kishilerning kemsitish qilmishlirigha chidiyalmay, özini öltürüwalghanliqi toghrisida sözlep berdi.

Ziyaritimizni qobul qilghan bu ziyaliy ayal köpligen kishilerning eydiz késilini bir türlük paskina jinsi késel dep qaraydighanliqini, eydiz késilige bolghan chüshenchisining xata we intayin kemchil ikenlikini tekitlep ötti.

Uyghur élidiki eydiz mesilisi heqqide uzun yil tetqiqat élip bériwatqan niw yoruktiki méditsina tetqiqatchisi muhemmet imin ependi eydiz bimarlirining bashqilar teripidin türlük kemstishlerge duch kéliwatqanliqi toghrisida toxtilip ötti. (Méhriban)