Mutexessisler xitay we Uyghur élidiki eydiz bimarliri duch kéliwatqan kemsitish mesilisi heqqide toxtaldi

• Muxbirimiz méhribanning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Xitay we Uyghur élide, eydiz wirusi we yuqumluq jiger késili yallughi wirusi bilen yuqumlan'ghuchilar peqet kishiler arisidila emes,ishqa élish orunliri teripidinmu zor kemsitishlerge duch kelmekte.Undaqta, bu xil haletni özgertish üchün, qandaq qilish kérek?

Xitay siyasiy qanun uniwérsitéti élan qilghan eng yéngi tekshürüsh doklatida, hazir xitayda HIV wirusi bilen yuqumlan'ghuchilarning zor derijide kemsitishlerge duch kéliwatqanliqi alahide otturigha qoyulghan. Mezkur doklatta % 52 kishilerning HIV wirusi bilen yuqumlan'ghuchilar bilen bille ishleshni xalimaydighanliqi we % 55 ish orunlirining HIV wirusi bilen yuqumlan'ghuchilarni ishqa élishni layiq körmeydighanliqi ashkarilan'ghan.

Eydiz pa'aliyetchisi wen yenxey ependi bilen söhbet

Radi'omizning igilishiche, Uyghur élidimu, HIV we b tiplik jiger késili yallughi wirusi bilen yuqumlan'ghuchilar kishiler teripidin we shundaqla ishqa orunlashturush orunliri teripidin zor kemsitishlerge duch kelmekte.Bir qisim kishiler bu xil ehwalning shekillinishini tereqqiy qiliwatqan döletlerdiki bir xil normal ehwal dep qarisa, yene beziler eger xitayda, bu heqtiki qoghdash xaraktérlik qanun tüzümler yéterlik bolghan bolsa, ehwal bu qeder éghir bolmas idi " dep körsetmekte. Radi'omizning ziyaritini qobul qilghan dangliq eydiz pa'aliyetchisi wen yenxey ependi bu heqte toxtulup ötti.

Wen yenxey ependi, "elwette, hazir xitay jemiyitide, köp sandiki kishiler eydiz we b tiplik jiger yallughi qatarliq késelliklerge bolghan chüshenchisi nahayiti kemchil, shunga ular bu xil késelliklerni nahayiti qorqunuchluq dep qaraydu. Lékin eng halqiliq mesile kishilerning bu xil késelliklerge bolghan pozitsiyisi emes, belki hökümetning kemsitish mesilisige taqabil turush heqqidiki qoghdash xaraktérlik qanunlirining yoq diyerlik boliwatqanliqidin."

" Shunga hazir kemsitish mesilisige a'it dilolar yüz berginide, nurghunlighan kishiler qanun arqiliq özini qoghdash mumkinchiliki bolmighan. Buningdin bashqa k hazir xitay jem'iyitidiki nurghunlighan sahelerde, kemsitish xaraktérliq belgilimiler békitilgen. Bolupmu b tiplik jiger yallughi wirusi bilen yuqumlan'ghuchilar, bu xil belgilimiler tüpeylidin téximu keng da'iride kemsitishlerge uchrimaqta. Eydiz mesilisige kelsek, nurghunlighan kishilerde qorqush pisxiki bar. "

"Jem'iyette téxi eydiz wirusning bar- yoqlughini éniqlash heqqide muqim tekshürüsh tüzümi yolgha qoyulmighan. B tiplik jiger yallughi késilige giriptar bolghuchilarni adettiki salametlik tekshürüshtinla, bayqighili bolidu. Shunga ular meyli oqushqa bérishta bolsun yaki xizmetke orunlishishta bolsun, ochuq ashkare bashqilar teripidin kemsitilidighan ehwallargha duch kelmekte," dédi.

Radi'omizning ziyaritini qobul qilghan eydiz pa'aliyetchisi wen yenxey ependi söhbet jeryanida yene, eydiz we b tiplik jiger yallughi késilining emeliyette kishiler oylighandek u derijide qorqunushluq emes ikenligini tekitlep, mezkur késellikning peqetla jinsiy munasiwet we qan arqiliq yuqidighanliqini, adettiki kündilik turmush we xizmette, hergizmu öz ara yuqmaydighanliqini bildürdi.

" Köpligen kishilerning eydizdin bu qeder ürkishi, ularning mezkur késelge bolghan xata chüshenchisidin kélip chiqqan. Ularning eydiz we b tiplik jiger yallughi késellikige bolghan uqumi yoq diyerlik. Ularning köz qarishida, eger eydiz bimarliri yaki b tiplik jiger késilige giriptar bolghuchilar bilen bille yashisa, özige shu tiptiki késellikler yuqup qalidu - dep qaraydu."

" Emeliyette, hergizmu undaq emes. Bu xil késellikler peqet alahide shara'it astida bashqilargha yuqidu, yeni peqet jinsi munasiwet yaki qan arqiliqla yuqidu. Shunga eger jinsiy munasiwette, hemde doxturxana yaki chish bölümliride okul qoyushta, bixeterlik mesilisige alahide diqqet qilinsa, bu xil kiselliklerdin özini qoghdap qilish pütünley mumkin. Kündilik xizmet we turmushta, hergizmu öz ara yuqmaydu"

Méditsina tetqiqatchisi muhemmet imin ependi bilen söhbet

Radi'omizning ziyaritini qobul qilghan eydiz mesilisi heqqide uzun yil tetqiqat élip bériwatqan méditsina tetqiqatchisi muhemmet imin ependimu bir qisim kishilerning eydiz bimarliridin bu qeder özini élip qachidighanliqini toghra chüshünüshke bolidu - dep tekitlesh bilen bir waqitta, özining bu heqtiki köz -qarashlirini mundaq bayan qildi.

Radi'omizning ziyaritini qobul qilghan eydiz pa'aliyetchisi wen yenxey ependi " eydiz bimarlirini kemsitishning aldini élishta, peqet kishilerge bu heqte yéterlik terbiye bérip, ularni bu heqtiki uqumlardin xewerdar qildurupla qalmay, eng muhimi hökümet eydiz bimarliri üchün yaxshi bir yashash shara'iti yaritip bérishi kérek. Eger bimarlar hökümet teripidin yéterlik ghemxorluqqa érishelise, jem'iyettiki kishilerning ulargha bolghan bashqiche köz -qarashlirimu bir qeder yaxshilinishqa qarap mangidu" dep bildürdi.

Yuqirida, qandaq qilghanda eydiz we b tiplik jiger késili wirusi bilen yuqumlan'ghanlar duch kéliwatqan kemsitish mesilisinihel qilghili bolidu - dégen mezmunda eydiz pa'aliyetchisi wen yenxey bilen méditsina tetqiqatchisi muhemmet imin ependi bilen ötküzgen söhbitimizning qisqiche mezmuni üstide toxtilip öttuq. (Méhriban)