Awam palata ezasi kris smis amérikining xitayni eyibleydighan layihe sunushini telep qildi

• Muxbirimiz peridening bu heqtiki programmisi
• Download story audio

Awam palata ezasi kris smisning amérika dölet mejlisige sun'ghan layihiside amérika hökümitining, birleshken döletler teshkilati kishilik hoquq komitétining 61 -qétimliq jenwe yighinida, xitay kommunist partiyisining kishilik hoquq depsendichiliklerge xatime bérishi chaqirilghan qarar layihisini tonushturushi telep qilin'ghan.

Uningda yene, amérika tashqi ishlar ministirliqi we xelq'araliq kishilik hoquq teshkilatlirining melumatlirigha asaslan'ghanda, xitayda éghir kishilik hoquq ziyankeshchilikining mewjutliqi shundaqla buning yene dawamlishiwatqanliqi eskertilip, xitay hökümitining élip bériwatqan kishilik hoquq depsendichilikliri omumiyüzlük chüshendürülgen. Uningda yene, Uyghurlarning nöwettiki weziyitigimu orun bérilgen.

Xitay térrorchiliqqa qarshi urushni Uyghurlarni basturushqa ishletti

Kris smis amérika dölet mejlisige sun'ghan bu layihiside, xitay hökümitining xelq'ara térrorchiliqqa qarshi urushni, tinch yol bilen öz köz qarishini ipadilewatqan Uyghurlarni we musteqil diniy rehberlerni basturushqa ishlitiwatqanliqini yazghan.

Mezkur layihide yene, xitay hökümitining Uyghur élide diniy pa'aliyet, diniy étiqad we diniy ders bérishlerni cheklewatqanliqi hetta qoramigha toshmighanlarning meschitke kirishi we diniy ders élishimu men'i qilin'ghanliqi körsitilgen. Uningda Uyghur mesilisidin sirt, tibet, falun'gong mesililiri we tyen'enmén weqesi qatarliqlar mezmunlarmu kirgüzülgen.

Kris smis sun'ghan bu layihe 3 -ayning 14 - küni amérika dölet mejliside awazgha qoyulidighan bolup, hazirghiche bu layihini Uyghurlarning mesilisige yéqindin köngül bölüp kelgen amérika dölet mejlisi kishilik hoquq komitéti re'isi tom lentus we awam palata ezasi wolf frenk qatarliq 30 gha yéqin dölet mejlisi ezasi qollighan.

Amérika b d t gha xitayni eyibleydighan layihe sunushni téxi qararlimidi

Buning aldida amérika tashqi ishlar ministirliqi ötken hepte dunyadiki her qaysi döletlerning kishilik hoquq weziyiti heqqide yilliq doklatini élan qilip, uningda xitayning kishilik hoquq weziyitini küchlük eyibligen idi. Ziyaritimizni qobul qilghan amérika tashqi ishlar ministirliqining démokratiye, kishilik hoquq we emgek komitétidiki aliy derijilik emeldar gréchén birklé (Gretchen Birle) amérikining b d t yighinida xitayni eyibleydighan qarar layihisini sunamdu-yoq bu heqte hazirghiche téxi éniq bir qarargha kelmigenlikini bildürdi.

"Hazirche téxi yene waqit bar hemde bu heqte dawamliq söhbet élip bériliwatidu. Shundaqla biz jenwede bu qararning otturigha qoyulushi yaki qoyulmasliqini éhtiyatchanliq bilen oylishiwatimiz".

Amérika xelqi xitayning kishilik hoquq weziyitige alahide köngül bölidu

Birklé xanim yene, xitay hökümitining kishilik hoquq mesiliside qanchilik hemkarlishishining bu qarargha biwaste tesir körsitidighanliqini éytti. U yene, amérika hökümitining xitayning kishilik hoquq weziyitige dawamliq köngül bölidighanliqini bildürdi:

"Amérika xelqi we amérika dölet mejlisining xitaydiki kishilik hoquq depsendichiliklirige bolghan qarishi nahayiti küchlük. Shundaqla biz ulardin nurghun inkaslargha érishtuq. Bu, bizning mezkür qararni chiqirishimizda muhim rol oynaydu".

Amérika hökümiti ilgiri nechche qétim birleshken döletler teshkilatining jenwediki yighinida xitayni eyibleydighan qarar layihisini sun'ghan bolsimu, emma bu bashqa döletlerning qarshi chiqishi bilen maqullanmay kelgen idi. B d t kishilik hoquq komitétining bu yilliq 61 - nöwetlik yighinini jenwede 3 - ayning 14 - künidin bashlinip 4 - ayning 22 - künigiche 6 hepte dawamlashmaqchi. (Peride)