Amérika dölet mejlisi xitayning kishilik hoquq xatirisini eyiplidi

Amérika dölet mejlisi awam palatasining xelq'ara munasiwetler komitéti seyshenbe küni washin'gtonda "xitayning pilanliq tughut siyasiti we kishilik hoquq ziyankeshliki" dégen témida ispat bérish yighini uyushturdi. Yighinda amérika tashqi ishlar ministirliqi emeldarliridin sirt yene, xelq'ara kechürüm teshkilatining amérikida turushluq wekili t kumar we xitay kishilik hoquq pa'aliyetchisi wu xongda ispatliqtin ötti.

Amérika dölet mejlisi awam palatasining xelq'ara munasiwetler komitéti uyushturghan ispat bérish yighinida, amérika tashqi ishlar ministirliqining emeldarliri we dölet mejlisi ezaliri ispatliqtin ötüp, xitayning pilanliq tughut siyasiti we kishilik hoquq depsendichilikini qattiq eyiplidi.

Ular yighinda, xitayning ilgiri yürgüzüp kéliwatqan kona chariliridin sirt yene, hazir yéngiche usullarda siyasiy basturush élip bériwatqanliqini bildürdi. Yighinda ispat bergen xitay kishilik hoquq pa'aliyetchisi, amérikidiki "lawgey fondi jem'iyiti" ning re'isi wu xongda xitaydiki her bir puqraning hökümetning pilanliq tughut siyasitining ziyankeshlikike uchrawatqanliqini bildürdi.

"Pilanliq tughut" ning qurbanliri guwahliqtin ötti

Wu xongda sözide yene, xitay hökümitining bu siyasitige emel qilmighan her bir puqraning hökümet teripidin qanun'gha xilap halda, qanunsiz qorsaq kötürüsh, qanunsiz tughush we sandin artuq bala élish bilen eyiplinip, her xil jazalargha uchraydighanliqini misallar bilen chüshendürdi.

Uningdin kéyin, xitay hökümiti teripidin mejburiy balisi alduriwétilgen hazir amérikida yashap turushluq ma dongféng xanim amérika dölet mejliside ispatliq bérip, öz kechürmishlirini bayan qildi.

Ma dongféng sözide, uning balisini alduriwétish jeryanida doxturxana urghan ukullarning tesirini hazirghiche köriwatqanliqini hemde rohi jehettin éghir zexmilen'genlikini éytti.

Uyghurlar ziyankeshlikke uchrimaqta

Xitayning kishilik hoquq weziyitide omumiyüzlik toxtalghan amérika tashqi ishlar ministirliqining démokratiye, kishilik hoquq we emgekchiler byorosining yardemchi sékritari maykél kozak(Michael g. Kozak) Xitayning pilanliq tughut siyasitidin bashqa yene, xitayning xelq'araliq térrochiliqqa qarshi urushtin paydilinip, Uyghur musulmanlirini basturiwatqanliqini otturigha qoydi.

Maykél kozak ependi sözide, "xitay hökümiti xelq'ara térrorluqqa qarshi urush bahanisida, özining tinch yol bilen qarshiliqini ipadileshke urun'ghan Uyghurlarni we musteqil diniy rehberlerni basturush herikitini yolluqlashturushqa urundi. Shundaqla xitay hökümiti yene xelqning söz erkinliki we metbu'at erkinlikini qattiq cheklep, herxil usullar bilen intérnétke bolghan kontrolluqni kücheytti" dep bildürdi.

Amérika hökümitige téximu köp telepler qoyuldi

Xitayning pilanliq tughut siyasiti heqqide tepsiliy toxtalghan amérika tashqi ishlar ministirliqining nopus, musapirlar we köchmenler byorosining yardemchi sékritari artur déwéy, xitayning pilanliq tughut siyasitining "öz puqralirigha qaritilghan bir qétimliq urushi" ikenlikini körsitip, ularning yene dawamliq türde bush hökümitini xitaygha bésim ishlitishke ündeydighanliqini bildürdi.

Yighinda yene, xelq'ara kechürüm teshkilatining amérikida turushluq wekili t . Kumar (T.Kumar)Xitayning pilanliq tughut siyasiti heqqide toxtilish bilen birge, xitayning hazir Uyghur we tibetke oxshash az sanliq milletlerge qaratqan basturishini barghanséri kücheytiwatqanliqinimu tilgha aldi. U yene, amérika hökümitining xitaygha bu heqte bésim ishlitish jehette köp küch chiqirip kelgenlikini we buningdin kéyinmu dawamliq xitaydiki puqralarning weziyitige köngül bölishini telep qildi.

T kumar sözide, xelq'ara kechürüm teshkilatining amérika hökümitidin, kéler yilidiki birleshken döletler teshkilati kishilik hoquq komitéti yighinida, xitayning kishilik hoquq xatirisini eyipleydighan qarar layihesini yene bir qétim sunishini telep qilidighanliqini éytti. U yene, amérika hökümitining 2008 - yilidiki béyjing olimpik tenheriket yighinidin burun xitay hökümitige kishilik hoquq weziyitini yaxshilash jehettimu bésim ishlitishi kéreklikini bildürdi. T kumar sözide, eger xelq'ara jem'iyet xitaygha mushundaq bésim ishletse, buning choqum ünümi bolidighanliqini, xitayning xelq'ara bésim astida kishilik hoquq weziyitini yaxshilashqa mejbur bolidighanliqini bildürdi.

Pilanliq tughut, nopusni kontrol qilishning birdin – bir charisi emes

Amérika dölet mejlisidiki mezkur ispat bérish yighinida yene, dölet mejlisi ezasi we amérika dölet mejlisi kishilik hoquq komitétining qurghuchiliridin biri tom lentos, nyujérsi shtatining dölet mejlis ezasi kris smis we tashqi ishlar ministirliqining xitay, monggholiye ishliri ishxanisining mudiri joséf donowan qatarliqlarmu söz qilip, xitayning pilanliq tughut siyasitini eyiplidi hemde buning nopus chekleshning birdin-bir charisi hésablanmaydighanliqini bildürdi. Shundaqla yighinda söz qilghan barliq wekiller birlikte xitay hökümitining, pilanliq tughut siyasitige qarshi chiqqanliqi üchün türmige tashlan'ghan maw xéngféngni derhal qoyup bérishni telep qildi.(Peride)