Sarkoziy kishilik hoquqi we xelq puli mesiliside xu jintawgha nesihet berdi
2007.11.26
Xitayni ziyaret qiliwatqan fransiye prézidénti nikolas sarkoziy düshenbe küni xitay dölet re'isi xu jintaw bilen muxbirlarni kütiwélish yighini ötküzgende xitay rehbirini xelq pulining qimmitini tengsheshke chaqirip, kishilik hoquq mesilisini tekitlidi. Shuning bilen birge sarkoziyning bu sepiride xitay bilen fransiye sommisi zor miqdardiki yadro énérgiye we awi'atsiye toxtamnamisi imzalidi.
" Fransiye edliye, qanun, muxbirlarning erkinliki we ölüm jazasi qatarliqlarda ilgiriligen tereqqiyatni körüshke teqezza "
Kishilik hoquq mesilisi fransiye prézidénti nikolas sarkoziyning 3 künlük xitay ziyaritide muzakire qilinidighan tizimliktiki muhim témilarning biri emes, dep qaralghan bolsimu, lékin sarkoziy düshenbe küni xitay dölet re'isi xu jintaw bilen ötküzgen xelq sariyidiki muxbirlarni kütiwélish yighinida kishilik hoquq mesilisi yeni ölüm jazasini azaytish, jem'iyetni qanun bilen idare qilish, axbarat erkinliki, bérma mesiliside yardemchi bolush shundaqla muhitni tüzesh qatarliq mesililerni tilgha aldi.
Sarkoziyining ziyariti, gérmaniye bash ministiri an'géla mérkélning dalay lamani bash ministirlik ishxanisida kütiwélish weqesi tüpeyli xitayning gérmaniyige bolghan ghezipi peseymigen mezgilde élip bérilghan bolup, u muxbirlarni kütiwélish yighinida tibet mesilisini tilgha almidi. Lékin axbarat erkinliki, ölüm jazasi we jem'iyetni qanun bilen idare qilish qatarliqlarda xitayni qedem bésishqa chaqirdi.
Sarkoziy muxbirlargha xitayning puqralar hoquqini yaxshilash jehettiki ilgirilishige medhiye oquydighanliqini eskertish bilen birge, u yene bu sahede" fransiye ilgiriligen tereqqiyatni körüshke, bolupmu edliye saheside qanun'gha hörmet qilish, muxbirlarning erkinliki we ölüm jazasi qatarliqlarda ilgiriligen tereqqiyatni körüshke teqezza " deydu.
" Sarkoziyning axbarat erkinlikini tekitligenliki peqet yawropaliqlargha teselli bérish "
Sarkoziy xitay sepirige yolgha chiqish aldida merkizi parizhdiki chégrisiz muxbirlar teshkilati uninggha xet yézip, xitay rehberliri bilen körüshkende axbarat erkinliki, bolupmu xitay türmisidiki 33 neper muxbir hemde 55 neper intérnét obzorchisining délosini otturigha qoyushni telep qilghan.
Fransiye prézidént ishxanisi éléysé sariyining eskertishiche, sarkoziy yekshenbe küni xu jintaw bilen kechlik ziyapetke qatnashqanda xitay dölet re'isige ölüm jazasini az bérish toghrisida nesihet bergen. Eger éléséy sariyining bayanati toghra bolsa, bu nesihet xitay hökümiti yéqindila Uyghur aptonom rayonining qeshqer shehiride 6 neper Uyghurgha ölüm jazasi bergen mezgilige toghra keldi.
Sarkoziyning dölet rehberlik salahiyiti bilen élip barghan bu qétimqi ziyariti fransiyining xitay siyasitini igileshning yaxshi pursiti bolup, közetküchiler fransiyining xitay siyasitide özgirish bolghan yaki bolmighanliqigha diqqet qilmaqta idi. Amérika milwaké uniwérsitétining xelq'ara munasiwetler doktor kandidati qilich qanatning eskertishiche, fransiyining xitay bilen bolghan en'eniwiy munasiwitidiki menpe'etni asas qilish siyasitide özgirish bolmasliqi mumkin. U, "sarkoziyning axbarat erkinlikini tekitligenliki peqet yawropaliqlargha teselli bérishla üchün xalas, " deydu.
Xitay xelq pulining qimmitini tengshesh kérek
Sarkoziy xu jintaw bilen ötküzgen xelq sariyidiki muxbirlarni kütiwélish yighinida otturigha qoyghan muhim mesililerning biri, xelq pulining qimmitini tengshesh mesilisidur. U xitay da'irilirini xelq puli islahat qedimini tézlitip,"xelq pulining ayriwashlash qimmitini muwapiq we adil" tengsheshke chaqirdi hemde xitayning yawropa ittipaqi bilen bolghan sodidiki aktip balanisini azaytishni telep qildi.
Yawropa karxana sahesi xitayni xelq pulining qimmitini töwen tutup, erzan bahadiki xitay towarlirini yawropagha tökme qilish we fransiye hem yawropa bilen bolghan sodida üstünlükke érishiwatidu, dep tenqid qilmaqta. Sarkoziy,"xitay özining paydisini közde tutup bolsimu, xelq puli bilen yawroning qimmitini tengsheshke aldirishi kérek" dep körsetti.
Muhit mesilisining bedili éghir bolidu
Shuning bilen birge sarkoziy xitayni muhit mesiliside agahlandurup, muhit mesilisige köngül bölmise, buning bedili nahayiti éghir bolidighanliqini tekitligen. U, "biz xitayning tereqqiyati dawam qilishini ümid qilimiz. Lékin biz yene xitay tereqqiyatining karbonsiz, muhit mesilisige dostane bolushini arzu qilimiz. Biz buning xitay bilenla munasiwetlik mesile emes, belki pütün dunyaning menpe'eti bilen munasiwetlik mesile ikenlikige ishinimiz " dep körsetti.
Xu jintaw muxbirlarni kütiwélish yighinida sarkoziy bilen ötküzgen söhbitining "qizghin" we "dostane " élip bérilghanliqini, sarkoziyning béyjing olimpik yighinigha qatnishish teklipini qobul qilghanliqini bildürgen bolsimu, lékin mélwaki uniwérsitétidiki qilich, yawropa bilen xitay arisida mehsulatlarning bixeterliki, eqliy mülük hoquqi we xelq pulining qimmiti qatarliqlarda ixtilap mewjüt bolupla qalmay, yene kishilik hoquq saheside zor ixtilap barliqini we sarkoziyning herikiti yawropa ittipaqida qarshi élinmaydighanliqini bildürdi.
" Bizning sewr - taqitimiz yene qanchilik dawamlishidu, bir néme démek tes "
Yawropa ittipaqi soda komissari mandélson düshenbe küni xitayni eqliy mülük hoquqigha hörmet qilish toghrisida agahlandurup, bu mesilide yawropa ittipaqining sewr - taqiti tügewatqanliqini bildürdi. Xitay da'irilirini yawropa tawarlirining eqliy mülük hoquqini qoghdash ishida yéterlik tedbir almidi, dep eyibligen mandélson, "ular bizning bu mesilidiki semimiyitimizni sinawatidu. Eger xitay buninggha tedbir almisa, bizning sewr - taqitimiz yene qanchilik dawamlishidu, bir néme démek tes " deydu.
Sarkoziyning xitay sepiridiki eng zor muwappeqiyiti fransiyining xitay bilen sommisi zor hejimlik yadro énérgiye we awi'atsiye soda toxtamnamisi imzalighanliqidur. Fransiye düshenbe küni xitay bilen qimmiti 30 milyard dollar kélidighan soda toxtamnamisi imzalap, xitaygha 160 dane yoluchilar ayrupilani, fransiye aréwa shirkiti xitayning gu'angdung yadro éléktir énérgiye shirkitige 2 dane yadro ré'aktor qazini sétip béridighan boldi. (Erkin)
Munasiwetlik maqalilar
- Albaniyide yashawatqan adil shwétsiyige yitip keldi
- Xelq'ara dini erkinlik komitéti axbarat élan qilip, xitay hökümitini qattiq eyiblidi
- B d t 2009 - yili xitayning kishilik hoquq xatirisini tekshüridu
- Yaxu intérnét shirkiti, amérika dölet mejlisi we shi tawning a'ilisidin epu soridi
- Dunya kishilik hoquq közitish teshkilati xitayda axbarat erkinliki izchil qamal qiliniwatqanliqini otturigha qoydi
- Xitay rehberliri dewatqan 'démokratiye' heqqidiki mulahiziler dawamlashmaqta
- Mutexessis martin: xelqara térrorchiliqqa qarshi heriket siyasiy panahlan'ghuchilargha zerbe bérip qoymaqta
- Xitay rehberliri 'démokratiye' dégen atalghuning menisini özgertmekte
- Amérika dölet mejlisi we hökümitining xitay ishlar birleshme komitéti 2007- yilliq kishilik hoquq doklati élan qildi (4)
- Amérika dölet mejlisi we hökümitining xitay ishlar birleshme komitéti 2007- yilliq kishilik hoquq doklati élan qildi (2)
- Meshhur dawa qayta sehnide
- Amérika dölet mejlisi we hökümitining xitay ishlar birleshme komitéti 2007- yilliq kishilik hoquq doklati élan qildi (1)
- Xitayning chiqish yoli birla: démokratiye