5-Iyuldin kéyin iz-déreksiz ghayib bolghanlar a'ile-tawabi'atining kechürmishliri (2)
2012.07.25
Melum bolushiche, bu a'ililerning mutleq köpchiliki, yillardin béri tapqan-tergen mal-dunyalirini ghayiblarni izdesh yolida serp qilip tügetken؛ buning üstige da'iriler ularni erz qilishtin tosush üchün, ularning salahiyet kinishkilirini yighiwalghan we özlirini nezerbend qiliwalghan bolghachqa, ularning sirtqa chiqip medikarchiliq qilishtin ibaret eng axirqi tallash yolimu étilip qalghan.
Ghayiblar a'ile-tawabi'atliri iqtisadiy jehettin weyranchiliqqa duch kelmekte
Melum bolushiche, mezkur a'ililer mal-bisatining köp qismini, qatnash xirajiti, méhmanxana we bashqa turmush lawazimatliri üchün serp qilghan bolsa, yene bir qismini saqchilarni méhman qilish, emeldarlargha arqa ishik méngish we sowghat bérish qatarliq mejburlan'ghan yollargha serp qilghan. Buning bilen bezi anilar özlirining zinnet buyumlirini sétishqa, bezi a'ililer qoru-jay we öy saymanlirini sétishqa, béziler soda qiliwatqan dukanlirini sétishqa, yene beziliri hayatining dawami üchün birdin-bir ishlepchiqirish wasitisi bolghan térilghu yerlirinimu sétishqa mejbur bolghan.
Ghayiblardin nebijan éli a'ilisi:
Nebijan éli a'ilisi perzentlirini izdesh dawamida, aldi bilen ürümchide achqan qol téléfoni dukinini, arqidin xitayning shi'en shehiride échiwatqan ashxanisini taqash we sétishqa mejbur bolghan. Eng axirida u qaraqash nahiyisidiki 2 mo térilghu yérinimu sétip xirajet qilghan. Bu a'ile bir qétim perzentlirining qaysi qamaqxanida ikenlikini bilish üchünla, bir emeldargha 5 ming yüen pul bergen. 3 Yil ichide ürümchi bilen qaraqash arisida az dégende 30 qétim qatnighan, béyjinggha bir qétim barghan, ikki qétim yol üstidin qayturup kélin'gen. Oghlining xitayning yiwu shehiridiki bir türmide ikenliki heqqide mish-mish gep anglighan a'ile, bu shehergimu bir qétim seper qilip, 20 ming yüen'ge yéqin pul xejligen. Mezkur a'ilining 3 yil ichidiki omumi chiqimi 500 ming yüen'ge bérip qalghan. U yéqinda aqsugha bérip ishlemchilik qilmaqchi bolghanda, qaraqash saqchiliri yol qoymighan.
Eysajan emet a'ilisi:
Eysajanning anisi tursun'gül, oghlini izdesh üchün, aldi bilen öyidiki mal-bisatini, arqidin zinnet-buyumlirini sétip xirajet qilghan. Nöwette öyliri quruqdilip qalghan bu a'ile yene qoru-jaylirining bir qismini sétishqa hazirlanmaqta.
Tudimemet tursunniyaz a'ilisi:
Tudimemet tursunniyaz a'ilisi déhqanchiliqqa qoshumche halda borichiliq bilen kün kechürüwatqan bolup, bu a'ile ürümchi we béyjinggha qatnash dawamida térilghu yerliridin ayrilip qalghan. Asasliq kirimidin ayrilip qalghan bu a'ilining qoshumche kirim menbesi bolghan borichiliq ishimu sugha chilashqan.
Jüme tursun a'ilisi:
Eslidinla iqtisadiy asasiy ajiz bolghan bu a'ile, a'ilidiki birdin-bir emgek küchi bolghan oghulliri jüme tursundin ayrilip qalghandin kéyin, iqtisadiy menbesi pütünley üzülgen. Yashan'ghan bir jüp er-ayal sirtlarda hammalliq yaki taziliq ishlirini izdeshke mejbur bolghan.
Abduréhim rozi a'ilisi:
Eslide mashina rémontchiliq kespi bilen iqtisadiy jehettin téz ilgirilewatqan bu a'ile, rémontchi abduréhim sidiq ghayib bolghandin kéyin iqtisadiy kirimdin mehrum qalghan. Quchaqtiki ikki balisi bilen ishlesh imkani bolmighan, abduréhim sidiqning xanimi nöwette peqet uruq-tughqanlirining yardimi bilenla kün kechürmekte.
Ekber tursun a'ilisi:
Eslide döngköwrüktiki chong bir kiyim-kéchek dukinining 4 xojayinidin biri bolghan ekber tursun ghayib bolghandin kéyin, dukan tijaret jehettin arqigha chékinip taqilishqa mejbur bolghan. Ekber tursun nöwette beytulla meschitning aldida yayma échip paypaq sétiqchiliqi bilen kün kechürmekte.
Xitay hökümiti 5-iyul küni hayatidin ayrilghan xitay puqralirigha bir milyon yüendin tölem bergen. Shu küni mal-mülki ziyan'gha uchrighan xitaylar üchünmu mexsus tekshürüsh we bahalash élip bérip, ulargha yéterlik derijide tölem bergen. 5-Iyulda hayatidin ayrilghan Uyghurlar üchün héchqandaq tölem tölimigendin bashqa, mezkur a'ililerni ehwalni axbaratqa ashkarilimasliq we erz qilmasliq heqqide agahlandurup tehdit salghan.
Yuqiriqi pakitlar, xitay hökümitining ghayiblar a'ile-tawabi'atliri aldida jan qerzi bilen birlikte, mal qerzimu barliqi ashkara turmaqta. Xitay mana bu qerzlerge qachan we qandaq jawab qayturidu? bu qerzlerni yoshurush, perdazlash we tehdit sélish bilen yene qanchilik jawabsiz qalduridu? ebediy jawabsiz qalduralishi mumkinmu? mana bular, nöwette mezkur a'ililer bilishke teshna boluwatqan mesililerla bolmastin, weqedin xewer tapqan, chet'eldiki Uyghur pa'aliyetchiliri, xelq'ara insan heqliri aktiplirimu bash qaturuwatqan we tégishlik jawab üchün yol izdewatqan mesililerdur.