Musulmanlar bilen gherb otturisidiki bölünüshni din yaki medeniyet emes, belki siyaset peyda qildi

"Fransiye agéntliqi"ning istanbuldin 13 ‏- noyabir küni xewer qilishiche, birleshken döletler teshkilatining bash katipi kofi annan istanbulda, xelq'aradiki alimlar, siyasetshunaslar we diniy yétekchilerdin teshkillen'gen meshhur zatlarning musulmanlar bilen gherbning munasiwitini yaxshilash heqqidiki tekliplirini anglighan bu yighin'gha, ispaniye we türkiyining teshebbusi bilen birleshken döletler teshkilati teripidin teshkillen'gen "medeniyet birleshmisi" ning ezaliridin sabiq iran prézidénti xatemi, jenubiy afriqining meshhur pa'aliyetchisi, nobil tinchliq mukapatigha irishken désmond tutu qatarliq kishiler qatnashqan .

Xelq'araliq qanun we kishilik hoquq jehette ikki xil ölchem qollinilghanliqtin musulmanlar dimu, gherb jem'iyetliridimu oxshash naraziliq peyda boldi

"B b s" ning xewer qilishiche, xelq'aradiki meshhur erbablardin xatemi, tutu qatarliq kishiler bir yildin artuq waqit serp qilip teyyarlighan bir nusxa doklat b d t ning bash katipi kofi annan'gha tapshurulghan. Mezkur doklatta "musulmanlar bilen gherb jem'iyiti bir-biridin tehdit hés qiliwatqanliqini medeniyet emes, dinmu emes, belki siyaset keltürüp chiqardi, buning éniq misali isra'iliye-pelestin toqunushi" dep körsitilgen. Mezkur doklatta yene "hazir islam dunyasi ottura sherq tuqunushi we iraq urushi arqiliq ziyan-zexmetke uchrimaqta", "xelq'araliq qanunlarni ijra qilish we kishilik hoquqni qoghdash jehette oxshimighan ölchem qollinilghanliqi netijiside, hazir musulmanlar rayonliridimu, gherb jem'iyetliridimu oxshashla qattiq naraziliq keypiyat peyda boldi", "nurghun musulmanlar barghansiri qollighuchisiz halgha chüshüp qéliwatqanliqini hés qiliwatidu" dep körsitilgen.

Mesililerni héchqachan qur'an, tewrat yaki injil peyda qilghan emes

Birleshme agéntliqining xewer qilishiche, b d t ning bash katipi kofi annan "musulmanlar bilen gherb otturisidiki jiddiylikni diniy perqler emes, belki siyaset peyda qildi, buni hel qilishning her qandaq charisi isra'iliye bilen ereb elliri otturisidiki toqunushni hel qilishni öz ichige alghan bolushi kérek" dégen. Xewerde bayan qilinishiche, kofi annan meshhur erbablarning doklatini tapshurup alghandin kéyin, "biz aldi bilen shuni mu'eyyenleshtürüshimiz kérekki, mesililerni héchqachan qur'an, tewrat yaki injil peyda qilghan emes"dep körsetken. Kofi annan bu doklatni b d t ning wezipe tapshuruwélish aldida turghan yéngi bash katipi ben kimun ependige yollap bergende "zorawanliq heriketlerde köyüwatqan otqa öz -ara ishenmeslik, qorqunch-endishe, iqtisadiy jehettin parchilinish, gherb küchliri bilen musulman döletliri oturisida yüz bergen urush we isra'iliye -erep toqunushi yagh chachti", "eger pelestinliklerning ishghaliyet astida ghurbetchilikte, haqaret ichide köchürüwatqan turmushi dawam qilsila, isra'iliyining hemme yéride, hetta aptobusliri, tansixaniliridimu ot uchquni toxtimaydu" dégen.

Amérika buningdin kéyin iraq mesilisni hel qilish üchün iran we süriyiler bilen muzakire qilishnimu chetke qaqmaydu b b s ning xewer qilishiche, amérikining b d t da turushluq elchisi bolton ependi "amérika buningdin kéyin iraq mesiliside yéngi siyaset qollinidighanliqi éniq, iraq mesilisni hel qilish üchün hetta iran we süriyiler bilen birlikte muzakire qilishnimu chetke qaqmaydu" dégen. Süriyining amérikida turushluq bash elchisi mustafa " iraq weziyitini muqimlashturush jehette süriye küch chiqirishni xalaydu, eger iraq xelqi shundaq qilishni xalisila " dégen.

Gherb elliri xamas hökümitige iqtisadiy jaza qoysa, ereb döletliri ular bilen hergiz hemkarlashmasliqi mumkin

Xewerde bayan qilinishiche yene, ereb birliki teshkilatining bash katipi musa b b s ning muxbirigha "eger gherb elliri xamasning pelestin hökümitige iqtisadiy jaza qoysa, ereb döletliri ular bilen hergiz hemkarlashmaydu, bu qarar ereb döletliri tashqi ishlar minisitirlirining qahirede échilghan yéghinida maqullandi, dégen. Emma bu ereb elliri gherb bankilirining jazalash tedbirlirige qandaq taqabil turidighanliqini ashkarilimighan.

Türkiye islam bilen gherbning bille yashiyalishini tetqiq qilidighan tejiribixana bolushqa teyyar

Xewerde bayan qilinishiche yene, ahalisining 99% i musulmanlardin terkip tapqan türkiyining bash ministiri rejep erdoghan bilen démokratiyini yaqlaydighan katolik döliti bolghan ispaniyining bash ministiri zawatéro ependiler tinchliq üchün gherb jem'iyetliri bilen her qandaq jehettin hemkarlishishni qarshi alidighanliqini bildürgen. Rejep erdughan ependi "türkiye islam bilen gherbning bille yashiyalishini tetqiq qilidighan tejirixana bolushqa teyyar"dégen. (Weli)