Ғулҗа үчон вәқәсиниң 12 йиллиқи

Сүрәт, 1997 - йили 5 - феврал күнидики ғулҗа йашлириниң тенчлиқ намайишидин бир көрүнүш.

Әмма, у қетимқи тоқунуш хитайниң 8660 - қисим дәп атилидиған алаһидә мунтизм қисими билән уйғур қаршилиқ көрсәткүчи гуруппилар арисида йүз бәргән. Бу һәқтә вәқәдин хәвәрдар бир радио аңлиғучи зияритимизни қобул қилди.

Шавгүән вәқәсидә хитайлар тәрипидин 2 уйғур ишчи уруп өлтүрүветилгән, 100 ләрчә ишчи қаттиқ уруп думбаланған болса, дәл бундин 12 йил бурунқи охшаш күндә турсун сәләй қатарлиқ қолида төмүрниң сунуқиму йоқ бир қанчә яш хитайниң ғулҗа шәһиридин чиққан 8660 - қисим дәп атилидиған алаһидә қораллиқ қисимлири билән, ғулҗа шәһириниң үчон йезисида сәһәр саәт 4 тин чүштин кейин саәт 3 гичә етишқан, шу күни әркинлик җәңчиси турсун сәләй шеһит болған.

Игиләшләргә асасланғанда улар өзлиригә һуҗум қилған хитай әскәрлириниң қораллирини тартивелип қаршилиқ көрсәткән болуп, етишишта хитайниң луң фей вә нурлан қатарлиқ бир қанчә әскири әркинлик җәңчилири тәрипидин етип өлтүрүлгән.

Бундин 12 йил бурун йәни шавгүән вәқәси йүз бәргән охшаш күн 6 - айниң 26 - күнидә хитай әскәрлири әркинлик җәңчиси турсун сәләйни тирик қолға чүшүрүш үчүн үчон йезисидики бир деһқанни гөрүгә еливалғанлиқи мәлум.

Үчон йезисида йүз бәргән шу күнки қанлиқ тоқунушта, әркинлик җәңчиси хәмит мәмәт, иляс зордун вә мәқбәр қасим қатарлиқ 3 киши қоршавни бузуп чиққандин кейин , ғулҗа хәлқиниң 2 айдин артуқ өз қойниға елиши нәтиҗисидә, хитай әскәрлириниң өйму - өй қидирип тәкшүрүшлиридин аман - есән һалда шу йили 8 - айниң 30 - күни қазақистанниң ғалҗат райониға сақ - саламәт қечип кәлгән. Әмма, қазақ даирилириниң хитай тәрәпниң тәлипигә қошулуши билән билән, 1999 - йили хәмит қасим вә униң һәмраһлири хитайға өткүзүп берилип, хәмит мәмәтниң 2 йил кечиктүрүп өлүмгә һөкүм қилинғанлиқи, әмма һөкүмниң техи иҗра қилинмиғанлиқи мәлум.

Игиләшләргә асасланғанда, шавгүән вәқәси билән охшаш күндә йүз бәргән 26 - июн үчон вәқәсини ғулҗа хәлқи худди түркләрниң чанақ қәлә қәһриманлиқ дастанлиридәк етибарлап һәр йили йошурун хатириләп кәлмәктә икән.

Көпинчә мустәмликә һакимийәтләр террорчи дәп қариған кишиләрни өз хәлқи вәтән вә милләтниң пәхирлик пәрзәнтлири дәп қаримақта. Мәсилән, рабийә қадир вә һашим таҗ. Гәрчә хитай һөкүмити бундин 12 йил бурун, бултурқи шавгүән вәқәси билән охшаш бир күндә йүз бәргән үчон вәқәсидә шеһит болған турсун сәләй вә 2 йил кечиктүрүп өлүмгә һөкүм қилинған хәмит мәмәтләрни террорчи дәп қарисиму, әмма уйғур хәлқниң уларға бәргән баһаси башқичә.

Ғулҗидики 8660 - қисим дәп атилидиған алаһидә қораллиқ қисим хитай һөкүмити 5 - феврал ғулҗа инқилабидин кейин ләнҗу һәрбий районидин алаһидә йөткәп кәлгән қисим болуп, мәмликәт дәриҗилик алаһидә тәрбийиләнгән 10 миңдин артуқ әскәргә игә.

26 - Июн үчон вәқәсидә бир гуруппа уйғур қаршилиқ көрсәткүчиләрниң сәһәр саәт 4 дин чүштин кейин саәт 4 ләргичә бу мунтизим тәрбийиләнгән алаһидә қисим билән қаттиқ етишип қоршавни бөсүп чиқип кәткәнликидәк әһвал ғулҗа хәлқи арисида ривайәт түсини елип, еғиздин - еғизға тарқилип йүрмәктә икән.

Юқиридики аваз улинишидин, бу һәқтики мәлуматимизниң тәпсилатини аңлайсиләр.