Ghulja weqesi munasiwiti bilen ötküzülgen naraziliq heriketliri xelq'ara jama'etchilik hemde metbu'atlarning diqqitini qozghidi

• Muxbirimiz qanatning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Ghulja weqesi munasiwiti bilen 5 – féwral küni amérikining paytexti washin'gtonda ötküzülgen namayishtin bir körünüsh.

Bu yil ghulja weqesining on yilliqi munasiwiti bilen chet'ellerdiki Uyghur teshkilatliri teripidin keng kölemlik naraziliq heriketliri élip bérilghan bolup, bu naraziliq heriketliri hem xelq'ara jama'etchiliki hemde xelq'ara metbu'atning diqqitini qozghidi.

Xelq'ara kechürüm teshkilati ghulja weqesining on yilliqi munasiwiti bilen özining resmiy tor bétining bash bétide, dunya Uyghur qurultiyining re'isi rabiye qadir xanimning "ghulja weqesini xatirileyli" dégen témidiki maqalisini élan qildi. In'glizche, erebche we fransuzche tillarda élan qilin'ghan bu maqaliside rabiye qadir xanim 1997‏- yili 7‏- féwral küni ghulja weqesini neq meydanda éniqlash üchün ghuljini ziyaret qilghinida öz közi bilen körgenlirini eslep ötken. Xelq'ara kechürüm teshkilati buningdin sirt yene, xitay hökümitining ghulja weqeside tinchliq bilen naraziliq herikiti élip barghan Uyghur yashlirini qandaq basturghanliqini öz tor bétide herqaysi tillarda sherhiligen.

Xelq'ara kechürüm teshkilati xelq'ara kishilik hoquqni közitish teshkilati qatarliq kishilik hoquq teshkilatlirining wekilliri amérika we gérmaniye qatarliq gherb döletliride Uyghur teshkilatliri teripidin élip bérilghan naraziliq namayishlirigha aktip qatniship, xitay hökümitining 10 yil burun ghuljida élip barghan basturush herikitini hemde ghulja weqesidin kéyin, Uyghurlargha qarita élip bériwatqan qattiq qol siyastini qattiq tenqid qildi.

Bu yil ghulja weqesini xatirilesh üchün her qaysi döletlerde élip bérilghan naraziliq heriketliri gherb metbu'atide tunji qétim alahide orun igilidi. Fransiye agéntliqi qatarliq gherbdiki chong xewer agéntliqliri hemde amérika awazi qatarliq axbarat wasitiliri ghulja weqesining on yilliqi munasiwiti bilen élip bérilghan namayishlar heqqide xewer berdi.

Amérika awazi radi'osi 6‏- fiwral künidiki anglitishida" chet'ellerdiki Uyghurlar ghulja weqesini xatirilesh pa'aliyiti ötküzdi" serlewhilik maqale élan qilip, mezkur maqalisini shu künidiki tor bétige qoydi. Maqalide ghulja weqesining on yilliqi munasiwiti bilen dunyaning her qaysi jaylirida ayrim-ayrim halda xatirilesh pa'aliyiti we naraziliq namayishi ötküzgen Uyghurlar, bizge kishilik hoquq kérek, bizge heqiqet kérek dégen'ge oxshash shu'arlarni towlap, xitay hökümitidin ghulja weqesining jawabkarliqini üstige élishini telep qildi, dep körsitilgen.

Maqalide éytilishiche, amérika awazi radi'osi muxbirining ziyaritini qobul qilghan dunya Uyghur qurultiyining bayanatchisi dilshat risht, xitay hökümiti we armiyisining 10 yil awwal ghuljida heqqaniyet üchün tinchliq namayishi ötküzgen Uyghur yashlirini qanliq basturghanliqini, 11‏- séntebirdin kéyin bolsa Uyghur élidiki bu xil basturushlarning téximu kücheygenlikini hemde Uyghurlarning iqtsadiy jehettin bulang-talanggha, medeniyet jehettin kemsitishke uchrawatqanliqini otturigha qoyghan.

Ghulja weqesining on yilliqi munasiwiti bilen her qaysi döletlerde élip bérilghan naraziliq heriketliri eljezire téléwziyisi qatarliq islam dunyasidiki chong axbarat organliri hemde islam uchur torbéti qatarliq tor betlirining xewerliridimu alahide orun aldi. Eljezire téléwiziyisi 6‏- féwral küni özining resmiy tor bétide élan qilghan "shinjangdiki qirghinchiliq xatirilendi" serlewhilik xewiride, washin'gtondiki xitay bash elchixanisining aldida élip bérilghan namayishni alahide tilgha élip, nurghun kishiler 10 yil burun xitay hökümiti teripidin ghuljida élip bérilghan qirghinchiliqni 1989‏- yili tiyen'enmin meydanida élip bérilghan qirghinchiliq bilen sélishturidu, dégen.

Uyghurlarning naraziliq namayishi heqqidiki xewiride, kishilik hoquq teshkilatliri ghuljida yüz bergen weqede yüzligen kishining xitay saqchiliri teripidin öltürülgenlikini bayan qilmaqta dep tekitligen eljezire téléwiziyisi, dunya Uyghur qurultiyining re'isi rabiye qadir xanim we xelq'ara kechürüm teshkilatining wekili t kumar ependining washin'gtondiki namayishta qilghan sözlirige alahide orun bergen.

Eljezire téléwiziyisining xewiride shundaqla, xitay hökümitining xelq'ara térrorchiliqqa qarshi urushtin paydilinip, Uyghurlargha qaratqan bésimini téximu kücheytkenliki eskertilgen. (Qanat)