Ghuljidiki yer tewresh apitining éghir ikenliki ilgiri sürülmekte
2011.11.04
1-Noyabir seher sa'et 6:20 de ili oblastining ghulja nahiyisi bilen künes nahiyisi tutushidighan jayda, 6 baldin 6.1 Balghiche derijidiki yer tewrigenliki melum qilin'ghan idi.
Xitayning 3-noyabirghiche bolghan hökümet xewerliridin melum bolushiche, bu qétimqi yer tewreshte ili oblastidiki 8 nahiye we ghulja shehiridin bolup, 143 ming 800 adem apetke uchrap, biwasite iqtisadiy ziyan 66.919 Milyon yüendin ashqan. 2453 Éghiz öy, 5000 din artuq qotan örülüp chüshken. 63600 Öyge dez ketken.Künes nahiyisining qara bughra yézisi, ghulja nahiyisining xudiyaryuzi yézisi apetke birqeder éghir uchrighan. 3-Noyabirgha qeder 5000gha yéqin adem yötkep orunlashturulghan. 1000 Din artuq chédir tikilgen. Apet nisbeten éghir bolghan künes nahiyisidiki barliq yesli, bashlan'ghuch,ottura mekteplerde ders toxtitilghan.
Xitayning hökümet xewerliride apet rayonlirigha qutquzush xadimliri ewetilip, 1000 din artuq chédir tikilgenliki xewer qilin'ghan bolsimu, emma 3-noyabirghiche bérilgen hökümet xewerliride bu qétimqi yer tewreshte yarilan'ghan ademlerning éniq sani bérilmidi.
Bu qétimqi apette eng chong ziyan'gha uchrighanlarning yenila yézilardiki namrat Uyghurlar ikenlikini bildürgen bir xanim, gerche hökümet da'iriliri apet rayonida qutquzush élip bériwatqanliqini élan qiliwatqan bolsimu, apetning emili ziyinining hökümet da'iriliri uqturghandin éghir ikenlikini bildürdi.
U xanim öz bayanida yene ili rayonidiki Uyghurlar arisida éqip yürgen, bu qétimqi yer tewreshte yüz bergen tagh gümürülüsh hadisilirining sewebi heqqidimu toxtaldi. Uning bildürüshiche, buninggha rayondiki kömür qatarliq kan bayliqlirining xitay ölkiliridin kelgen kan shirketliri teripidin ziyade köp échilishi, ili taghliridiki dora ösümlüklirining rayon'gha yéngidin orunlashturulghan xitay köchmenliri teripidin qalaymiqan qézilip, taghlardiki yépincha ösümlüklerning weyran qilinishi, yaylaqlarning échilip bu jaylargha köktat térilishi qatarliq köpligen amillar seweb bolmaqta iken.
Nilqa nahiyisidin ziyaritimizni qobul qilghan bir Uyghur, nilqa nahiyiside apetning éghir bolmighanliqini, emma rayon weziyitining jiddiyliship ketkenlikini ilgiri sürdi.
Bu kishi öz bayanida bu yil 8-aydin bashlap, nilqa nahiyiside qanunsiz diniy pa'aliyetlerge zerbe bérish namida bir qisim kishilerning tutqun qilin'ghanliqini, 1-noyabir küni yer tewresh hadisisi yüz bergendin kéyin hökümet da'irilirining rayonda muqimliqni tekitlep, qurban héyt yéqinliship qalghan mezgilide milletlerning ittipaq bolushini, yer tewresh ehwali we bashqa ehwallar heqqide ösek söz tarqatqanlarning jazalinidighanliqini uqturghanliqini bildürdi.
Biz apettin kéyinki qutquzush xizmitining qandaq élip bériliwatqanliqini igilesh üchün, ghulja nahiyisi hem künes nahiyisi qatarliq jaylardiki hökümet ishxanilirigha téléfon qilghan bolsaqmu, emma téléfonimizni alghan xizmetchi xadimlar, özlirining téléfonda chet'el muxbirining ziyaritini qobul qilalmaydighanliqini bildürüp, yer tewreshtin kéyinki qutquzush xizmiti heqqide melumat bérishni ret qildi.
Ili oblastliq hökümet xewerliride, yer tewresh apitidin kéyin Uyghur aptonom rayonining partkom sékrétari jang chünshen qatarliqlarning apet rayonigha yétip kélip, 400din artuq qutquzush etriti teshkillep, apettin kéyinki qutquzush ishlirini orunlashturghanliqini, apetke uchrighanlargha kiyim- kéchek, yotqan-körpe,yémeklik qatarliqlar tarqitip bérilgenliki xewer qilin'ghan bolsimu, emma apette yarilan'ghanlarning ehwali heqqide héchqandaq melumat bérilmidi. Emma xitayning rén-rén tor békitining 2-noyabirdiki sanida, tor abontlirining bu qétimqi yer tewreshte 100 din artuq ademning yarilan'ghanliqi, nechche on ademning ölgenliki heqqidiki inkasliri bérildi.