Ikki arida qalghan gu'antanamodiki gunahsiz tutqun

• Muxbirimiz erkinning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Bu resim 2002-yil 18-yanwar küni dölet mudapi'e ministirliqi teripidin élan qilin'ghan bolup, afghanistandin tutup kélin'genler gu'antanamogha tutup turulmaqta. AFP

Sadiq exmed türkistani se'udi erebistanda tughulup ösken Uyghur muhajirlardin idi. U, amérika qisimliri teripidin 2001 - yilining axirliri azat qilin'ghiche afghanistanning qendihardiki talibanlar türmiside tutup turuluwatatti. Eyni chaghda uning muxbirlar we amérika da'irilirigha tekitlishiche, u elqa'ide rehbiri osama bin ladén'gha süyqest qilmaqchi, dégen nam bilen talibanlar türmisige tashlan'ghan.

Peyshenbe küni " washin'gton pochta géziti " sadiq exmet türkistani heqqide maqale élan qilip, uni " ikki arida qalghan gu'antanamodiki gunahsiz tutqun," dep atidi.

Orundalmighan wede

Washin'gton pochta gézitining maqalida tekitlishiche, exmet türkistani elqa'ide we talibanlardin nepretlinidiken. Chünki u qendihardiki türmide elqa'ide we talibanlarning ten jazasigha uchrighan shundaqla u amérikigha yardemchi bolush tewsiyiside bolghan.

Exmet türkistanning adwokatigha ashkarilishiche, eyni chaghda amérika axbarat da'iriliri we b d t wakaletchiliri uninggha musapir bolidighan panah jay tépip bérishke maqul bolup, mumkin bolsa pakistandin panaliq élip béridighanliqini bildürgen bolsimu, emma bu wediler sadiq exmet türkistanining gu'antanamo lagirigha solinishidin qutulduralmighan idi.

"Washin'gton pochta géziti" türkistani amérika armiyisining afghanistandiki bazisigha élip bérilghandin kéyin, kiyim - kéchekliri salduruldi, put qoli baghlinip türmige tashlandi, deydu.

U "düshmen jengchisi emes"

Uning (sadiq exmed türkistanining) gu'antanamodiki bashqa nurghun mehbuslardin perqi shuki, u urush meydanida esir chüshken yaki térrorchi, dégen guman bilen qolgha élin'ghan emes. U peqet afghanistan urushining deslepki basquchidiki qalaymiqanchiliqning mehsuli.

Josh wayt we robén raytlar " washin'gton pochta géziti" diki maqalisida "u, 2002 - yili yanwarda ayrupilan bilen gu'antanamo lagirigha élip bérilghandin buyan otturida töt yil waqit ötüp ketti. Amérika da'iriliri uni bu yilning bashlirida "düshmen jengchisi emes," dep aqlighan bolsimu, emma u dawamliq lagirda tutup turulmaqta," dep yazghan.

Uning adwokatining tekitlishiche, amérika da'irilirining exmet türkistanini qachandin béri "düshmen jengchisi emes," dep békitkenliki melum emesken. U yéqinda adwokatigha xet yézip, 8 yildin béri iz - dérikini alalmighan a'ilisini sorighach," alte ayning aldida amérika da'iriliri méning gunahsiz ikenlikimni uqturdi. Men düshmen jengchisi emes ikenmen," dep tekitligen. Amérikining béshini qaturghan mesile

Exmet türkistani némishke tutqun qilindi? " washin'gton pochta géziti" ning eskertishiche, bezi amérika emeldarliri we uning adwokatliri uni xata tutulghan yaki bezi emeldarlar uning axbarat qimmiti bar, dep hésablighan bolushi mumkin, dep qaraydiken. Chünki u 1998 - yili osama bin ladénni öltürüshke urun'ghan, dep eyiplen'gen idi.

Washin'gton pochta gézitining eskertishiche, türkistani gu'antanamodiki Uyghurlar bilen oxshash bir mesilige duch kelmekte. U, se'udi erebistanda tughulghan bolsimu, emma erebistan grajdani emes. Bu sewebler uni qaysi döletke qayturush mesiliside amérika da'irilirigha awarichiliq tughdurmaqta.

" Washin'gton pochta géziti" ning eskertishiche, amérika da'iriliri uning bölgünchilik bilen eyiplinish yaki ten jazasigha uchrushidin ensirigechke xitaygha qayturushni xalimaydiken.

U gu'antanamodiki tutqunlardin perqliq bir kishi

Washin'gton pochta géziti, türkistanini " uning gu'antanamodiki bashqa nurghun mehbuslardin perqi shuki, u urush meydanida esir chüshken yaki térrorchi, dégen guman bilen qolgha élin'ghan emes. U peqet afghanistan urushining deslepki basquchidiki qalaymiqanchiliqning mehsuli," deydu.

Saybin wéllit exmet türkistanini aqlawatqan adwokatlarning biri. U, " washin'gton pochtch géziti" gha bergen bayanatida, pakitlar ispatlap turuptiki u bin ladénning düshmini. U bin ladén'gha süyqest qilish bilen solan'ghan, bügün biz uni mehbus süpitide tutup turuwatimiz," deydu.

Gu'antanamoning exmet türkistani qatarliq tutqunlar solan'ghan ayrim lagirida, tutqunlargha téliwizor we sin'alghu körüsh ruxsiti bérilgen. U bu yerdiki besh Uyghur bilen birge 9 neper tutqunning biri.

Düshmenler uning 4 yérim yilliq hayatini berbat qildi, biz uning hayatidin yene töt yilni berbat qilduq.

Amérika tashqi ishlar ministirliki az dégende 20 dek dölettin gu'antanamodiki Uyghurlargha panaliq bérishni telep qilghan bolsimu, emma hazirghiche ijabiy jawap alalmighan. Amérika kolumbiye alahide rayon fédéral sot mehkimisi exmet türkistani qatarliq tutqunlarning dilosini közdin kechürmekte.

U talibanlar teripidin se'udi jasusi, dep sotlandi

Exmet türkistanining adwokatigha ashkarilishiche, u 1997 - yili se'udi erebistan da'iriliri teripidin afghanistan'gha qoghlap chiqirilghandin kéyin, afghanistanning xost rayonida elqa'ide ezaliri teripidin qolgha élin'ghan. Exmet türkistani " afghanistanda se'udi erebistan jasusi, dep soraq qilindim we jismaniy qiyin qistaqlar astida se'udi da'iriliri teripidin bin ladénni öltürüshke ewetilgenlikimni iqra qilip, 'yalghan hikaye' toqudum," deydu.

Exmet türkistani, elqa'ide ezaliri teripidin talibanlargha ötküzüp bérilgendin kéyin, qendihardiki taliban türmiside 4 yil yatqan. Uning adwokatliridin suzan béykir menning téxi ötken aydila uning bilen uchrashqan. U, türkistani bin ladénni öltürüshke ewetilgenlikini ret qildi, deydu. Osama bin ladén 1998 - yili exmet türkistani we ikki hemkarlashquchisining se'udi da'iriliri teripidin uni öltürüshke ewetilgenliki we süyqestning berbat qilin'ghanliqini jakarlighan idi.

Washin'gton pochta géziti" ning muxbirliridin josh wayt we robin raytlarning maqalisida tekitlishiche, exmet türkistanining adwokati suzan beykir menning " düshmenler uning 4 yérim yilliq hayatini berbat qildi, biz uning hayatidin yene töt yilni berbat qilduq," deydu. (Erkin)