Gu'antanamodiki Uyghur tutqunlarning adwokatliri aliy sot mehkimisige erz sunidu

• Muxbirimiz erkinning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Gu'antanamota tutup turuliwatqan Uyghurlarning biri - adil hékim. Yéqinda amérikilik adwokat sabin willet ependi ababekri qasim we adil hékimning adwokatliqini üstige élip, ularning baldurraq türmidin chiqishi üchün heriket qilmaqta.Resimni adilning adwokati sabin willet ependi teminligen.

Kubaning gu'antanamo arilidiki amérika herbiy bazisida tutup turuliwatqan Uyghur tutqunlarni qoyup bérish telipi amérika fédéral sot mehkimisi teripidin ötken yili 12 - ayda "hoquqi yetmeslik" sewebi bilen ret qilin'ghandin kéyin, tutqunlarning adwokatliri dilogha amérika fédéral aliy sot mehkimisining arilishishini telep qildi.

Aliy sotqiche erz

Adwokatlar, peqet aliy sot mehkimisiningla asasiy qanun krizisige munasiwetlik mezkur dilo üstidin höküm chiqiralaydighanliqini bildürmekte. Aqlighuchi adwokatlar fédéral sot mehkimisining hökümige qayil bolmay, diloni qayta körüp chiqishni telep qilip seyshenbe küni fédéral aliy sot mehkimisige resmiy erz sun'ghan.

Amérika fédéral rayonluq sot mehkimisi sotchisi jéymis robértson ötken yili 12- ayda chiqarghan tutqunlar toghrisidiki qararida, bush hökümitining Uyghur tutqunlarni dawamliq gu'antanamoda tutup turushini qanunsiz, dep élan qilghan. Shuning bilen birge sot mehkimisining amérika prézidéntigha tutqunlarni qoyup bérish heqqide buyruq chüshürüsh hoquqi yetmeydighanliqini bildürgen.

"Washin'gton pochta géziti" ning seyshenbe künki xewiride tekitlishiche, adwokatlar sotchi robértsonning yuqiriqi hökümini aghdurush yollirini izdimekte. Uyghur tutqunlarni aqlighuchi adwokatlarning biri seybin willét, " washin'gton pochta géziti" ge bergen bayanatida " bu höküm besh yildin béri türmide yétiwatqan bu gunahsiz kishiler bilenla munasiwetlik mesile emes" deydu.

Xelq'ara Uyghur kishilik hoquqi we démokratiye fondi jem'iyitining bash katipi alim séytofning eskertishiche, bu dilo amérikida asasiy qanun krizisini keltürüp chiqarmaqta.

Aqlan'ghan tutqunlar

Washin'gton pochta géziti", "aqlighuchi adwokatlar fédéral sot mehkimisi prézidéntning qanun'gha dawamliq xilapliq qilishini tosash hoquqimiz yoq, dep höküm chiqarghandin kéyin, aliy sot mehkimisi we amérika jama'etchiliki bu mesilige ariliship, qanundiki bu boshluqni toldurushi kérek" dep qaraydighanliqini yazdi.

Uyghur tutqunlar dilosi, qanun'gha uyghun yaki uyghun emesliki 2004 - yildin béri sürüshtürülüshke bashlighan gu'antanamodiki tutqunlargha munasiwetlik 200 dek diloning bir qisimi. Amérika da'iriliri bu yerdiki Uyghurlarning xata solan'ghanliqini bayqighandin kéyin, 2004 - yili ularni "düshmen jengchisi emes" dep élan qilghan.

Bigunah kishilerning muddetsiz tutup turulushi shundaqla hökümetning asasiy qanunda belgilen'gen hoquqlardin chong imtiyazgha ige boluwélishi.... Bular qobul qilghili bolidighan hadisiler emes.

Fédéral rayonluq sot mehkimisidiki sotchi robértson, ötken yili 22 - dékabirda yazghan sot hökümnamisining izahatida, bu yerdiki Uyghur tutqunlar xitaygha qayturulsa jazalinishi mumkin, deydu. Robértson, ular bashqa Uyghurlargha oxshashla amérikidin siyasiy panahliq élishni xalaydu, dep yazghan. Uning tekitlishiche, tutqunlarning panahliqini peqet amérika prézidéntila testiqlashqa hoquqluqken. Biraq u, bush hökümiti bu teklipke shiddet bilen qarshi chiqmaqta, deydu.

Amérika tashqi ishlar ministirliqi gu'antanamodiki Uyghur tutqunlarni bashqa döletlerge orunlashturush tirishchanliqidin hazirghiche netije alalmidi. Mezkur dilogha aliy sot mehkimisining höküm chiqirishini telep qilish her ikkila terep üchün adettiki bir dilo hésablanmaydu. Alim séytof, "aliy sotning Uyghur tutqunlar toghrisidiki hökümi amérika tarixidiki yéngi bir mesile bolup qalidu" dédi.

Qobul qilghili bolmaydighan hadise

Aqlighuchi adwokatlarning qarishiche, sotchi robértsonning chiqarghan hökümi "prézidént dunyaning her qandaq yéridiki bir kishini qolgha alalaydighan we solaydighan cheksiz hoquqqa igiliqini ispatlighan." Aqlighuchi adwokatlarning aliy sot mehkimisige yazghan erznamisida, "bigunah kishilerning muddetsiz tutup turulushi shundaqla hökümetning asasiy qanunda belgilen'gen hoquqlardin chong imtiyazgha ige boluwélishi.... Bular qobul qilghili bolidighan hadisiler emes" deydu .

"Washin'gton pochta géziti" ning eskertishiche, amérika edliye ministirliqi Uyghur tutqunlarning dilosi aliy sot mehkimisige yollan'ghanliqigha baha bérishni ret qilghan. Edliye ministirliqi ilgiri hökümetning herikitini aqlap, urush mezgilide tutqunlarni dawamliq tutup turushning zörürlikini tekitligen idi.

Ababekri qasim we adil ablikim qatarliq shexslerning dilosi amérika asasiy qanun krizisidiki talash - tartishning merkizini igilidi. Ular 2001 - yilining axirliri yaki 2002 - yilning bashliri pakistanda qolgha élin'ghandin kéyin, islam'abad da'iriliri teripidin amérikigha ötküzüp bérilgen. Amérika ularning her biri üchün pakistan'gha 5000 dollardin tapan heqqi töligen iken. Biraq amérika herbiy sot kolligiyisi ularni 2004 - yili baharda düshmen jengchisi emes dep aqlap, qoyup bérilishi kérek, dep élan qilghan.

Alim séytofning eskertishiche, amérika aliy sot mehkimisining ababekri qasim we adil ablikimlar heqqide chiqiridighan hökümi, amérika hökümiti teripidin düshmen jengchisi emes, dep aqlan'ghan gu'antanamodiki bashqa Uyghurlarning dilosigha tesir körsitidiken. (Erkin)