Güentanamodiki tutqunlarning erz qilish hoquqi cheklendi

• Muxbirimiz erkinning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Bu resim 2002-yil 18-yanwar küni dölet mudapi'e ministirliqi teripidin élan qilin'ghan bolup, afghanistandin tutup kélin'genler gu'antanamogha tutup turulmaqta.

Washin'gton kolumbiye alahide rayoni fédéral erziyet sot mehkimisining aldinqi küni chiqarghan hökümige asaslan'ghanda, yoshurun térrorchi, dep qolgha élin'ghan we güentanamogha solan'ghan chet'ellik mehbuslar qolgha élinishqa narazi bolup, amérika xelq sot mehkimilirige erz qilalmaydighan boldi. Fédiral erziyet sot mehkimisidiki 3 neper sotchining 2 si, herbiyler chet'ellik mehbuslarni qanunsiz tutup turghan teqdirdimu, amérika sot mehkimiliri ularning erzini qobul qilalmaydighanliqini qarar qildi. Birleshme axbarat agéntliqi bolsa sot mehkimisining bu hökümini prézidént bushning térorizimgha qarshi pilanining zor ghelibisi, dep körsetti.

Lékin közetküchiler, bu höküm erzinamisi amérika sot mehkimiliride körüp chiqishini kütüp turuwatqan nechche yüz kishining dilosigha tesir körsitidighanliqini, bolupmu amérika dölet mudapi'e ministirliqi teripidin " düshmen jengchisi emes " dep aqlan'ghan güentanamodiki Uyghur tutqunlargha "adaletlik" bolmaydighanliqini we ularning ehwali téximu qiyinlishidighanliqini bildürmekte.

Nury türkel: Uyghur tutqunlarning tashqi dunya bilen bolghan alaqisi üzülüp qélishi mumkin

Amérikidiki bir qanun mulazimet shirkitining yardemchi adwokati nuri türkelning eskertishiche, gerche bu höküm güentanamodiki ereb tutqunlarning adwokatliri achqan dawagha asasen chiqirilghan bolsimu, lékin sotning hökümi lagirdiki pütün mehbuslar jümlidin Uyghur tutqunlar üchünmu küchke ige.

Nöwette merkizi amérikining boston shehiridiki binham - makachin qanun mulazimet shirkiti, nyu yorktiki asasiy qanun hoquqi merkizi qatarliq organlar güentanamodiki Uyghur tutqunlarning adwokatliqini qilmaqta idi. Nuri türkel burun bir mezgil binham - makachin qanun mulazimet shirkiti bilen hemkarliship güentanamodiki Uyghurlarni aqlash xizmitige arilashqan. U, Uyghur tutqunlarning buningdin kéyin adwokatliri bilen körüshelmeydighanliqini we tashqi dunya bilen alaqisi üzülüp qélish éhtimali barliqini bildürmekte.

Bu hökümge qollap awaz bergen erziyet sot mehkimisidiki 3 sotchining 2 si prézidént bush we jumhuriyetchiler hökümiti dewride teyinlen'gen sotchilar bolup hésablinidu. Raymond randolp, chet'ellik mehbuslarning amérika sot mehkimiliride erz qilalmaydighanliqini qollighan sotchilarning biri. U, hökümnamining izahatigha bergen chüshendürüshide "otturidiki bu talash ‏- tartishlar ijadiy bolsimu, lékin kishini qayil qilarliq derijide emes. Buni qobul qilish üchün dölet mejlisining pikirini élish kérek " dep tekitligen.

Munasiwetlik adwokarlar erz sunidiken

Amérika dölet mejlisi2006 - yili prézidént bushning térrorchilarni dölet mudapi'e ministirliqi jazalash toghrisidiki herbiy komissiye qanunini testiqlighan idi. Mezkur qanunning négizi amérika xelq sot mehkimilirining chet'ellik tutqunlar mesilisige arilishishini chekleshtur. Güentanamodiki tutqunlarning adwokatliri fédéral erziyet sot mehkimisining seyshenbe künki hökümidin ümidsizlen'genlikini we amérika ali sot mehkimisige erz sunidighanliqini bildürmekte.

Amérika asasiy qanun hoquqi merkizidiki wélls déksén, " biz mushundaq höküm chiqidighanliqini perez qilghan. Sotning hökümi bizni ümidsizlendürdi. Gerche biz sotning mushundaq höküm chiqiridighanliqini aldin'ala qiyas qilghan bolsaqmu, lékin bunchilik uzun waqit kétidighanliqini oylimighan iduq " deydu. Wélls diksén, amérika ali sot mehkimisige bu hökümni qayta körüp chiqish heqqide qayta erz sunidighanliqini we kelgüsi 2 hepte ichide aliy sotqa erz sunmaqchi boluwatqanliqini bildürdi. Déksénning eskertishiche, ular aliy sotning erzinamini qobul qilishini shundaqla bu 5 - ayda yaki mushu yili yaz aylirighiche dilo üstidin sot échishini ümid qilidiken. Lékin amérika dölet mejlisi 2006 -yili chiqarghan herbiy komissiye qanunida bush hökümitige "düshmen jengchisi" dep qaralghan chet'elliklerni muddetsiz tutup turush we merkizi axbarat idarisigha tutqunlarni soraq qilghanda cheklik türde esebiy usullarni ishlitish hoquqi bérilgen idi.

Nuri türkelning eskertishiche, güentanamodiki Uyghurlar pütünley aqlinip bolghan bolsimu, lékin hazirghiche qoyup bérilmigen . Shunga bu kishiler herbiy komissiyide sotlinidighan tutqunlar qataridiki unsurlar emes. U, sotning hökümi we güentanamodiki Uyghurlarning ehwalini "tam örülse, bicharini bésiptu" dégen maqalgha oxshatti.

Amérika hökümiti güentanamodiki Uyghurlarni xitaygha qaytursa hayatigha kapaletlik qilghili bolmaydighanliqini, lékin ularni qobul qilidighan 3 - dölet chiqmighanliqi we bu sewebler tüpeyli Uyghurlarning güentanamoda hazirghiche tutup turuluwatqanliqini bildürmekte. (Erkin)