Gu'entanamoda tutup turuluwatqan Uyghurlarning mesilsi sot mehkimiside
2006.09.11

Amérika hökümiti 5- may küni gu'entanamo herbiy türmiside tutup turuluwatqan adil we ababekri qatarliq besh Uyghur mehbusni amérika fédéral ottura soti ularning mesilisini körüshidin ikki kün burun qoyup bérip, ularni alabaniyige orunlashturdi. Amérika ottura soti 8- may küni fédéral sotining adil we ababekiri heqqide chiqarghan hökümini körüshmekchi idi.
Amérika hökümiti xitay hökümitining gu'entanamodiki Uyghurlarni xitaygha qayturush toghrisidiki teleplirini ret qilghan bolsimu, emma adil we ababekri qatarliq prézidént bush teripidin qurulghan herbiy sot mehkimisi teripidin "düshmen jengchisi" emes, dep élan qilin'ghan hemde amérika fédéral soti teripidin gunahsiz dep höküm chiqirilghan besh neper Uyghur mehbusqa qaysi döletke orunlashturulidighanliqi toghrisida aldin héchqandaq xewer bermigen. Ular qolliri baghlaqliq halda ayropilan'gha olturghuzulghandin kéyin, andin albaniyige kétiwatqanliqidin xewer tapqan.
Adwokatlarning qarashliri
Uyghur mehbuslarning adwokatliri, prézidént bush hökümitining, gu'entanamoda tutup turulghan besh Uyghur mehbusni, tuyuqsiz qoyup bérip, albaniyige orunlashturghanliqini tenqid qilmaqta. Bezi adwokatlar hökümetning ottura sotning hökümetni éghir bir ehwalda qoyidighan qarar chiqirip qilishidin qorqup, Uyghur mehbuslarni derhal qoyup bergenlikini bildürmekte. Bezi adwokatlar bolsa, hökümetning 4 yildin köp gu'entanamo türmiside bigunah tutup turulghan, gunahsizliqi hem hökümet teripidin qurulghan herbiy sot hemde amérika fédéral soti teripidin éniqlan'ghan Uyghur mehbuslargha tölem töleshtin shundaqla ularning mesilisining gu'entanamoda tutup turuluwatqan yüzligen mehbusning adwokatliri teripidin ülge qilinishidin chöchüp, ularni derhal albaniyige ewetishni qarar qilghanliqini otturigha qoymaqta.
Sot mehkimisidiki talash – tartish
Gu'entanamoda tutup turuluwatqan Uyghur mehbuslarning adwokatliri, hökümetning ularnimu mezkur besh Uyghur mehbusqa oxshash özliridin xewersiz üchünchi bir döletke ewetiwétishining aldini élish üchün, hökümetning gu'entanamoda tutup turuluwatqan Uyghurlarni üchünchi bir döletke ewetishtin burun choqum ularni bu qarardin aldin xewerlendürüshini hemde sotning ularning mesilisini tézdin körüp chiqishini telep qilip teptish mehkimisige erz sun'ghan idi.
Teptish mehkimisi bügün washin'gtonda mushu mesilini körüshti. Bügün etigen sa'et onda bashlighan sot mehkimiside, awwal hökümetning adwokati, prézidént bush hökümitining gu'entanamodiki mehbuslarni türmide tutup turush üchün qanuniy jehettin salahiyiti barliqini tekitlep, hökümetning Uyghur mehbuslarni aldin xewerlendürmey üchünchi bir döletke orunlashturush qararini aqlidi. U hökümetning bu herikiti arqiliq mehbuslarni ularning hayati xewp astidiki öz döletlirige qayturmay, üchünchi bir döletke orunlashturush wedisige emel qilghanliqini bildürdi.
Lékin, gu'entanamoda tutup turuluwatqan Uyghur mehbuslarning adwokatliri, Uyghur mehbuslarning nechche yildin béri gunahsiz tutup turuluwatqanliqini, ularning qoyup bérilishi kéreklikini, eger hökümet ularni üchünchi bir döletke ewetishni qarar qilsa, qaysi döletke ewetidighanliqidin ularni aldin xewerdar qilishi kéreklikini bildürdi.
Her ikki terepning sözlirini anglighan bash sotchi, bu mesilide höküm chiqirishni bir kün kéyin'ge kéchiktürdi.
Uyghurlarning adwokati sébin welitning qarashliri
Gu'entanamoda tutup turuluwatqan Uyghurlarning adwokati sébin welit, bügünki sot mehkimisning netijisi we ehmiyiti üstide toxtilip mundaq dédi:
"Bir sot mehkimisidin qandaq höküm chiqidighanliqini sot jeryanida soralghan su'allardin mölcherligili bolidu. Bügünki bu sot mehkimisi ikki mesilini meqset qilghan. Birinchisi, biz fédéral sot gu'entanamoda hélimu tutup turuluwatqan Uyghur mehbuslarning mesilisini tézdin körüp bir terep qilishini xalaymiz. Hökümet bolsa buni kéchiktürüshni xalaydu. Bu mesile sotta aydinglishidu. Ikkinchi mesile bolsa, hökümetning mehbuslarni üchinchi bir döletke ewetishtin burun ularni bu qarardin aldin xewerdar qilishi mesilisi idi. Méningche, sotchilar birinchi mesilide bizge qarshiraq meydanda turdi. Ikkinchi mesilide köp so'allar soralghan bolsimu, otturigha qoyulghan deliller ret qilinmidi. Emdi qandaq höküm chiqidighanliqini kütüshimiz kérek".
Gü'etnamoda tutup turuluwatqan Uyghurlargha bolghan hésdashliqini ipadilesh üchün bügünki sot mehkimisge, Uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanim we washin'gton shehiri etrapida yashaydighan bir qisim Uyghurlarmu qatnashti. (Qanat)
Munasiwetlik maqalilar
- Jurj bush chet'ellerde yoshurun türmilirining barliqini étirap qildi
- Amérika hökümiti gu'entanamo mesilisini bir terep qilish pozitsiyi'isini özgertti
- Shwétsiyide gu'antanamo türmisining taqilishini telep qilip namayish élip bérildi
- Besh musulmanning sergüzeshtisi (1)
- Albaniyidiki Uyghurlarning hazirqi ehwali heqqide söhbet
- Közetküchiler isma'il emetning gu'entanamodiki Uyghurlar heqqidiki sözlirige inkas qayturdi
- Gu'entanamodiki yene bir türküm tutqunlarning tizimliki élan qilindi
- Besh Uyghurning gu'entanamodin qoyup bérilgenlikige bolghan inkaslar
- Gu'entanamodiki Uyghurlarning adwokati bilen söhbet
- Gérmaniye hökümiti we gu'entanamodiki Uyghurlar
- Xitay gu'entanamodiki Uyghurlarni qayturuwélish telipidin hazirghiche waz kechmidi
- D u q gu'antanamodiki Uyghurlar üchün pa'aliyet élip barmaqta
- Amérika aliy sot mehkimisi Uyghur tutqunlarning erzini ret qildi