Gu'antanamo herbiy türmisi amérikining xelq'aradiki obrazigha selbiy tesir yetküzüwatidu


2007.06.27

Yéqindin béri, kubadiki gu'antanamo herbiy türmisini taqash toghrisida amérika we gherb metbu'atida nurghunlighan maqale we mulahiziler élan qiliniwatqan bolup, 27‏- iyun küni amérikida chiqidighan washin'gton pochtisi gézitide élan qilin'ghan mulahizide, prézidént bush hökümitining kech bolsimu, gu'antanamoherbiy türmisini taqashni jiddiy oylishiwatqanliqi tekitlen'gen.

Térrorchiliq gumandarliri üchün qurulghan gu'antanamo herbiy türmisining amérika üchün bir paji'e élip kelgenliki we bu türmini qet'iy taqash kérekliki bildürülgen mulahizide mundaq déyilgen " : amérika tashqi ishlar minstiri kandiliza rays we mudapi'e minstiri robrt géts prézidént jorj bushdin güentanamodiki mehbuslarni amérikigha yötkishini telep qilghan.

Eger prézidént bush téz heriket qilip gu'antanamo türmisini taqimisa, bu türmining amérika dölet mejlisi yaki amérikining kélerki prézidénti teripidin taqilidighanliqi éniq. Eger prézidént bush téz heriket qilisa, u gü'entanamodek bir miras qaldurup ketmeydu. Bolmisa u kilechekte chet'el térror gumandarliri tutup turulidighan we soraq qilinidighan da'imiy bir bazining qurulushigha yardem bergen prézidént bolup xatirilinidu".

Gu'antanamo türmisini taqash, amérika üchün paydiliq

Gu'antanamo türmisini taqash, amérikining düshmenlirini, amérikini qarilash üchün eng köp ishlitiwatqan muhim bir qoraldin mehrum qaldurudighanliqi tekitlen'gen mulahizide yene mundaq déyilgen " elwette gu'antanamo türmisini taqash bilen pütün mesililer bir terep bolup ketmeydu.

Gu'antanamo herbiy türmisini taqash, bu türmide tutup turuluwatqan yüzligen mehbusni öz döletlirige qayturush yaki amérikidiki türmilerge yötkesh nurghunlighan hoquqi mesililerni otturigha chiqiridu. Mehbuslar adwokat tutush, amérika sotlirigha ezr sunush hoquqini qaytidin qolgha keltüridu. Shuning üchün gu'antanamo türmisini taqash bilen birlikte chet'ellik térror gumandarlirini tutup turush we soraqqa tartish qatarliq mesililerde yéngi qanunlar chiqish kérek".

Amérika prézidénti bushning ötken yili chet'ellik térror gumandarlirini tutup turush we ularni soraqqa tartish usulliri heqqide bir qanun chiqirish mesiliside amérika dölet mejlisi bilen kélishelmigenliki eskertilgen mulahizide, prézidént bushning yenila bu mesilide dölet mejlisi bilen ortaq bir qarargha kéleleydighanliqi tekitlen'gen.

Washin'gton pochtisi gézitidiki mulahize

Washin'gton pochtisi gézitide élan qilin'ghan mulahizide yene mundaq déyilgen ": prézidént bush dölet mejlisi bilen kélishish üchün bu mesilige qaratqan pozitiyisini yumshitishi kérek."

"Gu'antanamo herbiy türmisini taqaydighanliqini jakarlap, térror gumandarlirini sotlaydighan alahide herbiy sotni özgertishi kérek. Bolupmu düshmen jengchisi dep belgilen'gen térror gumandarlirigha adaletlik sotlinish pursiti bérishi kérek. Ulargha adwokat tutush we sotqa shahit chaqirish we sotta ulargha qarshi sunulghan delil-ispatlargha qarshi chiqish üchün ruxset bérishi kérek. Shundaqla ulargha bérilgen hökümge naraziliq bildürüp yuqiri sotqa erz sunush pursiti bérishi kérek."

"Buninggha qarshi prézidént bush, amérika dölet mejlisidin, özige elqa'ide teshkilatining rehberliri qatarliq bezi térror gumandarlirini sotlimay tutup turush salahiyiti bérishini telep qilalaydu. Bu arqiliq u kélechektiki amérika prézidéntilirigha térror gumandarlirining mesilisini bir terep qilish üchün qanuniy asas yaritip béreleydu." (Ömer qanat)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.