Sabiq xitay diplomati chén yonglin amérika dölet mejliside guwahliqtin ötti

Xitay diplomati chén yonglin 21-iyul küni amérika dölet mejliside ötküzülgen ispat bérish yighinida. AFP

Amérika dölet mejlisi xelq'ara munasiwetler komitéti ötken peyshenbe küni xitay hökümitining falun'gongni öz ichige alghan dinlarni basturush ehwali boyiche ispat bérish yighini ötküzdi. Bu yighin'gha ilgiri xitayning awstraliyidiki konsolxanisida xizmet qilghan we hazir awstraliyide siyasiy panahliq tiligen xitay diplomati chén yonglin qatniship guwahliqtin ötti.

Smis: falun'gongchilar xitay kompartiye ezaliridinmu köp

Mezkur ispat bérish yighinigha riyasetchilik qilghan amérika dölet mejlisi xelq'ara munasiwetler komitétining re'isi kristofér smis ependi xitay hökümitining kishilik hoquqni dawamliq depsende qilishini eyiblep, özlirining diniy étiqadini qoghdashqa jür'et qilalighan we özlirining en'eniwiy medeniyitini qoghdimaqchi bolghan kishilerning xitay hökümiti teripidin ziyankeshlikke uchrap, türmige tashliniwatqanliqini hetta, étip tashliniwatqanliqini bildürdi. U sözide yene mundaq dep körsetti:

"Xiristi'an dinidikiler, tibet budda muritliri we Uyghur musulmanliri özlirining diniy étiqadi sewebidin ziyankeshlikke uchrawatidu. Bolupmu tinch yoldiki falun'gong muritlirigha qilin'ghan ziyankeshlik eng éghir boluwatidu. Bu yil 7 - ayning 20 - küni xitay hökümitining falun'gongchilargha qaratqan wehshi basturush herikitining 6 yilliqi, xitayning falun'gongchilarni yoqutush üchün qollanmighan wastisi qalmidi. Lékin, hazir falun'gongni meshq qilghuchilarning sani kompartiye ezalirining sanidinmu éship ketti. Xitay hökümiti bashqa her qaysi istibdat hökümranlargha oxshashla, özliri kontrol qilalmaydighan her qandaq nersidin qorqidu hemde uninggha düshmenlik qilidu. Shunga xitay falun'gongni pütünley yoqutushni qarar qilghan".

Yighinda yene, amérika tashqi ishlar ministirliqining démokratiye, kishilik hoquq we emgek byurosidiki gréchén birkél xanim ispat bérip, xitayda hazirghiche 100 mingdin oshuq falun'gong muritlirining qolgha élin'ghanliqini hemde bularning arisidiki bir qisim kishilerning xitay hökümiti teripidin éghir qiyin-qistaqqa uchrighanliqini bildürüp, "xitayning bu kishilerge qilghanliri heqiqeten qorqunchluq" dédi.

Chén: amérikidiki xitay jasusliri awstraliyidikidinmu köp

Ispat bérish yighinda söz qilghan awstraliyide siyasiy panahliq tiligen xitay diplomati chén yonglin, xitay hökümitining awstraliyidiki her qaysi konsolxanilirida séstimiliq halda falon'gongchilargha qarshi köresh qilish guruppilirini tesis qilghanliqini, shundaqla özining sidniydiki xitay konsolxanisida ishligen mezgilide mexsus shu rayondiki falon'gongchilarni basturush ishlirigha mes'ul bolghanliqini bildürdi. U mundaq dédi:

" Méning bilishiche, xitay hökümiti amérikini öz ichige alghan bashqa her qaysi falon'gongchilarning pa'aliyiti bar döletlerdimu mushundaq guruppilarni qurdi. Xitay diplomatliridin sirt yene, bashqa xadimlarmu séstimiliq halda falon'gonggha a'it uchurlarni toplaydu. Men bilimen, awstraliyide hazir falon'gongchilargha taqabil turidighan jasus we ishpiyunlardin 1000 i bar. Amérikida bolsa buningdin köp bolsa köp lékin az emes".

Chén: xitay kompartiyisi, xitay hökümitining 'térrorluq' orgini

Chén yonglin yighinda yene, chet'ellerdiki falon'gongchilarning xitay hökümiti teripidin küchlük nazaret qilinidighanliqini hetta ularning téléfonlarda tehditke uchraydighanliqini éytti. Shundaqla u sözide, xitay kommunistik partiyisini xitay hökümitining "térrorluq" orgini dep teswirlidi. Uning bildürüshiche, xitay hökümiti yene awstraliyidiki xitay jama'iti, oqughuchi we xitay shirketlirini ishqa sélip falon'gongchilarning yashash boshluqigha bésim ishlitidiken. Chén yonglin sözide yene mundaq deydu:

" Xitay hökümiti amérika bilen awstraliyini, falon'gongning chet'eldiki bazisi dep qaraydu. Shunga xitayning chet'eldiki xadimliri xitay kompartiye teshwiqatining muhim nishani dep qarilidu shundaqla xitay diplomatliri yene choqum falon'gonggha qarshi turush toghrisida wede béridu hemde pütün küchining bériche falon'gonggha qarshi teshwiqat matiriyallirini tarqitidu. Xitay hökümiti yene hökümetsiz teshkilat, kütüpxana, mektep we axbarat wastilirigha qarita teshwiqat élip baridu. Awstraliyidiki xitay jama'itining xitayche chiqidighan köp qisim axbarat wastilirini xitay hökümiti kontrol qilip turidu. Chünki bu axbarat wastiliri asasliqi xitay hökümitining kontrolluqidiki karxanilarning iqtisadiy yardimi bilen mewjut bolup turiwatqan orunlardur. Amérikidiki xitay jama'itining ehwalimu awstraliyidiki bilen asasiy jehettin oxshash".

Amérikidiki falon'gong arqa körinishige ige bolghan "shintangrén" téléwiziye istansisining mu'awin bash dériktorimu mezkur ispat bérish yighinida söz qilip, xitay bixeterlik organliri xadimlirining amérika we bashqa döletlerdiki xitay jama'itining arisigha singip kirip bolghanliqini, shundaqla élan-sen'et we pul i'ane qilish yolliri bilen xitay tilidiki yerlik axbarat wastilirini asasiy jehettin kontrol qilip bolghanliqini bildürdi. (Peride)