Amérika dölet mejliside Uyghurlar heqqide guwahliqtin ötüsh yéghini ötküzüldi

• Muxbirimiz qanatning bu heqtiki melumati
• Download story audio

27-April küni rabiye qadir xanim parlamént ezasi tom lentos bilen. (Ongdin: Mrs. Annette Lantos, Tom Lantos, rabiye qadir, sidiq haji, nury türkel)

12 - Ayning 14 - küni amérika dölet mejliside Uyghurlar mesiliside guwahliqtin ötüsh yéghini ötküzüldi. Yighinda Uyghurlarning meniwiy anisi, ataqliq kishilik hoquq pa'aliyetchisi rabiye qadir xanim, xelq'ara kechürüm teshkilati asiya bölümining re'isi t kumar, amérika döletlik démokratiyini ilgiri sürüsh fondi jem'iyitining asiya ishliri mes'uli luwysa xanim we xelq'ara kishilik hoquqni közitish teshkilatining washin'gtondiki wekili qatnashti.

Rabiye xanim Uyghurlarning nöwettiki weziyiti heqqide toxtaldi

Rabiye qadir xanim yighinda qilghan sözide, xitay hökümitining Uyghur xelqighe qaratqan basturush siyasitini dawamlashturiwatqanliqini tekitlep, amérika hökümiti we dölet mejlisidin, Uyghurlarning kishilik hoquqigha hörmet körsitishi üchün, béyjing hökümitige bésim ishlitishini telep qildi.

Amérika dölet mejlisining nopuzluq ezaliridin tam lentos we frank wulfning yétekchilikidiki dölet mejlisi kishlik hoquq guruppsi teripidin teshkillen'gen guwahliqtin ötüsh yighinida, tunji bolup söz qilghan Uyghurlarning meniwiy anisi, ataqliq kishilik hoquq pa'aliyetchisi rabiye qadir xanim, kommunist xitay hökümitining Uyghurlargha qaratqan basturush siyasitini dawamlashturiwatqanliqini tekitlidi.

Yighindiki sözide u, xitay hökümitining chet'ellerdiki Uyghur pa'aliyetchilirining aldini tosush we ularni élip bériwatqan pa'aliyetlirini toxtitishqa zorlash üchün türlük héli - neyreng hemde tehdit usullirini ishlitiwatqanliqini bildürdi.

Rabiye qadir xanim sözining axirida, amérika hökümiti, amérika dölet mejlisi we amérika xelqidin, Uyghurlargha qaratqan qattiq qol siyasitini özgertip, Uyghur xelqining kishilik hoquqigha hörmet körsitishi üchün béyjing hökümitige bésim ishlitishini telep qildi.

Héchqandaq yerde bolmighan qiynash usulliri Uyghur élide ishlitiliwatidu

Biz xitay hökümitining Uyghur siyasiy we diniy mehbuslirigha qarshi dunyaning héchqandaq dölitide körülmigen ikki xil qiynash usulini ishletkenlikini éniqliduq...... Xitay hökümitining rabiye qadir xanimning bala-chaqilirigha tutqan pozitsiyisi buning tipik misali hésablinidu.

Uyghurlarning meniwiy anisi we ataqliq kishilik hoquq pa'aliyetchisi rabiye qadir xanimdin kéyin sözge chiqqan xelq'ara kechürüm teshkilati washin'gton shöbisi asiya bölümining bashliqi t kumar ependim, xitay hökümitining Uyghurlargha qarita hetta xitayningmu héchqandaq rayonida körgili bolmaydighan bir qattiq qol siyaset élip bériwatqanliqini tekitlidi.

Sözide, xitayning peqet Uyghur siyasiy mehbuslirigha ölüm jazasi bériwatqanliqini eskertken t kumar ependi, xitay hökümitining Uyghur siyasiy mehbuslirigha qarshi dunyaning héchqandaq dölitide ishlitilmigen qiynash usullirini ishlitiwatqanliqini bildürdi. U mundaq dédi:

"Biz xitay hökümitining Uyghur siyasiy we diniy mehbuslirigha qarshi dunyaning héchqandaq dölitide körülmigen ikki xil qiynash usulini ishletkenlikini éniqliduq. Birinchisi, Uyghur siyasiy we diniy mehbuslirini iqrar qildurush üchün ularning jinsiy organlirigha at qilini kirgüzüp qiynash usuli, yene biri, Uyghur siyasiy mehbuslirigha ularning eqli tengpungliqini yoqitishni keltürüp chiqiridighan bir xil ximiyiwi madda bérish. Üchinchisi, xitay hökümiti Uyghur siyasiy mehbuslarning we siyasiy pa'aliyetchilirining a'ile tawabi'atlirigha her türlük yollar bilen bésim ishletmekte. Xitay hökümitining rabiye qadir xanimning bala-chaqilirigha tutqan pozitsiyisi buning tipik misali hésablinidu".

Amérika hökümiti xitay hökümitige bésim ishlitishi kérek

Amérika hökümiti we amérika dölet mejlisining Uyghurlarning kishilik hoquq mesilisige alahide köngül bölüp, bolupmu Uyghur siyasiy mehbuslarni étishni toxtitishi üchün xitay hökümitige bésim ishlitishi kéreklikini tekitligen t kumar ependi yene mundaq dédi,

"Kéler yilining béshida, xitay dölet re isi xujintaw amérikini ziyaret qilmaqchi. Amérika dölet mejlisi bu pursettin paydilinip ikki ishni qilalaydu. Birinchisi amérika dölet mejlisi amérika prézidénti bushni, xitay dölet re isi xujintawdin ölüm jazasini bikar qilish toghrisida éniq bir waqit belgilishini jiddiy telep qilishqa chaqirishi kérek."

"Ikkinchisi amérika dölet mejlisi, prézidént bushtin xu jintawning amérika ziyaritidin burun, rabiye qadir xanimni aqsaraygha teklip qilip uning bilen körüshüshni telep qilishi kérek. Bu amérika hökümitining xitay hökümitige Uyghurlar mesiliside bergen nahayiti muhim bir signali bolidu. Bu heriket amérikining Uyghurlarning kishilik hoquq mesilisige qanchiliq köngül bölüwatqanliqini hemde bu ishta jiddiy ikenlikini körsitidu "

Xitay hökümiti chet'eldiki Uyghurlarning pa'aliyetlirini basturushqa tirishiwatidu

Yighinda, t kumar ependidin kéyin sözge chiqqan amérika döletlik démokratiyini ilgiri sürüsh fondi jem'iyitining asiya ishliri mes'uli luwis xanim, xitay hökümitining Uyghurlarning chet'ellerdiki pa'aliyetlirinimu basturushqa tirishiwatqanliqini tekitlep, bu mesilide xitay hökümitining bolupmu shangxey hemkarliq teshkilatidin paydiliniwatqanliqini bildürdi.