Хитайдики әйдиз паалийәтчиси ху җя әпәндиниң из - дерики һазирғичә тепилмиди

• Мухбиримиз меһрибанниң бу һәқтики мәлумати
• Download story audio

Әйдиз паалийәтчиси ху җя . AFP

Хитайдики даңлиқ әйдиз паалийәтчиси ху җя әпәнди из ‏- дерәксиз йоқап кәткили бир айдин ашти. Ху җя әпәнди 2 ‏- айниң 16 ‏- күни өткүзүлгән өктичиләрни бастуриватқан хитай һөкүмитигә наразилиқ билдүрүш паалийитигә қатнашқан күни йоқап кәткән. Ху җяниң аяли сиң җинйәнниң мәлум қилишичә, ху җя ғайиб болуштин бурун башқилар униң сақчилар билән биллә икәнликини көргән.

Бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң бейҗиңда турушлуқ ишханиси ху җяниң из ‏-дерәксиз йоқап кәткәнликигә интайин көңүл бөлүп, хитай һөкүмитиниң бу һәқтә тездин һәрикәткә келип тәкшүрүш елип беришини тәләп қилған. Лекин хитай ташқи ишлар министирлиқиниң баянатчиси лю җйәнчав мухбирларниң бу һәқтә сориған суаллириға ениқ җаваб бәрмәй өзини қачурған.

Әйдиз бимарлириниң һоқуқини қоғдиған паалийәтчи

Ху җя әпәнди 2001 ‏- йилидин башлап әйдиз ишлириға аит паалийәтләр билән шуғулланған болуп, униң йетәкчиликидә "бейҗиң әйзишин тәтқиқат оргини" қурулған. Ху җя әпәнди хитайниң һәрқайси өлкилиридики әйдиз бимарлири вә әйдиз йетимлири һәққидә нурғун тәкшүрүшләрни елип барған. У болупму хенән өлкисиниң әйдиз кәнтидики деһқанларниң қан сетиш түпәйлидин әйдиз кесилини өзлиригә юқтуривалғанлиқи һәққидә нәқ мәйданға берип шу йәрниң өзидики деһқанлар арисида тәкшүрүшләр елип барған.

Бирләшкән дөләтләр тәшкилати әйдиз комитетиниң бейҗиңда турушлуқ вәкили Joel Rehnstron "мән хитай сәһийә министирлиқиға ху җяниң йоқап кәткәнликигә интайин диққәт билән нәзәр селиватқанлиқимизни билдүргән. Ху җя әпәнди хитайдики әйдиз бимарлириниң һоқуқини қоғдашта зор күч чиқириватқан, хәлқниң һөрмитигә игә бир инсан. Биз униң чаққан қайтип келип биз билән бирликтә хитайдики әйдиз мәсилиси һәққидә ортақ күч чиқиришини үмид қилмақтимиз. Лекин хитай әмәлдарлири өзлириниң ху җяниң йоқап кәткәнликидин хәвәрсиз икәнлики вә бу һәқтә қанаәтләнгүдәк учур йәткүзүп берәлмәйдиғанлиқини билдүрди" дәп көрсәтти.

Хитай мухбирлири кәлмигән

Ху җяниң аписи вә униң аяли сиң җинйән ханим ху җя из -дерәксиз йоқап кәткәндин буян йәрлик җамаәт хәвпсизлик идариси, бихәтәрлик идариси қатарлиқ җайларға берип, уни тохтимай сүрүштә қилип кәлгән. Лекин та һазирғичә һечқандақ нәтиҗигә еришәлмигән.

Илаҗисиз қалған сиң җинйән ханим йолдиши ху җя йоқап кәткили 35 күн болған күни мухбирлар билән учришиш йиғини ечип, мәтбуат күчигә тайинип йолдишини издәшкә урунған. Сиң җинйәнниң мәлум қилишичә, у сәйшәнбә күни ечилған мухбирлар билән учришиш йиғиниға мәмликәт ичи вә сиртидики бир қисим мәтбуат мухбирлирини тәклип қилған. Лекин мәзкур йиғинға пәқәт хәлқара мәтбуат орунлириниң мухбирлири кәлгән болуп, мәмликәт ичидики мәтбуат орунлиридин һечким кәлмигән.

Радиомизниң зияритини қобул қилған сиң җинйән ханим "биз барлиқ амалларни қилип бақтуқ. Лекин һечқайси карға кәлмиди. Көплигән мәтбуатлар ху җяниң йоқап кәткәнликигә интайин көңүл бөлмәктә. Шуңа биз мәтбуат арқилиқ бу ишни барлиқ кишиләргә мәлум қилип, техиму көплигән кишиләрниң ху җяниң тепилишиға ярдәм қилишини үмид қилмақтимиз" дәп билдүрди.

Ақ көңүл вә тиришчан яш

Вашингтондики хитай учур мәркизиниң мәсули чин күйде әпәнди өзиниң әйни чағда ху җя әпәнди билән көрүшкәнликини әсләп "у наһайити қизғин, ақ көңүл вә тиришчан яш иди. У хитайдики муһит вә әйдиз мәсилисини бир тәрәп қилиш хизмитигә зор төһпә қошқанларниң бири. Һазир дуняда хитайдики кишилик һоқуқ мәсилисигә көңүл бөлүватқан тәшкилатларниң һәммиси хитай һөкүмитидин ху җяниң из дерикини сүрүштә қилишни тәләп қилмақта. Мәнму бу ишқа интайин көңүл бөлмәктимән. Хитай һөкүмити мәмликәт ичидики бухил кишилик һаятниң бихәтәрликигә капаләтлик қилалмайдиған һалитини өзгәртиш һәққидә вәдә бериши керәк" дәп көрсәтти.

Йеқинда хитайниң һәр қайси җайлирида, ху җяға охшаш кишилик һоқуқни қоғдаш хадимлири арқа ‏- арқидин ғайиб болмақта. Уларниң арисида бәзилири бир мәзгил қамақта ятқандин кейин қоюп берилгән. Бәзилири та һазирғичә тепилмиған. Бу хил һаләт һазир хәлқара җәмийитиниң қаттиқ диққитини қозғап, хитай һөкүмити әйибләшкә учримақта. (Меһрибан)