Xitaydiki eydiz pa'aliyetchisi xu jya ependining iz - dériki hazirghiche tépilmidi
2006.03.22

Xitaydiki dangliq eydiz pa'aliyetchisi xu jya ependi iz - déreksiz yoqap ketkili bir aydin ashti. Xu jya ependi 2 - ayning 16 - küni ötküzülgen öktichilerni basturiwatqan xitay hökümitige naraziliq bildürüsh pa'aliyitige qatnashqan küni yoqap ketken. Xu jyaning ayali sing jinyenning melum qilishiche, xu jya ghayib bolushtin burun bashqilar uning saqchilar bilen bille ikenlikini körgen.
Birleshken döletler teshkilatining béyjingda turushluq ishxanisi xu jyaning iz -déreksiz yoqap ketkenlikige intayin köngül bölüp, xitay hökümitining bu heqte tézdin heriketke kélip tekshürüsh élip bérishini telep qilghan. Lékin xitay tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi lyu jyenchaw muxbirlarning bu heqte sorighan su'allirigha éniq jawab bermey özini qachurghan.
Eydiz bimarlirining hoquqini qoghdighan pa'aliyetchi
Xu jya ependi 2001 - yilidin bashlap eydiz ishlirigha a'it pa'aliyetler bilen shughullan'ghan bolup, uning yétekchilikide "béyjing eyzishin tetqiqat orgini" qurulghan. Xu jya ependi xitayning herqaysi ölkiliridiki eydiz bimarliri we eydiz yétimliri heqqide nurghun tekshürüshlerni élip barghan. U bolupmu xénen ölkisining eydiz kentidiki déhqanlarning qan sétish tüpeylidin eydiz késilini özlirige yuqturiwalghanliqi heqqide neq meydan'gha bérip shu yerning özidiki déhqanlar arisida tekshürüshler élip barghan.
Birleshken döletler teshkilati eydiz komitétining béyjingda turushluq wekili Joel Rehnstron "men xitay sehiye ministirliqigha xu jyaning yoqap ketkenlikige intayin diqqet bilen nezer séliwatqanliqimizni bildürgen. Xu jya ependi xitaydiki eydiz bimarlirining hoquqini qoghdashta zor küch chiqiriwatqan, xelqning hörmitige ige bir insan. Biz uning chaqqan qaytip kélip biz bilen birlikte xitaydiki eydiz mesilisi heqqide ortaq küch chiqirishini ümid qilmaqtimiz. Lékin xitay emeldarliri özlirining xu jyaning yoqap ketkenlikidin xewersiz ikenliki we bu heqte qana'etlen'güdek uchur yetküzüp bérelmeydighanliqini bildürdi" dep körsetti.
Xitay muxbirliri kelmigen
Xu jyaning apisi we uning ayali sing jinyen xanim xu jya iz -déreksiz yoqap ketkendin buyan yerlik jama'et xewpsizlik idarisi, bixeterlik idarisi qatarliq jaylargha bérip, uni toxtimay sürüshte qilip kelgen. Lékin ta hazirghiche héchqandaq netijige érishelmigen.
Ilajisiz qalghan sing jinyen xanim yoldishi xu jya yoqap ketkili 35 kün bolghan küni muxbirlar bilen uchrishish yighini échip, metbu'at küchige tayinip yoldishini izdeshke urun'ghan. Sing jinyenning melum qilishiche, u seyshenbe küni échilghan muxbirlar bilen uchrishish yighinigha memliket ichi we sirtidiki bir qisim metbu'at muxbirlirini teklip qilghan. Lékin mezkur yighin'gha peqet xelq'ara metbu'at orunlirining muxbirliri kelgen bolup, memliket ichidiki metbu'at orunliridin héchkim kelmigen.
Radi'omizning ziyaritini qobul qilghan sing jinyen xanim "biz barliq amallarni qilip baqtuq. Lékin héchqaysi kargha kelmidi. Köpligen metbu'atlar xu jyaning yoqap ketkenlikige intayin köngül bölmekte. Shunga biz metbu'at arqiliq bu ishni barliq kishilerge melum qilip, téximu köpligen kishilerning xu jyaning tépilishigha yardem qilishini ümid qilmaqtimiz" dep bildürdi.
Aq köngül we tirishchan yash
Washin'gtondiki xitay uchur merkizining mes'uli chin küydé ependi özining eyni chaghda xu jya ependi bilen körüshkenlikini eslep "u nahayiti qizghin, aq köngül we tirishchan yash idi. U xitaydiki muhit we eydiz mesilisini bir terep qilish xizmitige zor töhpe qoshqanlarning biri. Hazir dunyada xitaydiki kishilik hoquq mesilisige köngül bölüwatqan teshkilatlarning hemmisi xitay hökümitidin xu jyaning iz dérikini sürüshte qilishni telep qilmaqta. Menmu bu ishqa intayin köngül bölmektimen. Xitay hökümiti memliket ichidiki buxil kishilik hayatning bixeterlikige kapaletlik qilalmaydighan halitini özgertish heqqide wede bérishi kérek" dep körsetti.
Yéqinda xitayning her qaysi jaylirida, xu jyagha oxshash kishilik hoquqni qoghdash xadimliri arqa - arqidin ghayib bolmaqta. Ularning arisida beziliri bir mezgil qamaqta yatqandin kéyin qoyup bérilgen. Beziliri ta hazirghiche tépilmighan. Bu xil halet hazir xelqara jem'iyitining qattiq diqqitini qozghap, xitay hökümiti eyibleshke uchrimaqta. (Méhriban)
Munasiwetlik maqalilar
- Uyghur élide eydiz shiddet bilen yamrimaqta
- Ürümchi shehiride eydiz késilige giriptar bolghanlarning sani köpeymekte
- Xitay hökümiti eydiz késilining aldini yéngi qanun chiqirish arqiliq alalamdu?
- Xitay hökümiti eydiz mesilisi heqqide yéngi doklat élan qildi
- Zeherlik chékimlikler Uyghur yézilirighiche yamrimaqta
- Xitay hökümiti 18 - qétimliq dunya eydiz künide nurghun wedilerni berdi
- Dunyada eydiz bilen yuqumlan'ghanlar sani 40 milyondin ashqan
- B d t doklatida xitayning eydiz késilining aldini élishta yéterlik tedbir qollanmighanliqini körsetti
- Uyghur élidiki eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghanlarning köp qismini yashlar igilimekte