Hüseyin jélilning soti kanada da'irilirining naraziliqini qozghidi

• Muxbirimiz erkinning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Hüseyin jélil

Xitay hökümiti kanada tewelikidiki Uyghur diniy zat hüseyin jélilni 2 - féwral küni ürümchide sotlashqa bashlighanda kanadaning béyjing elchixanisidiki diplomatlar sot meydanida hazir bolalmidi. Hüseyin jélilning xanimi kamile tilendibayiwaning eskertishiche, kanada elchixanisi hüseyin jélilning sotlinidighanliqini bilsimu, lékin xitaylar sotning 2 - féwral küni échilidighanliqini kanada terepke uqturush qilmighan. Netijide kanada hökümiti hüseyin jélilning 6 sa'et dawamlashqan ötken jüme künki sotigha közetküchi süpitide adem qatnashturalmidi.

Kanada bash ministirining ghezipi qozghalghan

Kanada "glob we pochta" géziti charshenbe künki xewiride, bu déloda kanada diplomatlirining bir chetke qayrip qoyulghanliqini we bu kanada konsérwatiplar hökümitining ghezipini qozghighanliqini bildürdi. Mezkur gézitning eskertishiche, kanada bash ministiri stipan xarpér we tashqi ishlar ministiri pétér makkay, hüseyin jélilning sotlan'ghanliqini seyshenbe küni anglighan we xitay da'irilirining kanada elchixanisi bilen hemkarlashmighanliqidin narazi bolghan.

Hüseyin jélilning weqesi 2006 - yili kanada bilen xitay arisidiki diplomatik sürkilishning merkizi nuqtisidiki muhim mesililerning biri bolup qalghan idi. Bash ministir stipan xarpér, shu yili noyabirda wéytnamda ötküzülgen asiya - tinch okyan bashliqlar yighini mezgilide xu jintaw bilen körüshüp, hüseyin jélil mesilisini otturigha qoyghan we kanada diplomatlirining hüseyin jélilni yoqlishigha yol qoyushni telep qilghan. U, " eger bir kanada puqrasi 3 - bir dölette tutulup, xitayda türmige solansa, bu kanada üchün jiddiy mesile dégenliktur" dep tekitligen idi.

Lékin xu jintaw, stipan xarpérning telipini ret qilghan shundaqla hüseyin jélilni kanada puqrasi, dep qarimaydighanliqini bildürgen. Kanada Uyghur jem'iyitining re'isi memet toxti, xitayning kanada diplomatlirini hüseyin jélilning sotigha chaqirmighanliqigha kanada da'irilirining jiddiy qarawatqanliqini eskertti.

Ismini ashkarilashni xalimaydighan kanada emeldarlirining eskertishiche, bash ministir stipan xarpér, kanada diplomatlirining weqege chüshenche bérishini telep qilghan shundaqla kanada tashqi ishlar ministiri pétér makkayning bayanatchisi dan dugas, ministirning weqege "narazi bolghanliqini" we kanadaning béyjingdiki elchixanisi bilen alaqilashqanliqini bildürdi. U, "glob we pochta" gézitidiki bayanatida, "xitay hökümiti kanada elchixanisi bilen hemkarlashmidi. Lékin biz hüseyin jélilge néme bolghanliqini dawamliq sürüshtürimiz " deydu. Dugan, bash ministir xarpérning xapa bolghanliqi heqqidiki xewerge baha bermigen bolsimu, lékin tashqi ishlar ministiri pétér makkayning narazi bolghanliqi rast, dep körsetti we uning weqeni sürüshtürüwatqanliqini bildürdi.

Hüseyin jélilning jüme künki sotigha uning wetendiki achisi, chong oghli we anisi qatarliqlar bolup a'ile jemetidiki 16 kishi qatnashqan. Kamile xanimning eskertishiche, hüseyin jélil sotta teptish da'irilirining eyibnamisini ret qilghan bolup, iqrarnamining éghir ten jazasi astida élin'ghanliqini bildürgen. Kamile, yoldishining sotlan'ghanliqini "uyatsizlarche" heriket, dep eyiblidi shundaqla xitay da'irilirini xelq'ara qanunlargha hörmet qilishqa chaqirdi.

Hüseyin jélilning ten jazasigha uchrighanliqi kanada da'irilirini jiddileshturdi

Xewerlerge qarighanda béyjingdiki kanada elchixanisi pat yéqinda ürümchige diplomatlirini ewetmekchi we hüseyin jélilning a'ilisidiki bilen körüshüp, ularning sotta anglighan we körgenlirini igilimekchi iken. Kanada Uyghur jem'iyitidiki memet toxti, xitaylar hüseyin jélilning tughqanlirini "kanadaliqlargha uchur bersenglar öltürüwétimiz, dep qorqutqanliqini bildürdi. Uning eskertishiche, sot ötken jüme küni échilghan bolsimu, lékin ular düshenbe kün'giche kanadadiki kélinige sotning heqiqiy ehwali heqqide uchur bérishtin bash tartqan.

Hüseyin jélilning ten jazasigha uchrash weqesi kanada metbu'atlirida zor ghul - ghula qozghimaqta. " Glob we pochta " géziti, uning ten jazasigha uchrighanliqi"stipan xarpér dewridiki eng chong dilolarning birige yéngi bir amilning qoshulghanliqini körsetmekte, dep yazdi.

Seyshenbe küni kanada parlaméntida hüseyin jélil weqesi bes munazire qilindi. Kanada libéral parlamént ezasi dan miktéyg, hüseyin jélilning ten jazasigha uchrighanliqi heqqidiki xewerlerning "pewqul'adde jiddiy" mesile hésablinidighanliqini bildürgen shundaqla bash ministirning shexsen özining xu jintawgha téléfon qilishni telep qildi. U, "eger bu yerde éytilghanlar rast bolsa, bash ministirning biwaste xu jintaw bilen alaqiliship, bu mesilini hel qilishi artuqche emes " deydu.

Kanada konsérwatiplar parlamént ezasi héléna gé'orgés, kanada parlaméntidiki libérallarni stipan xarpér hüseyin jélilning mesilisini kötürüp chiqip, xitay - kanada munasiwitige ziyan yetküzdi " dep hujum qilghanliqini eyiblidi. U, "lbirallar bash ministir stipan xarpérni bolupmu u, hüseyin jélilgha ige chiqqanda shundaqla xu jintawgha kishilik hoquqni tekitligende shiddetlik tenqidligen idi. Emdi ular nomus qilishi kérek " dep körsetti. Stipan xarpér eyni chaghda, kanadaning kishilik hoquq mesilisidiki wijdanini pulning qudritige satmaydighanliqini tekitligen. (Erkin)