Hüseyin jélil mesilisi tüpeyli xitay - kanada konsul ishlar kélishimige dez ketti

• Muxbirimiz erkinning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Uyghur aptonom rayoni yuqiri sot mehkimisi aldinqi küni kanada tewelikidiki Uyghur pa'aliyetchi hüseyin jélilning ottura sot hökümige narazi bolup, yuqiri sot mehkimisige sun'ghan erzini ret qilin'ghandin kéyin, kanada hökümiti xitay- kanada konsul ishlar kélishimini qayta közdin kechüridighanliqini jakarlidi. Yuqiri sotning hökümi kanada da'irilirini ümidsizlendürgen. Hüseyin jélilning adwukati, radi'omizgha yuqiri sotning hökümi heqqide toxtaldi.

Kanada tashqi ishlar ministiri pétir mikéy xitaygha naraziliqini bildürdi

Kanada tashqi ishlar ministiri pétir mikéy seyshenbe küni yazma bayanat élan qilip, Uyghur aptonom rayoni yuqiri sot mehkimisining aldinqi küni hüseyin jélilgha bérilgen eslidiki muddetsiz türme jazasi küchke ige, dep höküm chiqarghanliqidin ümidsizlen'genlikini bildürdi. Pétir mikéy, hüseyin jélilning soti qanun tertipler buyiche élip bérilmayla qalmay, uning hoquqigha hörmet qilinmighanliqini, kanada hökümiti xitayning kanada diplomatlirigha hüseyin jélilni yoqlash ruxsiti bérishni qet'iy telep qilish bilen birge, xitay hökümitining üstige alghan mejburiyitini ada qilip, kanada hökümitini bu délogha munasiwetlik matériyallar bilen teminlesh we kanada hökümiti hüseyin jélilning qeshqerdiki a'ile - tawabati bilen alaqe qilsa ruxset qilishni telep qildi.

Pétir mikéyning eskertishiche, kanada hökümiti hüseyin jélilning délosi tüpeyli 1999 - yili xitay bilen imzalighan konsul ishlar kélishimini qayta közdin kechürüwatqan bolup, bu kélishim kanada sayahetchilirining we xitay - kanada qosh dölet tewelikidiki kishilerning bixeterlikige kapaletlik qilalamdu yaki qilalmamdu ? dégen mesilisini aydinglashturmaqchi boluwatidu.

Kanada emeldari sot meydanida hazir bolalmighan

Kanada hökümiti ürümchide hüseyin jélilgha köz qulaq bolidighan mexsus bir emeldar turghuzghan bolsimu, lékin hüseyin jélilning wéy pemililik xitay adwukati, radi'omiz muxbirigha kanada emeldarining aldinqi künki sot meydanida hazir bolalmighanliqini bildürdi.

Kanada emeldarining sot jeryanigha qatnashmighanliqini tekitligen adwokat wéy, bu emeldar sot meydanigha kirmigenliki üchün qatnashmidimu ? yaki xitay hökümiti kirgüzmigenliki üchün qatnishalmidimu ? dégen su'alimizgha "men buni taza bilip ketmeymen. Chünki bu méning xizmet da'iremdiki mesile emes " dep jawab berdi. U yene " bu déloning xelq'ara arqa körünishini oylishish méning wezipem emes. Méning wezipem hüseyin jélilning qanuni hoquqini qoghdash " deydu.

Özbékistan hökümiti hüseyin jélilni 2006 - yili 3 - ayda ayalining tashkenttiki ata - anisini ziyaret qilish üchün kelgende tutqun qilip, shu yili 5 yaki 6 - aylarda xitaygha ötküzüp bergen idi. Ürümchi sheherlik ottura sot mehkimisi bu yil 4 - ayning 19 - küni höküm élan qilip, uni muddetsiz türme jazasigha höküm qilghandin kéyin, hüseyin jélil ottura sotning hökümige qayil bolmay yuqiri sot mehkimisige eriz sun'ghan.

Biz yuqiri sot mehkimisi hüseyin jélilning erizini ret qilghandin kéyin, 2 - qedemde néme qilmaqchi boluwatqanliqini sorighan bolsaqmu, lékin adwokat wéy bu su'alimizgha jawab bérishni ret qildi. U, hüseyin jélilning aliy sot mehkimisige erz qilish hoquqi bar. Lékin bu mesile adwokat bilen eyiblen'güchi arisidiki qanuni mesile bolghanliqi üchün, aliy sot mehkimisige eriz qilish - qilmasliqni ashkarilisa toghra bolmaydighanliqini bildürdi.

Uyghur aptonom rayonluq yuqiri sotning hökümige narazi bolghanlar xitay aliy sotigha eriz qilalmaydu

Lékin ismini ashkarilashni xalimaydighan ürümchidiki bir Uyghur sotchining charshenbe küni amérika metbu'atlirigha eskertishiche, shinyang qanunigha asasen délogha höküm élan qilish jeryani ikki basquchtinla ibaret bolup, birinchi basquch ottura sotning hökümi. Ikkinchi basquch eger ottura sotning hökümige narazi bolsa yuqiri sot mehkimisige eriz qilishtur. Bu sotchi Uyghur aptonom rayonida yuqiri sotning hökümige narazi bolghanlar aliy sot mehkimisige eriz qilalmaydighanliqini bildürgen.

Uyghur aptonom rayoni yuqiri sot mehkimisi hüseyin jélilning délosigha arilashqan sotchilarning isimliki, sot hökümnamisining tepsiliy mezmuni qatarliqlarni ashkara élan qilmidi. Adwokat wéyning eskertishiche, yuqiri sot mehkimisi uninggha hökümnamining Uyghurche nusxisini bergen. U, "sotning jeryani hökümnamida bar. Sot mehkimisi esli hökümni küchke ige, dep élan qildi. Men hökümnamini téxi terjime qilip bolalmidim. Chünki junggoning jinayi ishlar heq telep qanuni buyiche bu xil délolar choqum Uyghurche yézilishi kérek. Hüseyin Uyghur bolghanliqi üchün bu délo uning öz ana tilida yézilishi kérek. Men xenzu bolghanliqim üchün Uyghurchini oquyalmaymen. Men peqet esli hökümning saqlap qélin'ghanliqinila bilimen. Shunga hökümnamida zadi némilerning yézilghanliqini men özemmu bilmeymen," deydu.

Bu délo köp döletlerning qanunigha chétilidighan murekkep délo

Adwokat wéy, bu sözlerni yuqiri sot mehkimisi esli hökümni saqlap qélishni qarar qilishta néme asaslargha tayandi ? dégen su'alimizgha jawab bergende tekitligen bolup, biz néme üchün hökümnamining xitay tilidiki nusxisini telep qilmighanliqini sorighinimizda buninggha jawab bérishni xalimidi. U peqet " bu déloning murekkeplik derijisi nahayiti yuqiri " deydu. U, " bu délo men hazirgha qeder duch kelgen eng qiyin délo. Chünki bu délogha chétilidighan qanunlar nahayiti köp. Bu délo junggo qanunlirigha chétilipla qalmay, kanada qanunlirigha chétilidu. Kanadaning köchmenler we musapirlarni qoghdash qanuni bar. Bu délo yene, qirghizistan we özbékistanlargha chétilidu "dep körsetti.

Hüseyin jélil mesilisi xitay - kanada arisida diplomatik ixtilaplargha sewebchi bolupla qalmay, ikki dölet bir - birige sotta tehdit sélish derijisige qeder bérip yetken nazuk mesile bolup qaldi. Kanada tashqi ishlar ministiri pétir seyshenbe künki bayanatida, hüseyin jélil mesilisi kanada üchün nahayiti muhim mesile. Kanadaning béyjingdiki elchixanisi bu mesilining tereqqiyatini yéqindin közitidu, dep tekitligen.

Hüseyin jélilning ayali kamile tilendibayiwa kanada metbu'atlirigha bergen yuqiri sotning qarari toghrisidiki bayanatida, yoldishining mesiliside xitaydin ümid kütmeydighanliqini, lékin kanada hökümiti xitaygha téximu éghir bésim ishlitishi kérek, dep qaraydighanliqini bildürdi. (Erkin)