Xitay da'iriliri hüseyin jélilni sotlashqa bashlidi

• Muxbirimiz erkinning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Hüseyin jélil

Xitay hökümiti "térrorchi, " dep eyibligen we bu weqe xitay - kanada arisidiki diplomatik sürkilishke sewebchi bolghan Uyghur kanada puqrasi hüseyin jélilning soti axiri 2- féwral küni ürümchide bashlandi. Bu özbékistan hökümiti hüseyin jélilni ötken yili xitaygha tapshurup bergen shundaqla xitaylarning uni ürümchidiki melum bir jayda mexpiy tutup turiwatqan 8 aydin béri, tunji qétim sot mehkimisige élip chiqishidur.

Hüseyin jélil 8 aydin kéyin tunji qétim urugh – tughqanliri bilen körüshken

Xitaylar hüseyin jélilni dölet xewpsizlik nazaritining ürümchidiki bir mexpiy türmiside tutup turiwatqan bolup, shu küni uni sot meydanigha mexpiy saqchilar yallap aparghan shundaqla sod xitay jama'et xewpsizlik we dölet bixeterlik xadimlirining nazariti astida mexpiy échilghan.

Xitay hökümiti hüseyin jélilning qeshqerdiki anisi, chong oghuli we urugh - tuqqanlirining sot meydanida hazir bolushigha ruxset qilghan bolsimu, lékin kanadaning béyjingdiki elchixanisigha sot küni toghrisida uchur bermigen. Bu hüseyin jélilning xitay türmiside yétiwatqan 8 ay mabeynide tunji qétim urugh-tughqanliri körüshi bolup hésablinidu. Hüseyin jélilning kanadadiki a'ile tawabati xitay da'irilirini hüseyin jélilge böhtan chaplash we pakitsiz qarilash bilen eyiblimekte.

Hüseyin jélilning kanadadiki xanimi kamile tilendibayiwaning eskertishiche, hüsen jélil 5 yérim sa'et dawamlashqan sod jeryanida xitay teptish da'irilirining uning heqqidiki eyiblishini ret qilghan shundaqla iqrarnamisining ten jazasi astida élin'ghanliqini bildürgen.

Sotqa kanada tereptin wekil qatnashturulmighan

Kanada bash ministiri stipan xarpér we uning hökümitidiki yuqiri derijilik emeldarlar béyjing bilen bolghan söhbetlerde hüseyin jélil mesilisini köp qétim otturigha qoyghan bolsimu, lékin xitay hökümiti uning kanada wetendashliqini étirap qilishni ret qilip kelmekte idi. Axirqi qétim bu yil 1 - ayda kanada soda ministiri deywid émérsin we maliye ministiri flaxirtiylar xitayni ziyaret qilghanda hüseyin jélilning bir kanada puqrasi bolush süpitide kanada elchixana xadimlirining uning bilen uchrushishigha ruxset qilishni telep qilghan bolsimu, lékin jüme künki sotta béyjingdiki kanada elchixanisining wakaletchisi hazir bolalmidi. U, kanada elchixanisidin bir kishi sotta hazir bolushqa tégishlik bolsimu, lékin kanada hökümitidin wekil ewetilmidi, "deydu.

Xitay da'iriliri hüseyin jélilning adwokat tutush telipige pisent qilmighan

Kamile xanimning eskertishiche, kanada hökümiti pat yéqinda sot échilidighanliqidin xewer tapqan bolsimu, lékin xitaylar kanada terepke sotning jüme küni bashlinidighanliqini uqturmighan. Kamile xanim radi'omizning téléfon ziyaritini qobul qilghanda hüseyin jélilning adwokatini hökümet terep teyinligenliki, uning adwukat tutush telipige sot mehkimisi pisent qilmighanliqini bildürdi.

Xitay qosh dölet tewelikini étirap qilmaydighan döletlerning biri. Xitayning grajdanlar qanunida chet'el tewelikige ötken jonggo puqralirining xitay dölet teweliki aptomatik bikar qilinidighanliqini yazghan bolsimu, lékin xitay hökümiti hüseyin jélilning kanada grajdani ikenlikini ret qilip kelmekte. Kamile xanimning eskertishiche, hüseyin jélilning tughqanliri téléfonda uninggha hüseyin jélilning salametliki yaman emes körün'genlikini bildürgen. U, sot jeryanida teptishler hüseyin jélilni pakitlar asasida eyiblimigen, belki kanadaning qaysi shehiride turisen? qanche balang bar? Uyghurlar chet'elde nime ishlarni qiliwatidu ? . . . . . Dégen'ge oxshash addi su'allar sorighanliqini bildürdi.

Xitay hökümiti hüseyin jélilni" térorchi, " dep eyibligen shundaqla sherqiy türkistan teshkilatlirini xelq'ara térorizimning bir qisimi, dep élan qilghan bolsimu, lékin xelq'ara kishilik hoquqi teshkilatliri xitay da'irilirini xelq'ara térrorizimgha qarshi küreshni bahana qilip, Uyghurlarrning kishilik hoquqi we Uyghur siyasi öktichilirini basturiwatidu, dep eyiblimekte.

Xitay emeldari: bu dilo toghrisida pikir bayan qilish hoquqigha ige emesmen, "

Biz hüseyin jélilning sotlan'ghanliqi munasiwiti bilen xitayning kanadadiki elchixanisigha téléfon qilghan bolsaqmu, lékin elchixana xadimi shahimizgha jawap bérishtin özini qachurdi. Ottawadfiki xitay elchixanisi axbarat bashqarmisining ismini ashkarilashni xalimaydighan bir emeldari, "bu dilo toghrisida pikir bayan qilish hoquqigha ige emesmen, " deydu.

Kanada Uyghur jem'iyitining eskertishiche, hüseyin jélil sotchilardin bolmidi, dégende hökümet teyinligen adwokatning kespiy layaqetnamisini körüp béqishni telep qilghan bolsimu, lékin sot mehkimisi uning bu telipini ret qilghan. Mezkur jem'iyet bu heqtiki bayanatida hüseyin jélilning sotlan'ghanliqini xitaylar "nomus qilarliq" weqe, dep eyiblidi. Kanada Uyghur jem'iyitining eskertishiche, hüseyin jélilning hökümet teyinligen adwokati uning a'ilisidikilerge " hüseyin jélilning qolgha élinish we xitayda tutup turulushida hich bir sewebni körüp yitelmigenliki" heqqide sözligen. (Erkin)