Xitaydiki ziyaliylar duch kéliwatqan mesililer

• Muxbirimiz ümidwarning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Yéqindin buyan xitay özining türlük mesililiri boyiche bir qatar aq tashliq we kök tashliq kitab hem doklatlarni élan qilishqa bashlidi. Yéqinda xitay ijtima'iy penler akadémiyisining höjjetler neshiriyati 2006-yilliq ixtisas igilirining ehwaligha a'it kök tashliq kitab" junggo ixtisasliqlar tereqqiyati boyiche 3-nomurluq doklat" ni neshir qildi, shangxey ijtima'iy penler akadémiyisi élan qilghan tekshürüsh netijiside xitay ziyaliylirining 70%ning" heddidin ziyade emgek" tüpeylidin yeni charchash sewebidin ölüp kétidighanliqini otturigha qoyulghan bolup, ziyaliylarning otturiche omri 10 yil ilgiriki 58-59 yashlardin 53, 54 yashlargha chüshüp qalghan.

B b s agéntliqining uchurlirigha tayan'ghanda, mutexessisler eger ziyaliylarning diqqet qilmisa, ularning üchtin –ikki qisimining ménge qan tomurliri késellikliri sewebidin, beshtin birining tamaka keltürüp chiqarghan opke késellikliri we di'abit hem heddidin artuq emgek we bashqa késelliklerdin ölüp kétishi mumkinlikini perez qilishqan.

Niyork shehiridiki kolombiye uniwersitétining tetqiqatchisi doktor muhemmed iminning éytishiche, heddidin ziyade charchash yuqirida qeyt qilin'ghan türlük késelliklerni we uning qozghilishini keltürüp chiqirishtiki muhim amillardin biridur. Bu turmush aditi, ersiyet hem yémek –ichmek bilenmu munasiwetlik bolup, yaxshi turmush shara'itidin kélip chiqqan mayliq yémekliklerni köp yéyish xitay ziyaliylirida yürek, menge qan tomurliri we bashqa xil késelliklirining köpiyishidiki amillargha aylan'ghan. 50-60-Yillarda bu xil késellikler xitaylarda az körülgen bolsa, hazir köpiyip ketken.

Bb s agéntliqining xewirige qarighanda, yéqinqi besh yil ichide peqet ijtima'iy penler akadémiyisi we béyjing uniwérsitéti qatarliq orunlardiki mutexessis, proféssorlardin 134 adem heddidin artuq emgekni oz ichige alghan késellikler tüpeylidin wapat bolghan. Junggo ziyaliylirining xizmet, rohiy bésim we turmush bésimi éghir bolush xewipige duch kelme.

Undaqta, Uyghur ziyaliyliri qandaq bésimlargha duch kelmekte? Uyghur ziyaliyliri xitay ziyaliyliri duch kelgen ene shundaq türlük bésimlardin bashqa yene özgiche qosh bésimlargha duch kelmekte, ismini ashkarilashni xalimighan oqutquchilarning inkas qilishiche, Uyghur ziyaliyliri jümlidin oqutquchilargha qoyuliwatqan qosh tilliq ma'arip siyasitidin kélip chiqqan xenzu tili ötkilidin ötüshtiki qattiq ölchem we bu belgilimige munasiwetlik ishsiz qélish, ders otushtin toxtitilish hem bashqilarmu eghir bésimliq rolini oynighan.

Ijtima'iy-iqtisadiy bésimlardin bashqa yene siyasiy bésimlarmu mewjut bolup mesilen, özliri duch kéliwatqan milliy, siyasiy hem medeniyet tengpungsizliqlirini ashkara ipadiyelmey, buruxturma bolush, eger uni ashkarilisa tenqidke we jazagha yoluqush wehakazalar.

B b s agéntliqining xewiride körsitilishiche, ene shundaq heddidin artuq emgek tüpeylidin xitayning ataqliq ressami we réjissori chén yiféy 59 yeshida tuyuqsiz wapat bolghan.