Хитай билән тәйвән, хоңкоң оттурисидики җиддий риқабәт
2006.03.07

Һазир бейҗиңда икки чоң йиғин давамлишиватиду. Хәлқарада әркин мәтбуатлар бу икки йиғинға мунасивәтлик хәвәр вә обзорларни елан қиливатиду. ''Америка авзи'ниң хәвәр қилишичә, хитайниң дөләт кабинити түзгән 11 - бәшйиллиқ пилан лайиһисидә "тәйвән җуңхуа хәлқ җумһурийитиниң айрилмас муқәддәс земини" дәп аталған. Бу мадда мәмликәтлик хәлқ қурултейида музакирә қилишқа тапшурулған. Бундақ аташ бурунқи "тәйвән боғизидики икки тәрәп охшашла бир җуңго' дегән сөз билән түптин охшимайтти. 92 - Йилида икки тәрәп бирликкә кәлгән "һәр икки тәрәп өзиниң пикрини сақлап қалиду" дегән сөз биләнму түптин охшимайду. Шуңлашқа һазир "тәйвән җуңхуа хәлқ җумһурийитиниң бир қисми" дегән бу йеңи аташ йәнә бир қетим җиддий муназирә қозғиған.
Тәйвән мәсилиси муһим орунға өтти
Тәйвәнниң чоң қуруқлуқ комитети башлиқи ву әпәнди "хитайниң немә дейишидин қәти нәзәр, тәйвән боғизидики икки тәрәп 1949 - йилидин буян бир -бирини идарә қилип баққан әмәс. Бу бир әмәлийәт. Бу пакитни өзгәртиш мумкин әмәс. Тәйвәнниң игилик һуқуқи 23 милйон хәлқниң өзиниң қолида, бу тәйвәндә аллиқачан шәкиллинип болған, өзгәрткили болмайдиған ортақ чүшәнчә" дәп җакарлиған. Хитай мәркизи һәрби комитетиниң муавин рәиси го бәйшйоң 'чен шуйбйән һазир қанунлуқ һалда мустәқил болуш үчүн йәнә бир қәдәм алди. Азадлиқ армийиниң һазирқи җиддий вәзиписи тәйвәнниң мустәқил болушини тосуштин ибарәт. Тәйвәнниң һәр қандақ сәвәб билән мустәқил болуп кетишигә йол қоюлмайду' дегән. Тәйвән билән җуңхуа хәлқ җумһурийитидин ибарәт тәйвән боғизидики икки тәрәп оттурисидики бундақ йеңи муназирә һазир җиддий давам қилмақта.
Хоңкоң мәсилиси 11 - бәш йиллиқ пиланда
Әркин асия радиосиниң мухбири шинйүниң хәвәр қилишичә, хитайниң баш министири вен җябав доклатида, гәрчә 'бир дөләттә икки хил түзүм', 'хоңкоңни хоңкоңлуқлар идарә қилиш' , 'алий аптономийә' дәп сөзлисиму, әмма ички районлар ниң хоңкоң, макав билән болған сода мунасивитини техиму йеқинлаштурушни асаси орунға қойған. Әмәлийәттә хитай һөкүмити 11 - бәшйиллиқ пиланиға хоңкоңниму киргүзивалған. Бу хитайниң тунҗи қетим хоңкоңни өзиниң дөләт пилани даирисигә киргүзүши болуп һесаблиниду. Хоңкоң университетиниң про фессори сүн лигоң хитайниң бундақ қилишини яқтурмайду. Униң ейтишичә, бурун бир дөләттә ики хил түзүм йолға қоюлиду, хоңкоңни хоңкоңлуқлар өзи идарә қилиду, дәп җакарлиған иди. Бундақта хоңкоңниң үзиниң һәрикәт бошлуқи болатти. Хоңкоң бундақ бир бошлуқида өзи қанат қеқип учалайтти, бу яхши иди. Һазир 'рилис улаш'ни йолға қойиватиду, бу ундақ адди рилис улаш әмәс, әмди хоңкоң һәргизму өз ихтияри бойичә әркин иш қилалмайду, бу бир чоң мәсилә.
Әрздарлар давамлиқ тутулмақта
Әркин асия радиосиниң мухбири фаң юәнниң хәвәр қилишичә, һөкүмәт сақчилири бейҗиңға икки йиғинға дәрд ейтқили кәлгән кишиләрни һазир һәдәп алдап қайтуруш, тосуп мәҗбурий қайтуруш яки тутқун қилишни җиддий давамлаштуриватқан вә хәлқниң һуқуқини қоғдаш үчүн паалийәт елип бериватқан адвукатларниң аилисигә тохтимай паракәндичилик селиватқан болсиму, әмма мәмликәтниң һәр қайси җайлиридин бейҗиңға дәрд ейтқили килватқан кишиләрниң сани азлиғини йоқ, бәлки техиму көпәймәктә. Хәлқниң һуқуқини қоғдаш һәрикити барғансери әвҗ алмақта.
Дөләт кабинитиниң әрзийәт ишханисиға барған кишиләрдин мәлум бир әпәндиниң ейтишичә, әрзийәт ишханиси билән адәм тутудиған сақчилар аллиқачан тил бириктүривалған. Сақчилар әрзийәт ишханисиниң ичидә олтуридикән. Җәдивәл тошқузуп киргәнла адәмни улар ичкиридики өйдин тутуп китидикән.
Мухбирниң испатлишичә, һазир йәнә нурғун адәм мәмликәтниң һәр қайси җайлиридин, бәзиләр пойиз билән, бәзиләр параход билән бейҗиңға қарап келиватиду. (Вәли)
Мунасивәтлик мақалилар
- Икки чоң йиғин билән хәлқниң оттурисидики чегра наһайити ениқ
- Хитайда икки чоң йиғин ечиливатқанда җәмийәттә немә боливатиду?
- "Хәлқниң вәкиллири" йиғин ачсила, һөкүмәт сақчилири хәлқни бастурамду?
- Уйғур елидики 6 нәпәр сиясий кеңәш әзаси вәзиписидин елип ташланди
- Хитай 4 нәпәр хәлқ қурултийи вәкилиниң вәзиписини елип ташлиди
- Хитай компартийисиниң 16 - нөвәтлик 5 - омумий йиғини һәққидә мулаһизиләр
- Икки чоң йиғинниң мәқсити хәлқниң арзулиридин чәтнигән
- Икки чоң йиғинниң сиртида һөкүмәт сақчилири хәлққә давамлиқ зораванлиқ қилмақта