Uyghur élining wekilliri Uyghur menpe'eti üchün sözliyelemdu?

• Muxbirimiz eqidening bu heqtiki toluq mülumati
• Download story audio

Xelq qurultiyigha qatnishiwatqan wekiller 5 – mart küni xitay bash ministiri wén jyabaw söz qiliwatqanda uxlimaqta. AFP

Xitay axbarat wastilirining ashkarilashlirigha qarighanda, xitayning memliketlik 10 ‏- nöwetlik xelq qurultiyi 5 ‏- yighinigha qatnishidighan shinjang wekiller ömikidikilerning xizmet halitige kirip bolghanliqi hemde qurultaygha teklip - pikir tapshurushqa kiriship ketkenliki melum bolmaqta. Uchurlargha qarighanda, wekiller teklip tekshürüsh kométitigha 104 türlük teklip ‏- pikir tapshurghan. Buning ichide teklip layihisidin 5 i, tekliptin 96 si bar bolup, mezkür teklip ‏- pikirlerning konkrét mezmunidin qarighanda, aptonom rayonning qatnash, suchiliq , bayliq menbelirini échish qatarliq ul mu'esseler qurulushi mesililiri wekiller otturigha qoyghan nuqtiliq pikirler, buningdin sirt emgek , ijtima'i kapalet, ma'arip, sehiye, olturaq öy kapalet puli, pul - mu'amile mulazimiti qatarliq mesililermu otturigha qoyulghan.

" Xenzu tili teyyarliq oqushi" Uyghur oqughuchilarning yükini téximu éghirlatmaqta

Uyghur élidin yighin'gha qatnishish üchün barghan wekil abdulla abbas muxbirlargha az sanliq millet aliy mektep oqughuchilirining oqush qéyinchiliq mesilisi heqqide toxtilip, shinjangdiki aliy we téxnikom mekteplirining asasliq bir qismi Uyghur aptonom rayonining jenubiy we shimalidiki déhqanchiliq we charwichiliq rayonliridin kelgen oqughuchilar bolup, ular kichikidin bashlapla az sanliq millet tillirida bérilgen derslikni qobul qilidu. Ularning xitay tili asasi kamchil shunga aliy mektepke qobul qilin'ghandin kéyin, choqum bir yil xitay til teyyarliq sinipida oqushi kérek" dégen.

Shinjang uniwérsitétining piroféssori abdulla sözide yene":bu bir yilda xitay til sewiyisi töwen oqughuchilar, xitay tilida oqughan oqughuchilargha qarighanda, oqush puli hésabigha 10 ming yüenni artuq tapshuridu. Bu elwette bir qisim turmush qéyinchiliqi bar oqughuchilargha intayin éghir bésim élip kélidu" dédi.

Abdulla abbas, shinjangdiki bir qisim namrat rayonlarda , bir oqughuchining bir yilliq " xenzu tili teyyarliq oqushi" gha kétidighan xirajetning, déhqanlarning 10 yilliq kirimige bareber bolidighanliqini, shunga munasiwetlik dölet organlirining, shinjang qatarliq az sanliq millet rayonidiki oqughuchilarning emeliy qéyinchiliqini nezerde turup, az sanliq millet aliy mektep oqughuchilirining teyyarliq mezgilidiki oqush pulini kötiriwitip, keng déhqan ata ‏- anilarning iqtisadiy yükini azaytishini, bu arqiliq téximu köp az sanliq millet iqtisas xadimlirini yétishtürüp, az sanliq millet chégra rayonining tereqqiyati we muqimliqini ilgiri sürüsh kéreklikini alahide tekitligen.

Yene "üch xil küch" ke zerbe bérish

Memliketlik xelq qurultiyining 58 yashliq wekili mutilla musa " düshmen küchlirige, milliy bölgünchi we zorawan küchlerge qattiq zerbe bérishni alahide tekitlep, bolupmu xoten, qeshqer rayonlirida élip bérilghan " üch xil küchke zerbe bérish " dawamida xelqning milliy bölgünchi we térrorchilarning mahiyitini chüshinip yetkenliktin bu rayonlarda jem'iyet muqim , milletler ittipaq ikenlikini otturigha qoyghan.

Mutilla sözide yene, u özi yashawatqan jenubiy rayonda, xelq ammisining, merkizi hökümet maliyisining zor küch chiqirip righbetlendürüshi bilen, déhqanlarning turmushining intayin bayashatchiliq ichide ötüwatqanliqini éytqan.

Uyghurlarning inkasi

Uyghur siyasiy közetküchiler, mutilla musagha oxshash xelq wekillirining, héchqachan Uyghurlargha we Uyghurlarning milliy menpe'etige wekillik qilalmaydighanliqini, ularning yighin'gha qatnishishtin burun, hökümet teripidin teyyarlinip hazirlan'ghan " söz nutuqliri" ni yadlap , quruq heykel we qol kötirip " awaz " béridighan qonchaqning rolini oynaydighanliqini bildürmekte.

Xitay merkizi hökümitide échilghan qurultaylargha köp qétim qatnashqan, bolupmu Uyghurlarning weziyiti we ular duch kéliwatqan éghir qéyinchiliqlarni hel qilish heqqide dadil pikirlerni otturigha qoyghan, axiri xitay hökümiti teripidin qarilinip biguna türmige tashlan'ghan, meshhur kishilik hoquq pa'aliyetchisi, dunya Uyghur qurultiyining re'isi rabiye qadir xanim, ziyaritimizni qobul qilip, özining siyasi kéngesh wekili waqti'idiki eslimilirini sözlep ötti.

Rabiye qadir xanim, xitay merkizi hökümitide échilidighan qurultayda " teklip layihe" si we " pikir ‏- telep " otturigha qoyghuchi wekiller heqqide we özining néme sewebtin xitay hökümiti teripidin qarilinip, türmige tashlan'ghanliqi toghrisida toxtaldi.(Eqide)