Metbu'atlarda élan qilin'ghan ikki chong yighin'gha da'ir yéngi uchurlar

• Muxbirimiz welining bu heqtiki melumati
• Download story audio

6 – Mart küni xitay saqchisi tyen'enmén meydanigha kirish üchün temshiliwatqan bir erzdar ayalni mashinigha élip mangmaqta. AFP

Béyjingda ikki chong yighin dawamlishiwatidu. Yighinda hazir wén jyabawning doklati muzakire qiliniwatidu. Xelq'arada élan qilin'ghan mulahizilerge qarighanda, wén jyabawning doklatida xitaydiki ijtima'iy mesilini pul bilen hel qilish charisi otturigha qoyulghan. Emma buning ünümlük chare ikenlikige gherb mutexessisliri ishenmeydu. Ular xitay jem'iyitidiki mesililerni pul bilen hel qilghili bolmaydighanliqini körsetmekte. Béyjingda ikki chong yighin'gha qatnishiwatqan Uyghur aptonom rayon wekilliri bolsa, wang léchu'enning yolyuruqi buyiche söz qilip, özlirining cheksiz hayajanlirini ipadilimekte. Bu waqitta, xitay kommunist partiyisining Uyghur aptonom rayonidiki qanun organliri bolsa, yéqinda özlirining téximu yaxshi qorallan'ghanliqidin hayajanlanmaqta. Buning bayani töwendiki metbu'at uchurliridin melum bolmaqta:

Wén jyabawning ijtima'iy mesilini pul bilen hel qilish charisige gherb mutexessisliri ishenmeydu

Amérika awazining bayan qilishiche, xitayning bash minisitiri wén jyabaw ikki chong yighinda bergen doklatida, xitayda xelq turmushidiki mesililerni hel qilish toghrisida yéngi körsetküchlerni otturigha qoyghan. Xitay hökümiti 2007 ‏- yilida hökümetning ma'arip xamchotini 42%, dawalash rasxotini 87%, yézilargha sélinidighan mebleghni 15%, ijtima'iy sughurtini 14% ashurush arqiliq xelq turmushidiki mesililerni hel qilishni oylighan. Gherb mulahizichilirining bayan qilishiche, xitay jem'iyitide saqliniwatqan mesile xitayning dölet tüzümidiki adaletsizlik, kishilik hoquq depsendichiliki qatarliq siyasiy mesile bolsimu, emma xitay hökümitining buni pul bilen hel qilishni oylighanliqi aqmaydighan chare.

Amérikidiki washin'gton uniwérsitétining proféssori brkman ependining mulahize qilishiche, her waqit xelqning qarshiliqini basturushqa teyyar turghan xitay hökümiti, ijtima'iy mesilini hel qilish üchün ajratqan pulni yerlik emeldarlarning xiyanet qilip yaki yötkep ishlitip ketmeslikige kapaletlik qilalmaydu. Chünki xitayda bundaq qanun -tüzüm yoq. Hemme hoquq kommunistlarning qolida, ular xalighanda xiyanet qiliwiridu, emma ular héchqachan qanuniy jawabkarliqqa tartilmaydu.

Siya'iy kéngesh ezasi rozi hushur özining qeshqer-xoten -garmo tömür yolini yasash teklipi testiqlinishi mumkinlikini sözlep cheksiz hayajanlan'ghan

'Shinxu'a tor béti'de bayan qilinishiche, Uyghur aptonom rayon wekilliri béyjingdiki jinshi mihmanxanisida turup, wén jyabawning doklatini muzakire qilishqa bashlighanda, aldi bilen wang léchu'en qatarliq xitay emeldarliri wén jyabawning doklatini anglap cheksiz hayajanlan'ghanliqini, wekiller muzakire qilghanda bolsa, yézilarda bajning emeldin qaldurrulghanliqini we yéza mektepliride oqush pulining pütünley emeldin qaldurulush aldida turghanliqini köprek otturigha qoyush kéreklikini tekitligen. Ismayil emet söz qilip millet ittipaqlighini, ismayil téliwaldi söz qilip üchke wekillik qilish qilish neziriyisini medhiyilep ülge körsetken. Siyasiy kéngesh wekili rozi hoshur ulargha egiship, lenju-shinjang tömür yoli, shimaliy we jenubiy shinjang tömür yollirini medhiyiligen, shundaqla emdi qeshqer-xoten-garmo tömür yolini yasap, shinjangni hemme tereptin ichkirige tutashturush zorürlikini sözligen we özining bu teklipi bultur 99% awazgha irishken bolsimu, emma téxiche testiqlanmighanliqini, emdi buyil testiqlinishtin ümid barliqini sözlep cheksiz hayajanlan'ghan.

Ürümchi gherbi tagh saqchi ponkitining bashliqi xu'ang shawlin ürümchide échilghan 'mehbus aptomobili' teqsimlesh murasimida saqchilarning téximu yaxshi qorallan'ghanliqdin cheksiz hayajanlan'ghan

'Shinjang géziti'de bayan qilinishiche, ikki chong yighin'gha baridighan Uyghur aptonom rayon wekilliri béyjinggha mangghan küni, aptonom rayonluq jama'et xewpsizlik nazariti jaylargha 'mehbus aptomobili' teqsimlesh murasimi ötküzgen. Bu murasimda, ürümchi gherbi tagh saqchi ponkitining bashliqi xu'ang shawlin saqchilarning téximu yaxshi qorallan'ghanliqidin cheksiz hayajanlan'ghan. Xewerde bayan qilinishiche, buningdin burun merkezdin jaylargha bérilgen yardem pulidin serp qilip sétiwalghan 789 dane saqchi aptomobili jaylargha teqsimlep bérilgen iken. Bu qétim ikki chong yighin échilish harpisida, jaylargha yene 75 dane 'mehbus aptomobili' teqsimlep bérilgen. (Weli)