Ili oblastida qizilning tarqilishi alahide jiddiy bolmaqta

• Muxbirimiz gülchéhrening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Uyghur éli miqyasida qizil késilini öz ichige alghan nepes yoli jiddiy yuqumluq késelliklirining taralghanliqi heqqide xewerler buningdin ikki ‏- üch ay ilgiri melum bolushqa bashlighan idi. Nöwette xitay da'iriliri qizil késelliki bilen yuqumlan'ghanliqi seweblik hetta 10 kishining ölgenlikini ashkarilidi. Inkaslargha qarighanda, ili oblasti qizil yuqum ehwali eng éghir boluwatqan jayning biri. Uyghur aptonom rayonluq sehiye nazaritining élan qilishiche, nöwette ürümchi, ili oblasti, qeshqer, xoten, aqsu qatarliq jaylar qizil késili eng jiddiy hem keng da'iride tariliwatqan jaylar hésablinidu.

Ili oblastidin ismini ashkarilashni xalimighan bir Uyghurning radi'omizgha inkas qilishiche, ili oblastida qizil tarqilish ehwali pewqul'adde éghir bolup,künes we tékes qatarliq nahiyilerde yuqumlinishning jiddiy boluwatqanliqidin hetta doxturxanilarda yataq yétishmey qalghan iken, bu kishining bildürüshige qarighanda, ili oblastida yéqindin buyan qizil bilen yuqumlinish seweblik ölgenler 30 din ashqan. Emma hökümet da'iriliri bu heqtiki uchurlarni mexpiy tutuwatqan bolup, peqet radi'o ‏- téléwizorlarda ammini tézdin etraptiki sehiye orunlirigha bérip qizil waksinisini okul qilishni uxturush qilmaqta iken.

Hökümet da'iriliri emeliy ehwalni yoshurghanséri, amma arisida ejellik gheyri yuqumluq késellik tarqalghanliqi heqqidiki söz ler tarqilip, xelqni sarasime basqan. Derweqe, ili oblasti qizil késelliki eng jiddiy tariliwatqan rayon bolup, Uyghur hökümet tori buningdin bir ay ilgiri yeni 21 - yanwar, Uyghur aptonom rayonluq hökümet da'irilirining mexsus sehiye xadimliri hem hökümet xadimliridin teshkil tapqan qizilni kontrol qilish xizmet guruppisini ili oblastigha ewetkenlikini xewer qilghan idi. Da'iriler Uyghur élidiki qizilning tarqilish ehwali heqqide omumiy halda melumat tarqatqan bolsimu, emma ili oblastining qizil yuqum ehwali heqqide ayrim toxtalmighan.

Biz ili oblastida qizilning tarqilish ehwali heqqide tepsiliy melumat élish üchün ghulja shehiridiki ammigha téléfon qilip melumat igilep körduq. Ghuljidiki bezi kishilerning bildürüshiche, künes nahiyilik hem yéziliq doxturxanilarda qizil késili bilen yuqumlan'ghuchilar toshup kétip, dawalinish üchün ghulja sheherlik hem ili oblastliq doxturxanilargha qeder bériwatqan bolup, yuqumlan'ghanlar pewqul'adde köp körülmekte iken.

Biz bu inkaslargha asasen künes nahiyilik doxturxanigha téléfon qilduq. Bir séstra nahiyimizde qizil yuqumdarliri heqiqeten köp körüldi, emma biz kontrol qiliwalduq depla bashqa so'allirimizgha jawab bermidi. Ili oblastliq dostluq doxturxanisi yuqumluq késellik bölümige téléfon qilip, ilidiki yuqum ehwalini soriduq, ziyaritimizni qobul qilghan doxtur, qizil yuqumdarliri heqiqeten köp, her qaysi chong ‏- kichik doxturxanilar hemmiside qobul qiliwatimiz dédi. Biz uningdin ilida qizil seweblik ölgüchilerning 30 din ashqanliqi heqqide uchurgha ige bolghanliqimiz hemde bu heqte éniq melumat bérishni sorighinimizda, u bu so'alimizgha reddiye bermigen bolsimu,yenila yuqiri derijilik sehiye orunliridin sorishimizni éytti.

Uyghur aptonom rayonluq sehiye nazaritining élan qilghan xewerliride tekitlishiche, her yili mushu pesil Uyghur élide qizil késellikining téz tarqilish mezgili bolup kéliwatqan bolup,emma bu yil kirishi bilen Uyghur élide yüz bériwatqan qizil tarqilish ehwali yillardikidin jiddiy hem keng da'iride bolmaqta iken. Toluq bolmighan sitatistikilargha asaslan'ghanda, bu yil qizil yuqum ehwali bulturqi oxshash mezgildikidin 36 hesse köp körülgen.

Gerche xitay da'iriliri nöwette Uyghur éli miqyasida téz tariliwatqan qizil késellikini kontrol qilish üchün waksina qilish, dawalashqa oxshash tedbirlerni élishqa bashlighan bolsimu, emma Uyghur ilidiki amma, hökümetning qizil késellikining tarqilishigha deslepte sel qarap,ammini yuqumlinishtin agahlandurmighanliqi hemde waqtida kontrol qilinmighanliqi üchün, yuqumdarlarning we ölgüchilerning köp körülüwatqanliqini inkas qilip naraziliq bildürmekte. (Gülchéhre)