Xitaydiki rehimsiz jeng -aliy mektepke tallap qobul qilish imtihani

• Muxbirimiz gülchéhrening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Xitayning döletlik aliy mekteplerge tallash bir tutash imtihani, 6 - ayning 7 - küni resmi bashlandi.

Bu yil Uyghur élidin imtihan bergen oqughuchilarning sani ottuz yildin béri eng köp bir yil bolup, 154 minggha yetken. Imtihan ma'aripi asasliq orunda turidighan xitayda, memliket boyiche her yili bir tutash élinidighan aliy mektepke qobul qilish imtihani, oqughuchilar üchün eng wehimilik hem qorqunchluq bir basquch bolupla qalmay yene ularning ata aniliri hemde oqutquchilarnimu oxshashla ensizlikke salidighan bir jiddi peyttur, chünki mushu imtihan netijisi xitayda oqughuchilarning teqdiri belgilinidighan bir ötkel bolup kelmekte. Emma bu xil yuqiri bésim keltürüp chiqiriwatqan imtihan élish usuli nurghun tenqidlerge uchrimaqta.

Xitayda aliy mektepke imtihan bergüchiler, qobul qilinidighan emeliy sanni ikki qatlaydu

7 - Iyun we 8 - iyun ikki künliri, xitaydiki aliy mektepke imtihan béridighan oqughuchilar hemde ularning ata aniliri üchün qabahetlik künler hésablinidu. Chünki, bu künler xitayning aliy mekteplerge qobul qilish bir tutash imtihan künliridur.

Xitaydiki ma'arip tor betliridin igilinishiche, bu yil xitaydiki bu bir tutash aliy mektepke kirish imtihanigha qatnashquchilar on milyon bir yüz ming etrapida bolup,bulturqigha qarighanda yene 600 ming oqughuchi köpeygen, yeni bu yil, besh milyon 670 ming oqughuchi xitaydiki her qaysi aliy mektep hemde aliy téxnikomlargha tallap qobul qilinmaqchi, démek imtihan bergüchiler emeliy qobul qilish sanidin ikki hesse jiq. Imtihan'gha qatnashqan oqughuchilar qurbining yétishiche mushu cheklik sanning ichige kirish üchün tirishidu, shunga bu xitayda "rehimsiz jeng" dep atalghan.

Uyghur élidin bu yil 154 mingdin artuq oqughuchi aliy mektepke tallash imtihanigha qatnashti. 7 - Iyundiki imtihanda chüshtin burun til edebiyattin, chüshtin kéyin matématikidin imtihan élin'ghan.

8 - Iyun küni chüshtin burun ijtima'iy penler birleshme imtihani chüshtin kéyin tebi'iy penler birleshme imtihani élinidu.

Bu yilliq aliy mekteplerge bir tutash qobul qilish iyulning béshi bashlinip 8 - ayning 20 - küni pütünley axirlishidu. Jümlidin bu qétim Uyghur élidimu oxshashla waqitta élin'ghan aliy mektepke tallash imtihanigha jem'iy 154 ming 96 oqughuchi qatnashqan bolup, bu san ottuz yildin buyanqi eng yuqiri san hésablinidiken.

Uyghur éli teweside 175 imtihan élish nuqtisi békitilgen bolup, aliy mekteplerge qobul qilish bir tutash imtihanigha qatnashqan oqughuchilar ilgiriki oqughuchilargha oxshashla imtihan meydanigha xuddi jengge kirgendek jiddi keypiyatta kirgenlikini mölcherlesh tes emes. Chünki, bu oqughuchilarning aldigha teqdirini belgileydighan imtihan so'alliri qoyulghan bolsa, ularning zimmisige ata- aniliri we oqutquchilirining arzu- ümidliri yüklen'gen.

Uyghur élidiki her qaysi axbarat tor betliride bu heqte bérilgen süretlik xewerlerdin shuni körüwélishqa boliduki, perzentlirining bu ötkeldin netijilik ötüshige ilham bérish üchün kelgen ata anilarmu balilirigha oxshashla hayajanlan'ghan,jiddiyleshken, charchighan bolup, ular balilirining bu sürlük imtihan meydanidin qandaq keypiyatta chiqidighanliqini körüsh üchün teqezza bolghan.

Oqughuchilar imtihandin qattiq bésim hés qilidu

Ürümchidiki melum xitayche ottura mekteptin xitay oqughuchilar bilen birlikte aliy mektepke qobul qilish bir tutash imtihanigha qatnashqan bir Uyghur qiz imtihandin kéyin Uyghurche hem xitaychini arilashturup turup so'allirimizgha jawab berdi.

Bu qizning bildürüshiche eslidinla sürlük bolghan bu imtihan meydanlirigha oqughuchilarning köchürüsh heriketlirini nazaret qilish apparatliri qoyulghanliqi sewebidin oqughuchilarda téximu jiddiylik peyda qilghan shundaqla imtihan meydanida oqughuchilarning jiddiyleshkinidin hoshidin kétish hadisilirimu yüz bergen.

Xitayning uzaq tarixtin buyan dawamlashturup kéliwatqan imtihan élish tüzülmisi bashlan'ghuch mekteplerdin tartip, her sahe, her kesp we idare jemiyetlergiche omumlashqan bolup,shu seweblik xitaydiki ma'arip sistémisi mutexessisler teripidin imtihan ma'aripi depmu bahalinidu. Bolupmu aliy mekteplerge qobul qilish bir tutash imtihani arqiliq shallap, yashlarning yenimu chongqur bilim élish, izdinish netije quchush yolining chekliniwatqanliqi, xitay ziyalyliri jümlidin xitay ma'arip sistémisigha mejburliniwatqan Uyghurlarningmu tenqidige uchrap kelmekte.

Nöwette amérikidiki melum dangliq aliy mektepte doktorluqni dawamlashturup oquwatqan ismini ashkarilashni xalimighan bir Uyghur qiz xitaydiki imtihan netijisige qarapla aliy mekteplerge oqughuchi tallash siyasitining oqughuchilargha nisbeten naheq bir tedbir ikenlikini tenqid qilip," xitay imtihan arqiliq oqughuchilarning istiqbalini belgileshni özgertishi kérek" dédi.

En'giliye b b s radi'o téléwiziye torida xitaydiki aliy mektepke tallash bir tutash imtihani heqqide 7 - iyun bérilgen bir maqalide körsitishiche xitaydiki oqughuchilar imtihan mezgilide intayin jiddi rohiy bésimgha duch kéliwatqan bolup, bu xil imtihan bésimi az dégende bir oqughuchining özini öltürüwélishini keltürüp chiqarmaqta iken.

Mezkur maqalide muxbirning bezi xitay oqughuchilarning sözini neqil keltürüshiche " xitayda bir oqughuchining bir ikki kündiki imtihan netijisi arqiliqla uning kelgüsi istiqbalini belgileshtek bu xil imtihan tüzümini islahat qilishni kérek, bu oqughuchilarning istiqbali hem ularning aliy mekteplerde bilim élish yolini tarlashturmaqta."

Xitayda memliket boyiche bir tutash aliy mekteplerge tallash imtihani medeniyet inqilabidin kéyin eslige keltürülüp qolliniliwatqanliqigha bu yil 30 yil boldi. (Gülchéhre)