Indi'anlar chinggizxandin qachqan Uyghurlarmu?

• Muxbirimiz erkin tarimning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

"Höriyet" gézitide indi'anlar rastinla chinggizxandin qéchip amérikigha bérip qalghan türkiy milletlermu?` témisida xewer élan qilindi. Source: "Höriyet" Erkin Tarim

1 - Ayning 26 - küni nyuyorktiki türk öyide antropologlar, tilshunaslar we indi'anlarning qatnishishi bilen `türkiy milletler bilen indi'anlar otturisidiki ortaqliqlar` mawzuluq ilmiy muhakime yighini ötküzülgen. Amérikida yashawatqan istanbul téxnika uniwérsitétini püttürgenler jem'iyiti teripidin chaqirilghan bu ilmiy muhakime yighinida, indi'anlarning chinggizxandin qéchip bérin'g boghuzidin ötüp amérika qit'esige kélip yerliship qalghan Uyghurlar ikenliki otturigha qoyulghan. Bezi bilim ademliri bu köz qarashqa éhtiyatchanliq bilen qarighan.

Bu yighinda otturigha qoyulghan bu köz qarashqa türk metbu'atlirida keng kölemde yer bérildi. Türkiyidiki pütün téléwiziye qanallirida bérilgendin bashqa, türkiyining eng nopuzluq gézitliridin biri bolghan "höriyet" gézitide indi'anlar rastinla chinggizxandin qéchip amérikigha bérip qalghan türkiy milletlermu?` témisida, radikal gézitide bolsa `türkiy milletler indi'anlarmu? yaki indi'anlar türkiy millitimu?` témisida, milliyet gézitide bolsa `bir birimizdin perqimiz yoq` témisida xewerlerge yer bérildi.

Radikal gézitidiki xewerde indi'anlarning chinggizxandin qéchip amérika qit'esige bérip olturaqliship qalghan Uyghurlar ikenlikini ilgiri sürülüp mundaq dep yézilghan:"ge'orgetown uniwérsitéti oqutquchisi prof. Dr. Türker özdogan ependining éytishiche ottura asiyadiki türkiy milletler bilen sibiriyidiki türkiy milletlerning d n a tehlili netijiside bularning indi'anlar bilen bir tughqan ikenliki ispatlan'ghan. Indi'anlar bérin'g boghuzidin ötüp amérika qit'esige bérip qalghan kishilerdur. 1233 - Yilida köchüp kelgenler bolsa chinggizxandin qéchip kélip qalghan Uyghurlardur."

Radikal gézitidiki xewiride prof. Dr. Özdoghan ependining indi'anlarning amérikida türkiy tillirigha oxshap kétidighan bir tilda sözlishidighanliqini ilgiri sürgen. Amérikidiki` hawasu` namliq kentning isminingmu türkche söz ikenlikini éytqan.

Yighinda söz qilghan gé'orgitown uniwérsitéti oqutquchisi prof. Dr. Marjori'e mandelstam balzer, indi'anlar bilen türkiy milletlerning bir tughqan millet ikenlikini ilgiri sürüsh xata bolsimu, bezi indi'an qebililiri bilen bezi türkiy milletlerning bir tughqan ikenlikini ilgiri sürgen. U indi'an qebililiridin bezilirining chinggizxandin qéchip bérin'g boghuzidin ötüp amérika qit'esige kélip qalghan türkiy milletler ikenliki toghrisidiki köz qarashqa qoshulidighanliqini, indi'anlar bilen türkiy milletlerde éyiq, böre, qarchughigha oxshash ortaq totémlerning barliqini, sibiriyidiki yaqutistanda yashaydighan türkiy milletler bilen indi'anlar otturisida oxshashliqlarning köplikini, alaskada turushluq indi'anlarning tömürchilikke usta bolushining türkiy milletlerdin kelgenlikini ilgiri sürgen. U yene sözide shamanlarning qedimqi türklerning doxturi ikenlikini, bügünki künde kaliforniyadimu bularning mewjutluqini ilgiri sürgen.

Amérika mishigén dölet uniwérsitétida chet'ellik mutexessis bolup wezipe ötewatqan prof. Dr. Timur koja'oghli ependi yighinda qilghan sözide, indi'anlarning tili bilen türkiy tillar arisida peqetla léksika jehettin oxshashliq bolupla qalmay, sintaksis jehettinmu oxshashliqlar barliqini otturigha qoyghan.

Rastinla amérikidiki indi'anlar chinggizxandin qéchip amérika qit'esige bérip olturaqliship qalghan Uyghurlarmu? bularning Uyghurlar bilen néme ortaqliqliri bar? bu heqte köz qarishini élish üchün ege uniwérsitéti oqutquchisi prof. Dr. Alimjan inayet ependi bilen söhbet élip barduq. ( Erkin tarim)