Хәлқ өзи ишләватқан қисқа филимләрни һөкүмәт интернет арқилиқ тосалмайду

Америка бирләшмә агентлиқиниң бейҗиңдин 16 ‏- авғуст күни хәвәр қилишичә, хитайда хәлқ ичидә һазир қисқа турмуш филимләрни, күлдүргә яки һәҗвий видио филимләрни ишләш наһайити кәң омумлашти. Тор бәтлиридиму өзгирип туридиған кинайә рәсимләр көпийип кәтти. Бундақ әһвал астида, хитай һөкүмити йеқинда хәлқ өзлири ишлигән қисқа видио филимләрни интернет арқилиқ қоюшни, өз -ара йоллаш яки алмаштурушни чәкләш тоғрисида бәлгилимә чиқарған.

Шинхуа агентлиқиниң баян қилишичә, хитай һөкүмитиниң дөләт пуқралири өзлири ишлигән қисқа видио филимләрни чәкләйдиған бу бәлгилимиси мушу ай ичидә яки әң кечиккәндә 9 ‏- айдин башлап иҗра қилинишқа башлайдикән. Франсийә агентлиқиниң 17 ‏- авғуст күни беҗиңдин хәвәр қилишичә, 'ибәй' дәп атилидиған интернет базирида аллиқачан сетилишқа башлиған сүни һәмраһтин бивастә үн-син қобуллайдиған антиниларни бекитишниму, хитай һөкүмити чәтәлләрниң программилирини қанунсиз қобуллашни мәқсәт қилған һәрикәт , дәп әйиблигән.

Хитай һөкүмити һәммини тосалиши натайин

Шинхуа агентлиқиниң баянлиридин мәлум болушичә, бейҗиң һөкүмити сүни һәмра антинилирини бекитишни 'шәһванийлиққа қарши туруш' , 'деңиз қарақчилиқиға қарши туруш' дегән даиригә киргүзүвалған. 'Ибәй' дәп атилидиған хәлқаралиқ интернет базириниң хитайдики иш орниниң билдүрүшичә, сүни һәмраһтин бивастә үн-син қобуллайдиған антиниларни сетиш вә бекитиш җәһәттә, интернет базириниң йәрлик шөбилири билән шәхсийләр оттурисида имзаланған қанунлуқ келишимләр бар. Интернет базирида сүни һәмраһтин қобуллайдиған антиниларни баһа талишип сетиш һазирму давамлишиватиду, һәр күни наһайити көп миқдарда сетилип туриватиду. Гәрчә һөкүмәт интирнеттә бәзи аталғуларни сүзүш арқилиқ бәзи кишиләрниң содисини тосуп қалалисиму, әмма бир пүтүн тиҗарәтни тосуп қалалмайду. Күнсери йеңилинип базарға селиниватқан антинилардин шәхсийләр бекитип болғанларниңму һәммисини байқап, чәкләп болалмаслиқи мумкин.

Һазир канадада туриватқан, интернет техникисини яхши игәллигән, исимни ашкарилашни халимайдиған бир уйғурниң баян қилишичә, уйғурларда һазир реаллиқни әкс әттүридиған қисқа турмуш филимлири, күлдүргә яки башқа һәҗвий филимләр наһайити көп, хәлқ өзи ишлигән қисқа филимләрни интернет арқилиқ тосуп болалмайду, хәлқ йәнә давамлиқ ишләвериду, өз -ара қолдин -қолға алмаштуруп тарқитивириду. Интернет базири дегән хәлқаралиқ базар, уни хитай ялғуз тосалмайду.

Һөкүмәт хәлқниң әркин пикир баян қилишидин әнсириди

Радиомиз мухбири шисәнниң хәвәр қилишичә, чәтәлләрдә чиқидиған 'чоң пайдилиниш хәвәрлири' дегән еликтронлуқ гезитиниң саһиби ли хоңкуән әпәндиниң мулаһизә қилишичә, йеқинда хитайда хеге дегән киши ишлигән 'бир парчә һөр нандин келип чиққан қанлиқ дело' дегән қисқа видио филими интирнеттә наһайти кәң тарқалди. 'Чақнап туридиған қизил юлтуз 'дегән қисқа һәҗвий филимму наһайити кәң тарқалди. Бундақ қисқа филимләр һөкүмәтниң чоң филимлириниң абруйини сундурди, нәзәрийә асасини бикар қилди. Хәлқ филим ишләп интирнеттә тарқитидиған техникини игәлләп, әркин пикир баян қилишқа башлиғандин кейин, һөкүмәт буниңдин әнсириди. Хитай һөкүмити һазир өзиниң чәтәл ширкәтлири билән болған техника һәмкарлиқ мунасивитидин пайдилинп, хәлқниң әркин пикир баян қилишни наһайити устилиқ билән интернет арқилиқла җим-җит һалда тосуп қоймақчи болған.

Бейҗиң университетиниң сабиқ профессори, һазир әркин язғучи җявгобяв әпәндиниң баян қилишичә, хәлқ өзлири ишләватқан бундақ қисқа филим наһайити көп, һөкүмәт һазир йәнила мустәбитлик нәзәрий билән пикир йүргүзиватиду, бу ақмайду, әмәлийәттә һөкүмәт хәлқ өзлири ишләватқан қисқа филимләрни тосуп болалмайду, тосалисиму җазалап болалмайду, дегән. (Вәли)