ئۇيغۇر ئېلىدىكى ئىنتېرنېت تور بەتلىرى تېخىمۇ قاتتىق كونترول قىلىنماقتا
2007.01.26
خىتاي كومپارتىيە سېكرېتارى خۇ جىنتاۋنىڭ ئىنتېرنېت تور بېتىنى باشقۇرۇش ھەققىدە قىلغان سۆزى خەلقئارادا خېلى غۇلغۇلا قوزغىغان بولۇپ، ئانالىزچىلار "خۇ جىنتاۋنىڭ بۇ قېتىمقى يوليورۇقىدىن كېيىن، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ھەرقايسى ئۆلكىلەردە، بولۇپمۇ ئۇيغۇر ئېلىدە ئىنتېرنېتكە بولغان كونتروللۇقى تېخىمۇ كۈچىيىپ كېتىشى مۇمكىن" دەپ پەرز قىلماقتا.
رويتېرس ئاگېنتلىقىنىڭ چارشەنبە كۈنى بەرگەن خەۋىرىدە خۇ جىنتاۋنىڭ ئىنتېرنېت ھەققىدە قىلغان سۆزىگە باھا بېرىپ، "خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ بىر -دىن بىر مەقسىتى پۇقرالارنىڭ ئىنتېرنېت تور بېتىنى ئىشلىتىشتىكى ئەركىنلىكىنى كونترول قىلىش" دەپ كۆرسىتىلگەن.
ئامېرىكىدىكى خىتاي كۆپلىگەن خىتاي زىيالىلىرى خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئىنتېرنېتكە بولغان كونتروللۇقىنىڭ ئەزەلدىن ناھايىتى چىڭ بولۇپ كەلگەنلىكىنى، خۇ جىنتاۋ بۇ قېتىمقى سۆزىدىن كېيىن، پۇقرالارنىڭ بۇ جەھەتتىكى ئەركىنلىكى تېخىمۇ زور توسالغۇلارغا دۇچ كېلىدىغانلىقىنى ئوتتۇرىغا قويماقتا، ئۇلار يەنە "خىتاي ھۆكۈمىتى بۇندىن كېيىن ئاز سانلىق مىللەتلەر رايونىدىكى، بولۇپمۇ تىبەت ۋە ئۇيغۇر ئېلىدىكى ئىنتېرنېت تور بەتلىرىنى تېخىمۇ ئىلغار تېخنىك ۋە ئۇسۇللار ئارقىلىق كونترول قىلىشى مۇمكىن، شۇنداقلا بۇ ھەقتە ئالدى بىلەن چەتئەل تور بەتلىرىنى ئاساسى نىشان قىلىشى مۇمكىن" دەپ بىلدۈردى.
كۈزەتكۈچىلەرنىڭ بىلدۈرىشىچە، يېقىنقى يىللاردىن بۇيان، ئۇيغۇر ئېلىدىكى ئىنتېرنېت تور بەتلىرى ھەقىقەتەن ئىنتايىن قاتتىق كونترول قىلىنىپ كەلمەكتە ئىكەن. مەسىلەن ھازىر ئۇيغۇر ئېلىدىكى ھەر قانداق بىر تور بەتكە كىرمەكچى بولسا، باش بەتنىڭ ئۆزىدىلا "تور بېتىمىزنىڭ تۈزۈمىگە بويسۇنۇڭ، سۆز ھەرىكەتلىرىغىزگە دىققەت قىلىڭ، بىر -ئىككى ئېغىز گەپنى خاتا قىلىپ قويۇپ، قانۇنىي جازاغا تارتىلىپ قالماڭ" قاتارلىق ئاگاھلاندۇرۇشلار يېزىلغان.
مۇناسىۋەتلىك خەۋەرلەردىن مەلۇم بولىشىچە، يېقىنقى يىللاردىن بۇيان، خىتاي ھۆكۈمىتى مەيلى خىتاي ئۆلكىلىرىدە بولسۇن، ياكى ئۇيغۇر ئېلىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ئاز سانلىق مىللەتلەر رايونىدا بولسۇن، نۇرغۇن تور بەتلەرنى تاقىۋەتكەن. كانادادا تۇرۇشلۇق دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى مۇھەممەت توختى ئەپەندى ئۇيغۇر ئېلىدىكى تور بەتلەرنىڭ خىتاي ئۆلكىلىرىدىكىدىنمۇ قاتتىق كونترول قىلىنماقتا، ئۇيغۇر خەلقى ئەركىن پىكىر بايان قىلىش جەھەتتە خىتاي پۇقرالىرىغا قارىغاندا، تېخىمۇ بەك بىچارە ھالەتتە قالغان دەپ بىلدۈردى.
بۇ مۇناسىۋەت بىلەن ئۇيغۇر زىيالىيسى مۇھەممەت توختى ئەپەندى رادىئومىزنىڭ زىيارىتىنى قوبۇل قىلىپ، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇر ئېلىدىكى تور بەتلەرنى نەقەدەر قاتتىق كونترول قىلىۋاتقانلىقىنى ئوتتۇرىغا قويدى.
- خىتاي ھۆكۈمىتى ئىنتېرنېتكە بولغان كونتروللۇقنى تېخىمۇ بەك كۈچەيتىشكە باشلىدى
- تىبەتلىك ئايال يازغۇچى خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ بېسىمىغا دۇچ كەلمەكتە
- خەلق ئىچىدە ئۇچۇر-ئالاقە تەرەققى قىلغانسېرى خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ مەخپى نازارەت قىلىشى شۇنچە كۈچەيتىلمەكتە
- خەلق ئۆزى ئىشلەۋاتقان قىسقا فىلىملەرنى ھۆكۈمەت ئىنتېرنېت ئارقىلىق توسالمايدۇ
- خىتايدا زىيالىيلار ھۆكۈمەت مەجبۇرىي تاقىۋەتكەن تور بەتلىرىنى قايتىدىن ئېچىش ئۈچۈن ھەرىكەت قىلماقتا
- خەلقئارا كەچۈرۈم تەشكىلاتى ياخۇ ۋە گۇگۇل قاتارلىق شىركەتلەرنى قاتتىق ئەيىبلىدى
- ئامېرىكىدا لايىھىلىنىۋاتقان "پۈتۈن يەر شارىدا ئىنتېرنېت پىكىر ئەركىنلىكى قانۇنى" خەلقئارادا قوللاشقا ئېرىشتى
- خىتايدا ئىجرا قىلىنىشقا باشلىغان يېڭى "ئىنتېرنېت قانۇنى" ئۇيغۇرلارغا تېخىمۇ چوڭ تەھدىت بولغۇسى
- خىتاي ھۆكۈمىتى ئىنتېرنېت تور بەتلىرىنى تازىلاش ھەرىكىتىنى كۈچەيتمەكتە
- دۇنيا ئاخبارات ئەركىنلىك كۈنى ۋە خىتايدىكى ۋەزىيەت
كۆپ كۆرۈلگەن خەۋەرلەر
RFA
- رېژىسسور ئىكرام نۇرمەمەت تېررورلۇق بىلەن ئەيىبلىنىپ 6 يېرىم يىللىق كېسىۋېتىلگەن
- ئۇكرائىنادا «ئۇيغۇرلارنىڭ مۇستەملىكە قىلىنىشى ۋە ئۇكرائىنلارنىڭ تەقدىرى» دېگەن تېمىدا سۆھبەت ئېلىپ بېرىلغان
- يۇقىرى دەرىجىلىك ئەمەلدار شىرزات باۋۇدۇن جازا ئۆتەۋاتقان تۈرمىدە سىرلىق ھالدا جان ئۈزگەن
- ياۋروپا پارلامېنتى قارارنامە ماقۇللاپ خىتاي ھۆكۈمىتىدىن جازا لاگېرلىرىنى تاقاشنى تەلەپ قىلدى
- «خىتاي گۇلاگىدىن ھايات قېلىش» ناملىق كىتاب «ئالدىنقى فرونت ئەدەبىياتى مۇكاپاتى» غا ئېرىشتى