Iranning yadro pilani toqunush girdawigha mangdi

Yéqinda islam inqilabining 28 yilliqini xatiriligen iran islam jumhuriyiti, tarixining eng keskin dewrini bashtin ötküzüwatidu. Yadro pilanini eslige keltürüsh arqiliq, xelq'ara jama'etning qattiq tenqidige uchrighan iran, barghansiri gherb döletliri bilen bir toqunush girdawigha qarap yol almaqta.

Iranning yadro pilanigha qarshi tedbirler

Yéqinda xelq'ara atom énérgiye idarisi iran yadro mesilisini b d t bixeterlik kéngishige élip bérishni qarar qildi. Xelq'ara atom énérgiye idarisining mezkur qararini hetta yadro mesilside iranni qollap kelgen hindistan qatarliq döletlermu qollighan.

Xelq'ara jama'etni iranning yadro pilanini eslige keltürügenlikige qarshi qattiq tedbir qollinishqa chaqiriwatqan amérika hökümiti, b d t bixeterlik kéngishidin iran'gha qarita iqtisadiy imbargo yolgha qoyushini telep qilmaqta. Hetta bezi xewerlerge qarighanda, amérika mudapi'e minstirliqi alliqachan iran'gha qarita herbiy heriket élip bérish we hawa hujumi arqiliq iranning yadro merkizini yer bilen yeksan qilish üchün pilanlar teyyarlap bolghan.

Weziyet mushundaq jiddiylishiwatqan bir peytte, xitay hökümiti iran bilen chong bir néfit we teb'iy gaz kélishimi imzalash üchün teyyarlanmaqta. Amérika bir leshme agéntliqining xewer qilishiche, xitay bilen iran otturisida iranning yadaweran néfit meydanini tereqqi qildurush toghrisida mart éyida bir kélishim imzalinidiken.

Xitay hökümitining iran siyasiti

Yéqinda b d t bixeterlik kéngishining besh da'imiy ezasi hésablan'ghan, amérika, franisye, en'giliye, rusiye we xitay tashqi ishlar minstirlirining en'giliyining paytexti londunda ötküzülgen uchrishishida, xitay hökümiti gerche iran yadro mesilsining diplomatiye yoli arqiliq bir terep qilinishini tekitligen bolsimu, emma bu mesilining b d t bixeterlik kingishige élip bérilishini qobul qilghan idi. Hetta, xitay hökümiti xelq'ara atom énérgiye idarisining iran yadro mesilisini b d t bixeterlik kingishige élip bérishi toghrisidiki yéghinidimu iran'gha qarshi awaz bergen.

Xewerlerge qarighanda, xitay hökümiti iran mesilside ikki qirliq bir siyaset élip barmaqta. Yeni hem iran mesilside xelq'ara jama'et bilen birlikte méngish, hem iran bilen bolghan iqtisadiy munasiwetni kücheytip, bu munasiwettin téximu köp menpe'etlinish.

Énérgiyige teshna boluwatqan xitay

Iran mutexessisi afrasiyabning asiya waqti gézitide élan qilghan maqaliside bildürüshiche, xitayning iran yadro mesilsining diplomatiye yoli arqiliq bir terep qilinishigha köngül bölüwatqanliqining asasliq sewebi, iran we pars qoltughidin xitaygha kéliwatqan we xitayning iqtisadiy tereqqiyati üchün kéreklik bolghan néfit we teb'iy gazning tusqunluqqa uchrimasliqi iken. Chünki énérgiyige bolghan éhtiyaji künséri köpiyiwatqan xitayning peqet 30 künla yétidighan teyyar néfiti bar iken. Shunga xitay hökümiti mezkur rayondin kélidighan néfit ikisportining toxtap qilishidin qattiq endishe qilidiken.

Emma,xitay bir toqunushning aldini alalaydighan we yaki krizisni bir terep qilalaydighan siyasiy tesirge ige emes iken. Shunga ottura sherqtin import qiliwatqan néfitni kapaletke ige qilish üchün amérika bilen hemkarlishishqa mejbur bolidiken.

Xewerlerge qarighanda, gerche xitay hökümiti iran bilen iqtisadiy munasiwetlirini künsiri tereqqi qilduruwatqan bolsimu, emma amérika xitaygha bezi iqtisadiy menpe'etler teklip qilish we yawrupa döletlirige xitaygha qaratqan bezi cheklimilerni bikar qilishi üchün bésim ishlitish arqiliq, iran yadro mesilsi b d t bixeterlik kéngishide awazgha qoyulghanda, terepsiz meydanida turushqa razi qilishi mumkin iken. (Qanat)