Хитай маллири ирақ йәрлик маллириниң базирини касат қилмақта

• Мухбиримиз өмәрҗан тохтиниң бу һәқтики толуқ мәлумати
• Download story audio

Хитай маллири пүтүн дуняни қаплиғандәк, әрәб дөләтлириниң һәр қайси җайлирида йейилип ятмақта. Ираққа охшиған қол санаәт вә һүнәр ишлирида өз күчигә тайинишни бурундин өгинип кәлгән бир дөләттиму хитай маллири базар тепип, йәрлик малларниң базарлири касатлиққа йүз тутқанлиқи сәвәблик ирақлиқ қол санаәтчиләр, фабрикаторлар вә һүнәрвәнләр бу еқимға қарши наразилиқини билдүрмәктә икән.

Хитай маллири ирақ базарлирини қамалливалди

Ирақ телевизийиси буйил 20- феврал күни ирақлиқ язғучи иқтисадшунас һишам курди билән елип барған сөһбитини тарқатқан болуп, һишам курди хитай маллириниң ирақниң һәр қайси шәһәрлиридики хәлқ базарлирини игиливалғанлиқи вә хәлқниң әрзанлиқини көздә тутуп өзлириниң миллий йәрлик маллиридин йүз өрүп хитайниң сүпәтсиз, әмма әрзан маллириға йүзлиниши нәтиҗисидә, ирақлиқ һүнәрвәнләр, сода - санаәтчиләрниң базарлири касатлишип барғанлиқи һәққидә тохтилип мундақ деди: " ирақта саддам һүсәйин һакимийити йиқилғандин кейин, ирақ базарлири чәтәл маллириға пүтүнләй ечилип кәтти. Дуняниң һәр қайси җайлиридин, хусусән хитайдин кәлгән маллар ирақниң һәрқайси шәһәр, вилайәт, һәтта йезилириғичә йетип барди. Бу маллар ичидин хитайдин келидиғанлириниң нәрқи пәвқуладдә әрзан болғанлиқтин, пеқирлар тәбиқисини тәшкил қилидиған авам хәлқ пүтүн еһтияҗлирини хитайниң әрзан вә сүпәтсиз маллири арқилиқ тәмин етидиған болуп, йәрлик маллардин йүз өрүш дәриҗисигә йетип қалди. Чүнки хитайдин келидиған сүпәтсиз маллар ирақта ишләнгән йәрлик малларниң баһасидин үч яки төт һәссә әрзан иди."

Ирақ сода - санаәт менистирликиму чарисиз қалди

Һишам курди йәнә мундақ деди:"ирақ сода - санаәт министирлики ирақниң йәрлик маллириниң базири касатлашқанлиқ сәвәбтин санаәт вә һүнәр игилириниң ишсиз қалғанлиқи вә нурғунлириниң қәрзләргә кирип қалғанлиқини көздә тутуп, хитайдин келидиған малларниң алдини елишқа тиришқан болсиму, әпсуски униңға чарисиз қалған. Чүнки хитай маллирини ирақ базарлириға елип келидиғанлар кичик тиҗарәтчиләр билән қачақ ширкәтләр болғанлиқтин, уларни контрол қилиш иши асанға чүшмигән вә ахирида:" ирақтики хитай маллирини контрол астиға елиши мумкин әмәскән" дегән қанаәткә кәлди. Чүнки һазирқи ирақтики қалаймиқанчилиқ дәвридә базар ишлирини толуқ контрол астиға елиш ишиму асанға чүшмәйду.

Хитай маллиридин ирақлиқларниң һәммиси зарланмақта

Һишам курди йәнә мундақ диди:" ирақлиқларниң һәммиси хитай маллиридин зарланмақта. Уларниң һечбири бу сүпәтсиз вә өлчәмсиз малларни яхши көрмәйду. Ирақтики йәрлик санаәт вә һүнәр игилири базарлириниң касатлиққа йүз тутқанлиқи сәвәблик хитай маллирини көрмәйду. Истемалчилар хитай маллирини әрзан дәп алған болсиму, уларниң һаҗитини рава қилмиғанлиқи вә узунға қалмай, һәтта бәзилири өйгә әкилип болғичә бузулуп болғанлиқи сәвәблик хитай маллирини яхши көрмәйду. Әмди ундақта ирақлиқлар немә үчүн хитай маллириға йүзлинип кетиду? дегән соал туғулиду. Униңға мундақ җаваб беримиз: һәммигә мәлумки, ирақ хәлқиниң һазирқи әһвали һәр тәрәптин начар боливатиду. Иқтисадий җәһәттин техиму начар. Бу сәвәбтин хәлқ нәрқи әрзан нәрсигә қизиқиш нәтиҗисидә бундақ начар малларни чарисизлиқтин таллайду. Андин арқидин пушайман қилишиду. Бу әһвал ирақ хәлқиниң күндилик турмушида шундақ тәкрарлинип турмақта." (Өмәрҗан)