Xitay malliri iraq yerlik mallirining bazirini kasat qilmaqta

• Muxbirimiz ömerjan toxtining bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Xitay malliri pütün dunyani qaplighandek, ereb döletlirining her qaysi jaylirida yéyilip yatmaqta. Iraqqa oxshighan qol sana'et we hüner ishlirida öz küchige tayinishni burundin öginip kelgen bir dölettimu xitay malliri bazar tépip, yerlik mallarning bazarliri kasatliqqa yüz tutqanliqi seweblik iraqliq qol sana'etchiler, fabrikatorlar we hünerwenler bu éqimgha qarshi naraziliqini bildürmekte iken.

Xitay malliri iraq bazarlirini qamalliwaldi

Iraq téléwiziyisi buyil 20- féwral küni iraqliq yazghuchi iqtisadshunas hisham kurdi bilen élip barghan söhbitini tarqatqan bolup, hisham kurdi xitay mallirining iraqning her qaysi sheherliridiki xelq bazarlirini igiliwalghanliqi we xelqning erzanliqini közde tutup özlirining milliy yerlik malliridin yüz örüp xitayning süpetsiz, emma erzan mallirigha yüzlinishi netijiside, iraqliq hünerwenler, soda - sana'etchilerning bazarliri kasatliship barghanliqi heqqide toxtilip mundaq dédi: " iraqta saddam hüseyin hakimiyiti yiqilghandin kéyin, iraq bazarliri chet'el mallirigha pütünley échilip ketti. Dunyaning her qaysi jayliridin, xususen xitaydin kelgen mallar iraqning herqaysi sheher, wilayet, hetta yézilirighiche yétip bardi. Bu mallar ichidin xitaydin kélidighanlirining nerqi pewqul'adde erzan bolghanliqtin, péqirlar tebiqisini teshkil qilidighan awam xelq pütün éhtiyajlirini xitayning erzan we süpetsiz malliri arqiliq temin étidighan bolup, yerlik mallardin yüz örüsh derijisige yétip qaldi. Chünki xitaydin kélidighan süpetsiz mallar iraqta ishlen'gen yerlik mallarning bahasidin üch yaki töt hesse erzan idi."

Iraq soda - sana'et ménistirlikimu charisiz qaldi

Hisham kurdi yene mundaq dédi:"iraq soda - sana'et ministirliki iraqning yerlik mallirining baziri kasatlashqanliq sewebtin sana'et we hüner igilirining ishsiz qalghanliqi we nurghunlirining qerzlerge kirip qalghanliqini közde tutup, xitaydin kélidighan mallarning aldini élishqa tirishqan bolsimu, epsuski uninggha charisiz qalghan. Chünki xitay mallirini iraq bazarlirigha élip kélidighanlar kichik tijaretchiler bilen qachaq shirketler bolghanliqtin, ularni kontrol qilish ishi asan'gha chüshmigen we axirida:" iraqtiki xitay mallirini kontrol astigha élishi mumkin emesken" dégen qana'etke keldi. Chünki hazirqi iraqtiki qalaymiqanchiliq dewride bazar ishlirini toluq kontrol astigha élish ishimu asan'gha chüshmeydu.

Xitay malliridin iraqliqlarning hemmisi zarlanmaqta

Hisham kurdi yene mundaq didi:" iraqliqlarning hemmisi xitay malliridin zarlanmaqta. Ularning héchbiri bu süpetsiz we ölchemsiz mallarni yaxshi körmeydu. Iraqtiki yerlik sana'et we hüner igiliri bazarlirining kasatliqqa yüz tutqanliqi seweblik xitay mallirini körmeydu. Istémalchilar xitay mallirini erzan dep alghan bolsimu, ularning hajitini rawa qilmighanliqi we uzun'gha qalmay, hetta beziliri öyge ekilip bolghiche buzulup bolghanliqi seweblik xitay mallirini yaxshi körmeydu. Emdi undaqta iraqliqlar néme üchün xitay mallirigha yüzlinip kétidu? dégen so'al tughulidu. Uninggha mundaq jawab bérimiz: hemmige melumki, iraq xelqining hazirqi ehwali her tereptin nachar boliwatidu. Iqtisadiy jehettin téximu nachar. Bu sewebtin xelq nerqi erzan nersige qiziqish netijiside bundaq nachar mallarni charisizliqtin tallaydu. Andin arqidin pushayman qilishidu. Bu ehwal iraq xelqining kündilik turmushida shundaq tekrarlinip turmaqta." (Ömerjan)