Алий мәктәпни пүттүргән оқуғучиларниң хизмәт тепиши тәскә чүшмәктә


2006.07.20

Дүшәнбә күни шинхуа агентлиқиниң енглизчә бәргән хәвиридә көрситилишичә, пүтүн хитайда бу йил оқуш пүттүргән оқуғучиларниң ичидә хизмәт тапалиғанлири уларниң йеримиғиму йәтмәйдикән.

Алий мәктәп оқуғучилириниң өз алдиға игилик яритиш иқтдари төвән

Хәвәрдә мәктәп пүттүргән оқуғучиларниң хизмәт тепишиниң тәскә чүшишигә сәвәб болған амиллар конкрет чүшәндүрүлмигән болсиму, лекин 60% кә йеқин оқуғучи мәктәпләрдә дәрсликләрниң мувапиқ болмаслиқини хизмәт тепиш пурситигә тәсир көрсәткән дәп нарази болған. Биз бу мунасивәт билән хитайдики фудән университетиниң профессори шен диңлини зиярәт қилдуқ. У хитайдики хизмәт тепишниң тәсликигә сәвәб болған амиллар тоғрисида өз қарашлирини оттуриға қойди.

"Мениңчә алди билән хитайниң нопус сани бир қәдәр чоң. Хитайда 1 милярд 300 милйон нопус бар. Буниң билән бир вақитта, бизниң алий мәктәп оқуғучилиримизниң мәдәнийәт тонуши тәрәққий қилған ғәрб әллириниңкидин пәрқлиқ болиду. Биздә узун мәзгил ата-аниға тайинивелиш әһвали бир қәдәр еғир. Ата-аниларму балиларниң түрлүк ишлирини өз үстигә еливалиду һәтта уларниң хизмәт тепиш ишлириниму өзлириниң мәсулийити дәп қарайду. Йәнә бир сәвәб, хизмәткә болған тонуш мәсилиси. Бәзиләр хизмәт дегән немә? дегән аталғуниң мәнисини толуқ чүшәнмәйдию, униңдин зор үмидләрни күтивалиду. Әмәлийәттә җәмийәттә уларға берилидиған түрлүк хизмәтләр бар. Әмма улар бундақ хизмәтләрни 'хизмәт' дәп қаримайду. Уларниң нәзиридә мааши юқири болған хизмәтләрла 'хизмәт' һесаблиниду. Буниңдин башқа бизниң җәмийитимизниң йәнә бир мәдәнийәт нуқтисидин елип ейтқанда, алий мәктәп оқуғучилириниң өз алдиға игилик яритиш иқтдари төвән болиду".

Оқуғучилар билим даирисиини кеңәйтиши керәк

Профессор шен диңли йоқарқи амилларниң оқуғучиларниң техиму кәң даиридә хизмәт тепишиға тәсир көрстиватқан асаслиқ сәвәбләр икәнликини билдүрди. У йәнә, оқуғучиларниң мәктәптә алған дәрсликлири билән хизмәт еһтияҗи оттурисидики мунасивәттә тохтилип, һазир хитайниң маарип саһәсидә, алий мәктәп дәрсликлири хизмәт еһтияҗиға асасән түзүлүши керәкму яки дөләт үчүн " идеолог вә қурғучи" тәрбийләшни нишан қилиш керәкму? дегән мәсилидә охшимиған қарашлар мәвҗут икәнликини билдүрди:

" Мениңчә буниңда охшимиған қарашлар бар. Алий мәктәптә үгәнгәнлириңиз һаятиңизниң 40-50% ини тәшкил қилиду. Қалған 50-60% ни җәмийәт билимлиридин үгинисиз. Шуңа оқуғучилар пәқәт мәктәп дәрсликлиригила тайинивалмастин, өзлири техиму кәң даиридики китапларни оқуп, билим даирисиини кеңәйтиши керәк".

Орунлар уйғур оқуғучиларни ишқа елишни халап кәтмәйду

Хәвәрдә көрситилишичә йәнә, хитайниң компартийә яшлар иттипақи мәркизи комитети вә бейҗиң университетиниң хитайдики 100 алий мәктәптики 6000 нәпәр оқуш пүттүргән оқуғучи үстидин елип барған бир тәкшүрүшигә асасланғанда, алий мәктәпни пүттүргән оқуғучиларниң 40% тин көпи мунасивәт йоли арқилиқ хизмәт тапидикән. Бу әһвал уйғур елидиму бир қәдәр еғир болуп, һәтта хизмәт орунлирини сатидиған әһвалларму бар икән. Илгири радиомизға учур бәргән бәзи оқуғучилар, улар алий мәктәпни пүттүрүп бир қисим йәрлик һөкүмәт орунлириға иш тепиш үчүн барғинида, һөкүмәт әмәлдарлириниң бу хизмәт үчүн нәччә он миң йүәндин һәтта 100 миң йүәнгичә баһа қойғанлиқини мәлум қилған.

Буниңдин башқа йәнә, һазир уйғур елидә миллий оқуғучиларниң хизмәт тепиши хитайларға қариғанда техиму тәскә тохтайдиғанлиқи һәққидики наразилиқларму аз әмәс. Радиомизға бу һәқтә мәлумат бәргән бир алий мәктәп оқуғучиси уйғур елидики һөкүмәт органлиридин тартип кархана орунларғичә уйғур оқуғучиларни ишқа елишни халап кәтмәйдиғанлиқини билдүрди.

Униң ейтишичә, бу йил пүтүн аптоном район бойичә мәмурий идарә-органлардики хизмәткә 2000 нәччә сан берилгән. Әмма буларниң арисида барлиқ аз санлиқ милләтләргә берилгән сан аран 300 әтрапида икән. Шу сәвәбтин миллий оқуғучиларда милләт чәклимиси қоюлмиған бирәр санни нурғун киши талишип қалидиған әһваллар көп көрүлидикән. Бу оқуғучиниң ейтишичә, бу йил оқуш пүттүргән оқуғучиларниң хизмәт тепиш әһвалиниң тәс болушиға қарап, төвән йиллиқтики оқуғучилар һазирдин тартипла ғәм қилишқа башлиған. (Пәридә)

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.