Maykél sheridanning Uyghurlar toghrisidiki ziyaret xatirisining torlardiki inkasi

• Muxbirimiz ömer qanatning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Maykél sheridanning " sandéy taymiz" yeni yekshenbe waqit gézitide Uyghurlar we xitay hökümitining Uyghurlargha qaratqan siyasiti heqqide élan qilghan maqalisi üstide mezkur gézitning tor bétide élip bérilghan munazire asasen gézitning en'giliye, amérika, kanada, franisye, awstraliye, hindistan we malaysiye qatarliq döletlerdiki oqughuchiliri bilen xitay ichi we sirtida yashawatqan xitaylar arisida élip bérilghan.

Xitaylarning maykél sheridanning maqalisige qaratqan tenqidliri

Munaziride asasen yekshenbe waqit gézitining amérika, yawrupa we asiyadiki keng oqughuchiliri xitay ichi we sirtidiki xitaylarning maykél sheridanning maqalisige qaratqan tenqidlirige hemde xitay hökümitining Uyghurlargha qaratqan siyasitini qollighan bayanlirigha jawab qayturghan.

Munazirining eng qiziqarliq teripi deslepte, Uyghurlargha qarshi meydanda ching turup, xitay hökümitining Uyghurlargha qaratqan siyasitini pütünley qollighan munazirige qatnashqan xitaylarning her qaysi döletlerdin munazirige qatnashqan gézit oqoghuchilirining ularning köz qarashlirini ret qilip, Uyghurlarni qollap-quwetlishi netijiside teleppuzini yumshatqanliqidur.

Dunya Uyghur qurultiyining bayanatchisi dilshat rishitning bildürüshiche, maykél sheridanning maqalisi üstide élip bérilghan munazire Uyghur mesilisining xelq'ara bir mesilige aylan'ghanliqining hemde xelq'ara jama'etning Uyghurlar mesilisige qanchilik köngül bölüwatqanliqining janliq ispati hésablinidiken.

"Uyghurlar özlirining wetinide ularning bayliqlirini bulang -talang qiliwatqanlargha qarshi küresh qliwatidu"

Béyjingdin munazire qatniship, Uyghurlarni térrorchi dep körsitishke tirishqan hemde xitay hökümitining nöwette Uyghurlargha qaratqan siyasitini qollap, Uyghur élining ezeldin béri xitayning ayrilmas bir qisimi ikenlikini ilgiri sürgen yéng yang isimlik xitaygha, amérika, kanada, en'gliye qatarliq döletlerdin jawab qayturulghan bolup, amérikining wélin'gton shehiride yashaydighan jim isimlik amérikiliqning jawabi déqqitimizni tartti.

Jim, yang yangning küz qarashlirini ret qilip mundaq deydu ": londundiki partlitish heriketlirini élip barghanlarni térrorchi déyishke bolidu. Uyghurlar londonda özlirini partlatqan exmeqlerge oxshash xiyali bir düshmen'ge emes, özlirining wetinide ulargha zulum séliwatqan, ularning bayliqlirini bulang -talang qiliwatqan kommonistlargha qarshi küresh qliwatidu."

Munazirige en'giliyidin qatnashqan sam géls isimlik bir én'giliz, yéng yangning shinjang ezeldin béri xitayning ayrilmas bir qisimi dégen köz qarishini ret qilip, eger siz hazirghiche shinjangning némini ipadileydighanliqini we bu tupraqning 1949‏- yili xitay kommunistliri teripidin ishghal qilin'ghanliqini bilelmigen bolsingiz, wikipidi'aning xitayche shinjang babigha qarang, dégen.

Chet'elliklerning, yang yangning Uyghurlar heqqidiki köz qarashlirini pütünley ret qilishi, munazirige shangxeydin qatnashqan we özini ket mimi dep tonushturghan xitayning teleppuzini yumshitishigha seweb bolghan. U maykél sheridanning maqaliside Uyghurlar heqqide otturigha qoyulghan mesililer üstide toxtilip mundaq deydu ": mining siyasettin anchila xewirim yoq. Lékin men bir xitay we maqalide yézilghanlarning hemmisige ishinelmeymen. Yézilghanlarning bir qisimi toghra bolushi mumkin deymen. "

Bir xitay: "tyen'enménde qanchilik oqughuchi eskerler teripidin öltürüldi?"

Shangxeydin munazirige qatnashqan xitaygha, amérikining kaliforniye shtatining orinda shehiridin maykél isimlik bir amérikiliq jawab bergen. U mundaq deydu: " maykél sheridanning shinjangda yüz bériwatqan weqeler heqqide éytqanliri toghra . U ri'alliqni eks ettürgen. Xelq'ara kechürüm teshkilati Uyghur siyasiy pa'aliyetchilerning sotlanmay, öltürülüwatqanliqini jezimleshtürgen. Nurghunlighan kishiler peqet merkizi hökümetningkige oxshimighan köz qarash bayan qilghanliqi üchünla qolgha élinmaqta. Tinchliq bilen öz pikrini bayan qilghan kishilerni öltürüsh uyaqta tursun , tutushmu xata. Bigunah Uyghurlarni ölüm jazasigha höküm qilghan we bu hökümni ijra qilghanlar bundaq bir jinayet sadir qilghanliqi üchün, choqum jawabkarliqqa tartilishi kérek."

Chet'elliklerning xitay hökümitining Uyghurlargha qaratqan siyasitini qattiq tenqid qilishi, axirida xitay ichidin munazirige qatnashqan bezi xitaylarning tigh uchini béyjing hökümitige qaritishigha seweb bolghan. Béyjingdin munazirige qatnashqan den shen isimlik xitay, "tyen'enmin xitay hökümiti heqqide bilishke tégishlik barliq heqiqetni ashkarilap béridu. U tyen'enménde qanchilik oqughuchi eskerler teripidin öltürüldi?" dep sorash arqiliq, öz xelqighe rehimsizlik bilen mu'amile qilghan xitay hökümitining, Uyghurlargha héchqandaq rehim qilmaydighanliqini ipadileshke tirishqan. (Ömer qanat)