Хитайниң канада мәһсулатлириға болған тәлипи ашти
2007.12.28
Канада билән хитай оттурисидики сиясий ихтилаплар барғансери өткүрлишип барған болсиму,лекин бу йилниң дәсләпки айлирида канаданиң хитайға қилған експортида ешиш көрүлди. Хитайниң олимпик мусабиқиси һарписида канаданиң метал, нефит, хемийилик боюмлири вә йеза игилик мәһсулатлириға болған тәлипи һәссиләп ашти.
Канада статистика идарисиниң йеқинда елан қилған доклатиға қариғанда, канаданиң бу йилниң алдинқи йеримидики хитайға қилған експорти импортқа қариғанда икки һәссә ашқан йәни бу йилниң алдинқи 6 ейида канаданиң хитайға қилған експорти өткән йилниң охшаш мәзгилдикидин %43 көпийип, санаәтләшкән 7 ғәрб дөлити ичидә 1 - орунға өткән. Шуниң билән биргә, хитайниң канадаға қилған експортиниң соммиси болса %17 ла көпәйгән. Експорттики бу тиз ешиш билән хитай японийигә охшашла канаданиң үчинчи чоң сада базириға айланған.
Канада : хитайниң канада тәбиий байлиқлириға еһтияҗи бар
Канада статистика идарисиниң доклатида ашкарилишичә, канаданиң хитайға қилған експортиниң соммиси 2002 - йили 4 милярд доллар болған болса, 2006 - йилиға кәлгәндә, 8 милярд долларға йүксәлгән. Доклатта әскәртилишичә, канада експортидики бу ешиш хитайниң канаданиң тәбиий байлиқлириға болған тәлипиниң ешип бериши билән мунасивәтлик икән. Йәни бейҗиң олимпик мусабиқисиниң һарписидики хитайда порт, көврүк вә тәнтәрбийә залиға охшаш чоң типтики аммиви әслиһәләрниң көпләп селиниши билән униң метал вә хемийилик буюмларға болған тәлипи һәссиләп ашқан.
Униң үстигә дуня базирида тәбий байлиқлар баһасиниң тиз сүрәттә өрлишиму канаданиң хитайға қилған експорт соммисиниң ешишидики сәвәбләрниң йәнә бири болған. Хитайниң 2007 - йилиниң алдинқи йеримидики канададин қилған метал импорти өткән йилниң охшаш мәзгилигә қариғанда %70 көпәйгән. Канада - хитай оттурисидики содиниң көрүнәрлик дәриҗидә ешиши икки дөләт оттурисидики сиясий вә дипломатик мунасивәтләрдики йерикликкә тәтүр танасип болған.
Һүсәйин җелилниң һоқуқлириниң рәт қилиниши билән канада - хитай мунасивәтлири бузулди
Степһен һарпер 2006 - йилиниң башлирида һакимийәт бешиға кәлгәндин бери, канада билән хитай оттурисидики сиясий вә дипломатийә саһәлиридики тоқунуш барғансери өткүрләшкәниди. Канада һөкүмитиниң хитайниң канададики җасуслуқ паалийәтлири вә униң кишилик һоқуқни еғир дәпсәндә қилиш қилмишлирини қаттиқ тәнқит қилиши билән башланған бу зиддийәт канада пуқраси уйғур һүсәйин җелилниң һоқуқлириниң хитай даирилири тәрипидин рәт қилиниши билән юқири пәллигә чиққан иди.
Канада һөкүмитиниң алдинқи айда тибәтниң сүргүндики даһиси далай ламани дөләт рәһбири сүпитидә күтивелиши болса хитайниң сәври қачисини толдурғаниди. Буниң нәтиҗисидә хитай даирилири икки дөләт оттурисидики истратегийилик хизмәт гурупписиниң йиғинини өз алдиға әмәлдин қалдурған.
Мунасивәттики начарлиқ үчүн йәнә бир бәлгә
Хитай - канада мунасивәтлириниң яманлашқанлиқиниң йәнә бир бәлгиси болса, хитай даирилириниң алдинқи айда бейҗиңға зиярәткә барған канаданиң муавин ташқи ишлар министири леонард едвардс билән көрүшүшни рәт қилғанлиқи болди.
Бу министир бейҗиңда 3 күн турған болсиму, һечқандақ хитай әмәлдари билән көрүшүш пурсити тапалмай канадаға қуруқ қол қайтқаниди.Хитай даирилири канада - хитай оттурисидики һәрқандақ соғуқлуқниң икки дөләт оттурисидики сода - тиҗарәт мунасивәтлиригә еғир зиян йәткүзидиғанлиқи һәққидә канадаға изчил тәһдит қилип кәлгәниди.
Енергийигә болған еһтияҗ хитайни алдиритиду
Канада статистика идарисиниң әскәртишичә,хитай йәнә канаданиң нефит експорт қилидиған иккинчи чоң базириға айланған. Хитай бу йилниң алдинқи алтә ейида канададин 150 милйон долларлиқ нефит сетивалған.
Канадалиқ мутәхәссисләрниң тәһлиллиригә қариғанда, хитай иқтисадиниң ешип бериши билән униң енергийигә болған иштиһаси барғансери йоғиниған вә униң нефиткә болған тәлипи күндин-күнгә көпәйгән. Уларниң әскәртишичә, хитайда енергийә йетишмәслик һадисиси йәнә 35 йил әтрапида давам қилидикән.
Икки дөләт содисидики қизил рәқәм йәнила юқири
2006 - Йилида канада билән хитай оттурисидики омуми сода 42 милярд доллар болуп, содидики тәтүр баланис 26 милярд 800 миң долларға йәткәниди. Канаданиң омуми експортиниң %80 ни америкиға қилған експорт игиләйду. Канада билән америка оттурисидики йиллиқ омуми сода соммиси 500 милярд доллардин ашиду. Шуңа америка канаданиң әң чоң сода шерики һесаблиниду. явропа бирлики болса канаданиң америкидин қалса иккинчи чоң сода шерики һесаблиниду.
Йеқинқи айлардин бери америка иқтисадида көрүлгән астилаш һадисиси вә канада доллири қиммитиниң тиз өрлиши нәтиҗисидә америка билән канада оттурисидики содида бир аз азийиш көрүлди. Гәрчә бу йилниң алдинқи йеримида канаданиң хитайға қилған експорт соммисида ешиш көрүлгән болсиму, лекин бу рәқәм хитайниң канадаға қилған омуми експортиға қариғанда йәнила төвән һесаблиниду. Йәни канада хитай оттурисидики канадаға пайдисиз сода қизил рәқәм барғансери йоғиниди. (Камил турсун)
Мунасивәтлик мақалилар
- Канада һөкүмити бихәтәрлик тәкшүрүш қанун лайиһиси түзмәкчи
- Хитай америка малийә министирликиниң өз пулиниң алмаштуруш қиммитини контрол қиливатқан дөләтләр тизимликидин чүшүп қалди
- " Вал - март сизгә хитайдин елип кәлгән роджистива"
- Канадада уйғурлар сүкүттә туруп кишилик һоқуқ күнини хатирилиди
- Ахбарат әркинлики вә хәлқара олимпик комитети
- Шәрқий җәнубий асия дөләтлири һәмкарлиқ тәшкилатидики 10 дөләт буниңдин кейин ортақ қанун вә өлчәм иҗра қилиду
- Бир милярд йүән хиянәт қилған хитайлар канада сотида
- Канада баш министири степһен харпәр далай лама билән рәсмий көрүшиду
- "Хитайниң мувәппәқийитиниң һулиға дәз кәтти" намлиқ мақалә һәққидә
- Америка - хитай сода талаш - тартишлири давамлашмақта
- Хитай талибанларни һәрби қорал-ярақ билән тәминлимәктә
- Хитай көчмәнлири канадада сиясий партийә қурди