Yer sharining kilimatidiki binormal illish qandaq balayi apetlerni élip kélishi mumkin?

• Muxbirimiz gülchéhrening bu heqtiki melumati
• Download story audio

Yer shari kélimatida omumyüzlük halda, hawa témpératurisining barghanche yuqiri kötürülüp, baldur illish haletlirining köriliwatqanliqi nöwette pütün dunyaning asasliq diqqet nuqtisigha aylandi.

Qiyaslar

Yéqinda dunya tebi'et hemde muhit fondi xelq'ara jem'iyetke "yer shari xaraktérlik illish xuddi yer sharigha ornitilghan bomba" dep élan qildi. Bu fondining yer shari kilimati heqqidiki tetqiqat doklatida körsitilishiche yer sharining témpératursi 2026 - yiligha barghanda ottura hésab bilen ikki sélsiye giradus yuqiri bolishi mumkin iken.

Kishiler belkim bu ikki sélsiye giradus pütün dunya iqlimi hemde tebi'et muhiti janliqlar yeni yer sharidiki pütün hayatliq üchün qanchilik zor perqlerni élip kélidighanliqini qiyas qilalmasliqi mumkin. Emma mutexessislerning bildürüshiche eger yer shari témpératurisi ikkki giradus örligende shimaliy muz okyanning hawa témpératurisi 3.2Sélsiye gradustin 6.6 Sélsiye gradusqiche yuqiri örleydiken.

Insanlar kelgüsi yüz yilda bahar peslini hazirqidin texminen bir ay burun kütüwalidiken. Yer shari kilimatidiki binormal illishi bilen muzluqlar shiddet bilen érip déngiz yüzining barghanche kötürülüshi bilen quruqluqlarni bara - bara yutup kétidiken. Bu pütün yer sharining normal kilimatigha jiddi tesir körsitip insanlar tosushqa qurbi yetmeydighan qorqunuchluq tebiy apetler kélip chiqidiken hemde buning bilen yüz béridighan janliqlarning qirilish apetlirini qiyas qilish tes iken.

Yer shari xaraktérlik illishni néme keltürüp chiqardi?

Undaqta yer shari xaraktérlik illishni néme keltürüp chiqardi? nöwette yer shari kilimatini teqiq qiliwatqan köp sandiki mutexessisler birdek "yer shari xaraktérlik illish insanlar sana'etleshken jem'iyetke qedem qoyghandin bashlandi, yer yüzidin atmosféragha qoyup bériliwatqan karbon töt oksidi miqdarining shiddet bilen köpiyishi sewebidin yer shari xaraktérlik hawa illish kélip chiqmaqta" dégen yekün'ge keldi.Mutexessisler deyduki nöwette atmosféragha qoyup bériliwatqan karbon töt oksidi miqdari 19 esirning aldidikidin ikki hesse yuqiri iken. Shunga ular pütün dunyadiki her qaysi döletlerning jiddi tedbir élip hawagha qoyup bérilidighan karbon töt oksidi miqdarini azaytish üchün herket qilishqa chaqirmaqta.

Yer sharining binormal illishi qandaq balayi apetlerni élip kélishi mumkin?

Xelq'ara tebi'et we muhit fondining doklatida tekitlinishiche, yer shari hawa témpératurisining dawamliq yuqiri kötirilishining muzluqlargha körsitidighan tesiri hemmidin zor bolup, mushu esirning axirighiche texminen3milyart insanning öy zéminni su astida qalidiken.Déngiz okyan suliri yer asti tatliq sulirigha singip insanlar ishliteleydighan su menbesi shiddetlik buzghunchiliqqa uchraydiken. Buning bilen zenjirsiman apetler kélip chiqidu elwette.

Hawaning adettin tashqiri hemde baldur illishi bilen her xil késellik mkroblirining köpiyish sür'iti tézlep pütün dunya miqyasida yuqumluq késellikler yamraydiken. Pasha chiwin'ge oxshash ziyandashlarning köpiyishimu tebi'et hemde insanlargha türlük apetlerni élip kélidiken.

Hawa témpératurisining yuqiri bolishi yene aldi bilen déngiz quruqluqtiki köllerni pargha aylandurup, yer yüzidiki tebiy yaylaqlarni köydürüp yaylaqning chékinishni keltürüp chiqiridiken. Buning bilen ékologiyige tesewwur qilghusiz chong buzulushqa yüzlinidiken.

Nöwette pütün dunyada körülüwatqan binormal iqlim özgirishliri hemde tebiy apetler buning aldinqi belgiliri iken.

Insanlar buningdin kélip chiqidighan apetlerning aldini élish üchün néme qilalaydu?

Dunya tebi'et, muhit fondi dunyagha " insanlar kélimatning élip kéliwatqan tesirlirige taqabil turush üchün des turushi kérek,muhimi hergizmu ümidsizlenmeslik lazim, ishinimizki insanlar ortaq herket qilip kelgüsi kélip chiqidighan apetlerni eng töwenki derijige chüshüreleydu. Mesilen buning üchün yadro éléktir istansilirining ornigha su, shamal we yaki tebiy gazliq éléktir istansilirini qurushqa oxshash usullar arqiliq karbon töt oksidining qoyup bérilishini kémeytkili bolidu." Dep chaqiriq qilmaqta.(Gülchéhre)