تارىم دەرياسىنىڭ تۆۋەن ئېقىمىدىكى يەرلىك دېھقانلارنىڭ باي بولالماسلىق سەۋەبى نېمە؟


2006.02.06
CHINA-XINJIANG-COTTON-15.jpg
1998-يىلى 11-نويابىر كۈنى بىر ئايال پاختىزارلىقتا پاختا تەرمەكتە. ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇش ئارمىيىسىنىڭ كۆپلەپ بوز يەر ئېچىشى ۋە سۇنى ئالدى بىلەن ئىشلىتىش ھوقۇقى، تارىم دەرياسىنىڭ تۆۋەن ئېقىمىنى قۇرۇپ كېتىش خەۋىپىگە ئېلىپ كەلمەكتە. AFP

تارىم دەرياسى يېقىنقى 10 يىلدىن بېرى ناھايىتى ئېغىر بۇزغۇنچىلىققا ئۇچراۋاتقان بولۇپ، تارىم دەرياسى ئەتراپىدا قالايمىقان يەر ئېچىش ھەرىكەتلىرىنىڭ ھەددىدىن زىيادە بولۇپ كەتكەنلىكى، دەريانىڭ باش ھەم غول ئېقىنلىرىنى ئىگىلىۋالغان بىڭتۇەنلەرنىڭ سۇنى ھەددى ھېسابسىز ئىشلىتىپ تۆۋەنگە سۇ يېتىشمەسلىكى قاتارلىق مەسىلىلەر بۇنىڭغا سەۋەبچى بولماقتا.

تارىم دەرياسى ئۆز باغرىدا يەتتە مىليوندىن كۆپرەك خەلقنى بېقىپ كەلگەن، ئەمما يەر ئېچىش بورىنى بىلەن كەلگەن يەنە قانچىلىك كۆپ نوپۇسنىڭ بۇ ئانا دەريانىڭ شەربىتىدىن بەھرىمان بولۇۋاتقانلىقى نامەلۇم.

بىڭتۇەن: بىز سۇغا بەكرەك ئېھتىياجلىق

بىز سۇ بېشىنى ئىگىلىگەن خىتاي ئىشلەپچىقىرىش قۇرۇلۇش ئارمىيىسى 1 - دېۋىزىيىسىنىڭ پولكلىرىدىن 6 - پولكنىڭ سۇ كادىرىنى زىيارەت قىلغىنىمىزدا، ئۇ دېۋىزىيىلەرنىڭ ھەقىقەتەن سۇنى مونوپول قىلىۋالغانلىقىنى ئېتراپ قىلىپ "بىز سۇغا بەكرەك ئېھتىياجلىق چۈنكى بىز سۇغا كۆپرەك تايىنىدىغان ئىقتىسادىي زىرائەتلەرنى تېرىيمىز. ھازىر سۇ مەسىلىسىدە يەرلىك بىلەن مەنپەئەت جەھەتتە شۇنداق توقۇنۇش بار. ئەگەر بىز سۇنى توسىمىساق بىزگە سۇ يەتمەيدۇ، سۇنى كۆپ ئىشلەتسەك يەرلىككە سۇ يوق بولۇۋاتىدۇ، بۇ مەسىلىنى قانداق ھەل قىلىشنى مەنمۇ بىلمەيمەن، بەلكىم ھۆكۈمەت سىياسەتتە تەڭشەپ ھەل قىلسا بولامدىكىن" دېگەن ئىدى.

يەرلىك ئۇيغۇر خەلقىدىن ئىگىلىشىمىزچە، ئۇلار "نەدە سۇ بولسا شۇ يەردە بىڭتۇەن بار، ئەلۋەتتە سۇ بار يەردە پۇل بار ئەمەسمۇ "دېيىشىدىكەن. مەلۇم بولغاندەك خىتاي ئىشلەپچىقىرىش قۇرۇلۇش ئارمىيىسى پولكلىرى ئۇيغۇر ئېلىنىڭ چوڭ دەريا ئېقىملىرىنىڭ سۇ بېشى، كۆللەرنىڭ ئەتراپىغا ئوخشاش سۇ ئەلۋەك جايلارنى ئاساس قىلىپ ئورۇنلاشقان. مانا مۇشۇ سەۋەبتىن دىۋىزىيە دېھقانلىرى بىلەن يەرلىك دېھقانلارنىڭ يىللىق كىرىمىدىمۇ زور پەرقلەر بار ئىكەن.

كىرىم پەرقىنىڭ سەۋەبلىرى

ئۆتكەن يىلى خىتاي ھۆكۈمىتى دىۋىزىيە دېھقانلىرىنىڭ كىرىمىنىڭ 11 مىڭ يۈئەندىن ئاشقانلىقىنى ئېلان قىلغان ئىدى. ئەمەلىيەتتىمۇ 6 - پولكنىڭ سۇ كادىرىنىڭ ئىپادىلىشىچە، دېۋىزىيىدىكى دېھقانلارنىڭ كىرىمى ئون بەش مىڭ يۈئەنگە بارىدىكەن.

ئۇنداقتا سۇغا زار بولىۋاتقان يەرلىك دېھقانلارنىڭ ئەھۋالىچۇ ؟ تارىم دەرياسىنىڭ ئېكولوگىيىلىك ئۆزگىرىشلىرى ئۇلارنىڭ دېھقانچىلىقىغا، كىرىمىگە تەسىر كۆرسەتتىمۇ ؟ ئۇيغۇر دېھقانلىرىنىڭ دېۋىزىيە دېھقانلىرى بىلەن بولغان كىرىم پەرقى قانچىلىك ؟

زىيارىتىمىزنى قوبۇل قىلغان بىر ئۇيغۇر ئۆز يېزىسىنىڭ بىڭتۇەندىن 250 كىلومېتىر يىراقلىقتا ئىكەنلىكىنى، بۇ ئارىدا دەريادا 23 يەردە توساق بارلىقىنى، سۇنىڭ شۇ توساقلاردىن ئۆتكەندىن كېيىن ئاندىن ئۆز يېزىسىغا كېلىدىغانلىقىنى، بۇ توساقلارنىڭ كۆپىنچىسىنىڭ بىڭتۇەننىڭ ئىكەنلىكىنى، يەرلىك دېھقانلارنىڭ بۇنىڭغا ئىلاجىسىز ئىكەنلىكىنى ئېيتتى. ئۇ يەنە يەرلىك دېھقانلارنىڭ كىرىمىنىڭ تۆۋەنلىكىنى، بىڭتۇەننىڭ دېھقانچىلىقنى زامانىۋى ماشىنىلار ئارقىلىق قىلىدىغانلىقىنى، ھۆكۈمەتنىڭ ئۇلارنى كۆپلەپ قوللايدىغانلىقىنى، سۇنىڭ ھەم ئالدى بىلەن شۇلار تەرىپىدىن ئىشلىتىلىدىغانلىقىنى، بۇلارنىڭ يەرلىك خەلق بىلەن بىڭتۇەن ئوتتۇرىسىدىكى كىرىم پەرقىنىڭ زور بولۇشىدىكى ئاساسلىق سەۋەب ئىكەنلىكىنى ئوتتۇرىغا قويدى. (گۈلچېھرە)

پىكىر قوشۇڭ

رادىئونىڭ ئىشلىتىش شەرتلىرىگە ئاساسەن، پىكىرلىرىڭىز تەكشۈرگۈچىلەر تەرىپىدىن تەستىقلىنىشى ۋە مۇۋاپىق دەرىجىدە تەھرىرلىنىشى تۈپەيلى، تور بەتتە دەرھال پەيدا بولمايدۇ. سىز قالدۇرغان مەزمۇنغا ئەركىن ئاسىيا رادىئوسى جاۋابكار بولمايدۇ. باشقىلارنىڭ كۆز قارىشى ۋە ھەقىقەتكە ھۆرمەت قىلىشىڭىزنى سورايمىز.