Xitay kishilik hoquq xatirisini aqlighan shinxwa agéntliqi insanperwerlerning tenqidige uchridi


2004.12.13

12 - Ayning 10 - küni dunya kishilik hoquq küni . Xitay merkizi téléwiziye istansisining xewirige qarighanda, b d t kishilik hoquq komitétining ali komisari , 2005 - yili 1 - ayning axirliri we 2 - ayning bashliri xitayni üz ichige alghan bezi asiya ellirini ziyaret qilidu.

Xitayning neziride yaxshilandi

Jüme küni dunya kishilik hoquq küni munasiwiti bilen xitay hökümitining axbarat orgini shinxwa agéntliqi bash maqale élan qilip, xitayning 2004 - yili qolgha keltürgen kishilik hoquq sahesidiki netijilirini maxtidi. Shinxwa axbarat agéntliqining ilgiri sürüshiche, 2004 - yili xitay hökümitining kishilik hoquqni asasi qanun'gha kirgüzgen tunji yili bolup, xitay hökümiti bu bir yil ichide kishilik hoquqni qoghdash we uninggha kapaletlik qilish jehette zor tedbirlerni alghan.

Shinxwa axbarat agéntliqining bash maqalisidiki xitay hökümiti kishilik hoquqni yaxshilash yolida alghan chare - tedbirler, eydiz wirosi yuqturuwalghan kishilerni dölet xizmetchilikige qobul qilish jehettiki cheklimining bikar qilin'ghanliqi, dihqanlarning qerzini keyni sürüshni cheklep, dihqanchiliq béjini kémeytish yolidiki chare - tedbirlerni öz ichige alghan.

Eng nazuk mesililerning biri - siyasiy mesile

Amma közetküchilerning qarishiche, xitayda kishiler eng ihtiyaj boliwatqan mesile puqralarning siyasi hoquqi bolsimu biraq, shinxwa axbarat agéntliqi bu mesililerni tilgha élishtin özini qachurghan.

Xitay kompartiyisining sabiq bash sékritari xu yawbangning yardemchilirining biri bolghan lin ependi bu heqte toxtulup, "siyasi hoquq mesilisi chong quruqluqtiki tilgha élish cheklen'gen mesile. Chünki siyasi hoquq digenlik hemme adem özining öxshimighan pikirini otturigha qoyalaydu digenlikdur. Bundaq kétiwerse falun'gong mesilisi bolamdu yaki bashqa mesililer bolamdu, ish qilip hemmisi hamini otturigha chiqidu." Dep körsetti.

Kishilik hoquq organliri xitayni eyblimekte

Shinxwa axbarat agéntliqi, xitayning kishilik hoquq sahesidiki netijilirini maxtighan bolsimu biraq, xelq'ara kishilik hoquq organliri Uyghur, tibet qatarliq milletlerning hoquqi buzghunchiliqqa uchrawatqanliqini agahlandurmaqta.

Xitayning emeliyiti özi qol qoyghan ehdinamini depsende qilmaqta

Shinxwa axbarat agéntliqi, xitay kishilik hoquq xatirisining 2004 -yildiki tereqqiyat ehwali heqqide bash maqale élan qilishning sel aldida, merkizi londondiki xelq'ara kechürüm teshkilati doklat élan qilip, rabiye qadirni, shundaqla xitay hökümiti Uyghur dihqanlarni hashargha salghan, tarixiy kitaplarni köydürgen , diniy pa'aliyetlerni chekligenliki heqqidiki xewerlerni sh t u m ge yetküzgenliki üchün qolgha élin'ghan qeshqerliq abdughéni memtiminni qoyup bérishni telep qilghan.

Kechürüm teshkilatining washin'gtondiki wekili t . Kumar ependi abdughéni memtimin heqqide mundaq deydu:

"Uning shinjangdiki Uyghurlarning kishilik hoquq ehwaligha da'ir uchurlarni yetküzgenliki, b d t kishilik hoquq omumi ehdinamisida belgilen'gen puqralardiki asasi kishilik hoquqlarning biri. Xitay hökümiti b d t kishilik hoquq ehdinamisini hörmet qilip, uning hoquqigha kapaletlik qilishi, shundaqla uni shertsiz we derhal qoyup bérishi kérek".

Xitay yene tandi

Biraq, xitay hökümiti kishilik hoquq organlirining xitay kishilik hoquq xatirisi heqqidiki tenqidlirini ret qilip keldi. Xitay tashqiy ishlar ministirliqining bayanatchisi jang chiyö bir qanche künning aldida élan qilghan bayanatida, "jonggo terepning kishilik hoquq saheside qolgha keltürgen tereqqiyati hemme ademge ayan bolghan mesile," dep jakalighan.

Biraq merkizi washin'gtondiki amérika Uyghur jem'iyitining re'isi nuri türkel, Uyghurlarning kishilik hoquq weziyiti yéqinqi 10 yildin béri izchil nacharlashqanliqini bildürdi. U Uyghurlardiki kishilik hoquqning 11 – séntebir weqesidin kéyin téximu yamanlishiwatqanliqini, xitay metbu'atlirida élan qilin'ghandek, yil bishidin awghust aylirighiche 50 din artuq kishining ölüm jazasigha höküm qilinishi, Uyghur kishilik hoquqining qanchilik derijide ikenlikini körsitidighanliqini otturigha qoydi.

B d t 1948 - yili 12 - ayning 10 - küni kishilik hoquq omumi ehdinamisini maqullap, 10 - dékabirni dunya kishilik hoquq küni qilip békitken idi. Xitay hökümiti, kishilik hoquq omumi ehdinamisini 50 yildin kéyin qobul qilghan. Biraq b d t kishilik hoquq omumi ehdinamisining ikki muhim höjjitining biri bolghan ”siyasi hoquq we puqralar hoquqi heqqidiki xelq'ara ehdinami“ Ni hazirgha qeder testiqlimidi.

Xitay bash ministiri wén jyabaw ötken hepte bréyusélni ziyaret qilghanda, yawropa ittipaqi bilen qoshma axbarat élan qilip, "siyasi hoquq we puqralar hoquqi heqqidiki xelq'ara ehdinamisi" ni téz arida testiqlaydighanliqi heqqide wede bergen. Biraq amirikidiki Uyghur qanunchilarning biri ablajan leyli naman, xitay kishilik hoquq xatirisining xelq'ara ehdinamilarni imzalash bilen yaxshilinidu, dep qarimaydighanliqini bildürdi. U xitayning ehdinamilargha qol qoysimu uni emeliyleshturmeydighanliqini otturigha qoydi.

Yawropa ittipaqi - xitay bashliqlar yighini qoshma axbaratining 9 - maddisida, ikki terepning xelq'ara kishilik hoquq ehdinamiliridiki az sanliq milletler hoquqini öz ichige alghan xelq'ara kishilik hoquq ölchemlirige hörmet qilish kérek, dep qaraydighanliqini tekitligen. Shundaqla xelq'ara jinayi ishlar sot mehkimisining yer shari boyiche irqiy qirghinchiliq ji'ayiti, urush jinayiti, insaniyetke qarshi turush jinayiti bilen küresh qilishtiki rolinining muhimliqini algha sürgen. Xitay hökümiti, sh a o e t ning 1990 - yillarda sérblarning bosniye we kosowadiki musulmanlarni qirghin qilish herikitige qarshi élip barghan herbiy hujumini eyibligen.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.