Бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң 62 - нөвәтлик қурултийи башланди
2007.09.25
Бирләшкән дөләтләр тәшкилати йиллиқ омумий йиғини 62- қурултийиға қатнишиш үчүн дуняниң һәрқайси җайлиридин кәлгән дөләт рәһбәрлири түнүгүн америкиниң ню-йорк шәһиригә йетип кәлгән иди.
Йиғин бүгүн 25- сентәбир рәсмий башланған болуп, йиғин бешида сөзгә чиққан бирләшкән дөләтләр тәшкилати бихәтәрлик кеңишиниң баш катипи бан ки-мун, дуняниң һәрқайси җайлиридин кәлгән рәһбәрләрни, һәрхил қорқунчлуқ риқабәтләргә техиму үнүмлүк тақабил туруш үчүн, бирләшкән дөләтләр тәшкилатида өзгәртиш елип беришни қоллашқа чақирди.
Бан- ки-мун сөзидә бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң иш беҗириш усулида ашкара болушни илгири сүрүшни вә бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң инавитини юқири көтүрүшни тәкитлиди.
Баш катип банки-мун йәнә, дуня дуч келиватқан, вәйран қилиш характеридики қоралларниң кеңийип кетишини азайтиш, дуняниң килимат өзгиришигә тақабил туруш қатарлиқ бир нәччә түрлүк күчлүк риқабәтләрни рәткә тизди.
У дуня һава килиматидики өзгиришкә тақабил турушта пүтүн дуня миқясидики дөләтләрниң ортақ қатнишишниң зөрүрлүкини көрситип өтти вә: " биз дуня һава килиматиниң өзгиришигә тақабил турушта бу хизмәтни үнүмлүк елип беришта зөрүр болған пүтүн дуня ортақ һәрикәт әндизиси ичидә һәрикәт қилишимиз керәк" деди. У йәнә, суданниң дарфур вә башқа җайларда йүз бериватқан кишилик һоқуқ кризисларни аяғлаштурушта мунасивәтлик дөләтләр билән сөһбәт елип беришни тәләп қилди.
Кишилик һоқуқ , инсанларниң баравәрлики вә мәдәнийәт өзгичиликини һөрмәт қилиш - асасий тема
Һалбуки, бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң бу йиллиқ йиғинида дуня һава килиматиниң өзгириши асаслиқ темиларниң биригә айланған болсиму, бүгүн чүштин кейин сөзгә чиққан америка президенти җорҗ буш вә франсийә президенти николас саркозийларниң нутқида, кишилик һоқуқ вә барлиқ инсанларниң баравәрлики , мәдәнийәт өзгичиликини һөрмәт қилиш қатарлиқлар муһим салмақни игилиди.
Бүгүн чүштин кейин өз нөвитидә сөзгә чиққан америка президенти җорҗ буш сөзини кишилик һоқуқтин башлиди вә бирләшкән дөләтләр тәшкилатини инсанларни " мустәбитлик вә зораванлиқ" ниң чаңгилидин азат қилишта һәрикәт қилишқа қистиди.
Америка президенти буш бу нөвәтлик б д т нутқида кишилик һоқуқни баш тема қилған болуп, йерим әсирдин көпрәк вақит илгири он нәччә дөләт вәкиллиридин тәшкил тапқан бир гуруппа кишиләрниң хәлқара кишилик һоқуқ хитабнамисини бекитишкә йиғилғанлиқини, мәзкур хитабнаминиң пүткүл инсанийәтниң азадлиқида бир сәмәрилик намайәндә сүпитидә мәвҗуд болуп туридиғанлиқини оттуриға қойди вә: " мәзкур хитабнамә инсанларға игиси тәрипидин берилгән қәдри қиммити, баравәрлик һоқуқи вә пүткүл инсанлар җәмийити һәр бир әзасиниң тартивалғили болмайдиған кишилик һоқуқиниң дунядики адаләт вә тинчлиқниң асаси икәнликини нәзәргә елишни мизан қилған" деди.
Буш : мәдәнийәтлик дөләтләрниң диктаторилиқ түзүмлири астида азаб чекиватқанларни қоллаш мәсулийити бар
Җорҗ буш б д т әзалиридин ашу кишилик һоқуқи хитабнамисиниң өлчәмлирини өз хизмәтлириниң қиблинамиси қилиши керәкликини тәкитлиди вә б д т ға әза дөләтләрдин, йеңидин мәйданға келиватқан демократик дөләтләрни қоллаш, мустәбит вә залим һөкүмәтләргә қарши турушта бирликтә һәрикәт қилишини тәләп қилди һәм мундақ деди: "һәр бир мәдәнийәтлик дөләтниң диктаторилиқ түзүмлири астида азаб чекиватқан инсанлар үчүн көкрәк кирип мәйданға чиқиш мәсулийити бар."
Буш : кишилик һоқуқ кеңиши америка хәлқини наүмид қойди
Буш нутқида, кишилик һоқуққа еғир хилаплиқ қиливатқан дөләтләрдин бирма, куба , иран , сүрийә вә шималий корийиләрни тизди вә у ларни "вәһший диктатор" дөләтләр дәп атиди һәмдә, бермиға қаритилған иқтисади җазани күчәйтиш тәклипини оттуриға қойди.
Президент буш йәнә, бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң кишилик һоқуқ кеңишиниң хизмәтлиригә наразилиқини билдүрди вә: "америка б д т ниң күчлүк вә һәрикәтчан тәшкилат болушиға өзини беғишлиған иди. Әмма, кишилик һоқуқ кеңиши америка хәлқини наүмид қойди" деди һәмдә дунядики кишилик һоқуқни техиму яхши һимайә қилишта инавитини өстүрүш үчүн, бирләшкән дөләтләр тәшкилати кишилик һоқуқ кеңишини қайта тәшкиллиши керәк" дәп тәләп қилди.
Саркозий : етиқад, тил, мәдәнийәт, яшаш усули, ой-пикри һәқлиқ вә чин инсаний һоқуқтур
Б д т ниң бүгүнки йиғини җәрянида сөзгә чиққан франсийә президенти николас саркозийму дунявий һәқ - адаләт һәққидә тохталди вә "адаләт" кәлимисигә изаһат берип: "адаләт дегинимиз дунядики һәр бир бай бала еришкән нәтиҗә қазиниш пурситигә һәрбир намрат балиниңму ортақ еришәлиши" деди.
Саркозий йәнә, көп хиллиқ, миллий кимлик, дин, етиқад вә мәдәнийәт җәһәттики охшимайдиған тәрәпләрни һөрмәт қилишқа чақирди: " биравниң етиқади, тили, мәдәнийити, яшаш усули, ой-пикри - буларниң һәммиси бир тәбиийлик болуп, һәқлиқ вә чин инсаний һоқуқтур" деди.
Саркозий һазир дуняда мәвҗуд болуп туруватқан мәдәнийәтләр тоқунуши һәққидә тохтилип "мәдәнийәтләр тоқунуши, һәммә адәмни охшаш ойлайдиған вә охшаш нәрсигә чоқунидиған болушқа қисташ болмастин, бәлки мәдәний вә диний көп хиллиқму һәр йәрдә , һәммә адәм тәрипидин қобул қилинидиған болуши керәк" деди.
Йиғин җәрянида һәр бир дөләтләрниң рәһбәрлиригә 15 минут сөзләш пурсити берилидиған болуп, 200 гә йеқин нутуқ сөзлиниду.
Бүгүнки йеғинға йүзгә йеқин дөләтләрниң баш министирлири вә президентлири қатнашқан болуп, әҗәблинәрлики, бу йиллиқ б д т ниң қурултийиға пакистан президенти пәрваз мушәррәп вә венесуела президенти хого шавәз қатарлиқлар келәлмигән. (Җүмә)
Мунасивәтлик мақалилар
- Норвигийидики уйғурлар нобил сарийида өткүзүлгән паалийәткә иштирак қилди
- Хитай америкиниң дини етиқад әркинлики доклатиға наразилиқ билдүрди
- Америка дөләт мәҗлисидә шаңхәй һәмкарлиқ тәшкилати мәсилиси һәққидә испат бериш йиғини ечилди
- Австралийидә көп тәшкилат бирликтә өткүзгән намайишларда уйғур мәсилиси асасий орунға қоюлди
- Һүсәйин җелил 18 айдин кейин тунҗи қетим аниси билән көрүшти
- Меркел ханим хитайни ахбарат вә сөз-пикир әркинликини қоюветишкә қистиди
- Вәтән зияритидин кейинки аччиқ һислар (2)
- 2008- Йиллиқ олимпиккә бир йил қалғанда, дуняниң һәрқайси җайлирида хитайға қариши наразлиқ һәрикәтлири көпәймәктә
- Америка дөләт мәҗлис әзалири бейҗиң олимпик мусабиқисини байқут қилиш қанун лайиһиси сунди
- Хәлқара олимпик комитетиниң әмәлдари кишилик һоқуқ тәшкилатлириниң тәнқидигә учриди
- Америка дөләт мәҗлиси тунҗи қетим уйғурлар тоғрисида қарар лайиһиси қобул қилди
- Уйғурлар паспортидинму айрилғанда...